به گزارش خبرنگار مهر، معصومه نوری در نشست خبری که به مناسبت روز جهانی خون بندناف برگزار شد، در مورد سلول‌درمانی بیماران مبتلا به فلج مغزی و اتیسم گفت: در مورد فلج مغزی، باید توجه داشت که انتظار ما از سلول‌درمانی این نیست که فردی که دچار درجات شدید اختلال حرکتی است، یک درمان کامل و اساسی دریافت کند. اما همین که این کودکان بتوانند در انجام برخی فعالیت‌های روزانه استقلال بیشتری پیدا کنند، از نظر بالینی بسیار ارزشمند است.

وی در مورد کارآزمایی بالینی استفاده از سلول‌های بنیادی خون و بافت بند ناف برای کودکان مبتلا به فلج مغزی گفت: در مطالعه ما نیز نشان داده شد که در اغلب کودکانی که وارد مطالعه شده بودند و به‌صورت رندوم با گروه کنترل مقایسه شدند، گروهی که خدمات توان‌یابی را دریافت کرده بود در شاخص‌های حرکتی درشت بهبود معنی‌داری داشتند. برای مثال، بر اساس شاخص‌های استاندارد، استقلال آن‌ها در خوردن، بلع غذا، یا انجام برخی فعالیت‌های شخصی بهتر شده بود. همین «اندکی بهتر شدن‌ها» در بیماری‌هایی که عملاً هیچ درمان قطعی برای آن‌ها وجود ندارد، از نظر پزشکان، تیم بالینی و همچنین خانواده‌ها بسیار ارزشمند است.

مدیر تحقیق و توسعه شرکت فناوری بن یاخته های رویان خاطر نشان کرد: در مورد اتیسم نیز همین شرایط وجود دارد. البته این مطالعه ما یک مطالعه ایمنی (safety) بود و بر روی ۵ کودک انجام شده بود. در این بیماری نیز ما انتظار درمان کامل نداریم. یعنی پیش‌بینی نمی‌کنیم سلول‌درمانی بتواند یک فرد با اتیسم شدید را به طور کامل بهبود دهد. اما آنچه در بالین دیدیم و مبتنی بر شواهد علمی و استانداردهایی بود که رصد کردیم، نشان می‌دهد که وضعیت کودکان حداقل ۳۰ درصد بهتر بود. به این صورت که رفتارهای تکراری کمتری داشتند و ویژگی‌های شناختی‌شان به‌طور معنی‌داری بهبود پیدا کرده بود.

وی افزود: البته با توجه به تعداد پایین نمونه‌ها، ادعای قطعی درباره اثربخشی نداریم و هدف اصلی مطالعه، بررسی ایمنی بود. با این حال، در کنار این‌که مشخص شد سلول‌درمانی برای کودکان از نظر سلامتی بی‌خطر است، نشانه‌هایی از کارآمدی نیز در این پنج کودک مشاهده شد. این نتایج در قالب مقالات علمی و گزارش‌های مفصل در کنفرانس‌ها ارائه خواهد شد.

به گفته مدیر تحقیق و توسعه شرکت فناوری بن یاخته های رویان؛ در سطح جهانی، طی حدود ۱۰ سال گذشته مطالعات به مرور از سطح مطالعات صرفاً ایمنی خارج شده‌اند و متاآنالیزها و سیستم‌های ارزیابی کلان نشان می‌دهند که نقش سلول‌ها در درمان این بیماری‌ها در بسیاری موارد مؤثر بوده است. انتظار می‌رود که در مراحل بعدی و با شکل‌گیری اجماع بین‌المللی، سازمان‌های سلامت جهانی نیز استفاده از این سلول‌ها برای کودکان مبتلا به فلج مغزی را مورد تأیید قرار دهند. این یک فرایند زمان‌بر و بین‌المللی است و خوشبختانه ما نیز به دلیل انجام مطالعات استاندارد، بخشی از این روند هستیم.

وی خاطر نشان کرد: در مورد اتیسم، مطالعات جهانی بسیار تازه‌تر و کمتر هستند حدود دو سال است که جدی‌تر دنبال می‌شوند و خوشحالیم که کشور ما و مجموعه ما توانسته‌اند در این حوزه جزو گروه‌های پیشرو باشند؛ داده‌های تکمیلی ما نیز در آینده بررسی و منتشر خواهد شد.

مرتضی ضرابی؛ مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان نیز در مورد سلول‌درمانی بیماران فلج مغزی و اتیسم گفت: تب سلول‌درمانی باعث شده هر روز نام بیماری‌های مختلفی مطرح شود که ادعا می‌شود با سلول‌های بنیادی قابل درمان هستند. اما باید به این نکته توجه داشت که قوانین مربوط به استفاده درمانی از سلول‌ها بسیار سخت‌گیرانه است و این سخت‌گیری کاملاً درست است. چون زمانی که یک دارو مصرف می‌کنید، دارو از یک مسیر مشخص وارد بدن می‌شود، اما در مورد سلول‌ها موضوع بسیار پیچیده‌تر است و باید با دقت و نظارت بیشتری انجام شود.

وی ادامه داد: وقتی سلول تزریق می‌شود، باید مطمئن بود که این سلول بعد از تزریق به همان ارگان یا بافت هدف می‌رود، در همان‌جا قرار می‌گیرد، تبدیل به سلول دیگری نمی‌شود و تبدیل به سلول سرطانی نمی‌ؤود. بنابراین، به این راحتی نیست که تصور کنیم برای هر بیماری می‌توان سلول بنیادی تزریق کرد. پیش‌بینی می‌شود ۵ تا ۱۰ سال زمان لازم باشد تا تحقیقات استفاده از سلول برای بیماری‌های مختلف به نتیجه قطعی برسد و بتواند وارد مرحله ارائه خدمت شود.

مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان اظهار کرد: در مورد ارائه خدمات درمانی به بیماران فلج مغزی و اتیسم نیز همین شرایط وجود دارد. همچنین باید توجه داشت که استفاده از این سلول‌ها و انتظار نتایج درمانی کاملاً به تکرار تزریق وابسته است. در بیماران فلج مغزی، ما مواردی داشتیم که برای آن‌ها حتی تا ۵ نوبت تزریق انجام شده است. برای این ۱۵۰ بیماری که در برنامه داشتیم، مجموعاً حدود ۶۰۰ تزریق انجام شده؛ یعنی این‌طور نبوده که تنها یک‌بار تزریق صورت گرفته باشد. پروتکل‌های جهانی نیز تأکید می‌کنند که دو تا سه نوبت سلول باید برای بیماران تزریق شود.

وی افزود: طبیعی است کودکانی که دو، سه یا حتی بیش از سه نوبت تزریق داشتند، اثرات بهتری تجربه کردند؛ از جمله بهبود در بلع، تکلم، بینایی و حرکت. اما کسانی که تعداد نوبت‌های تزریقشان کمتر بوده، تغییرات مشاهده‌شده در آن‌ها هم محدودتر بوده است.

ضرابی خاطر نشان کرد: همین استدلال باعث شده که وزارت بهداشت، پس از بررسی‌های انجام‌شده، به این نتیجه برسد که این خدمت قابل ارائه است؛ و ما جزو معدود کشورهایی هستیم که می‌توانیم این خدمت را ارائه کنیم. هدف ما نیز این است که کودکان ۴ تا ۱۴ سال بتوانند این خدمت را دریافت کنند.