باشگاه خبرنگاران جوان - یونسکو با تصویب نهایی دو دستاورد مهم علمی و فرهنگی جایگاه ایران را در عرصه همکاری‌های بین‌المللی پژوهشی، فناورانه و حفاظت از میراث معماری ارتقا داد.

این دو دستاورد شامل «تأسیس نخستین شبکه دانشگاه همزاد (UNITWIN) در حوزه مرمت سازه‌ای و مدیریت خطر بحران میراث معماری در دانشگاه اصفهان» و «تأسیس کرسی یونسکو در علوم شناختی برای آموزش، نوآوری و تعامل انسان و فناوری» است.

این اقدامات هم‌زمان ایران را در دو جبهه مهم حفاظت فنی از میراث معماری و توسعه فناوری‌های شناختی به محور همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی تبدیل می‌کند.

تأسیس شبکه دانشگاه‌ همزاد (UNITWIN) در حوزه مرمت سازه‌ای و مدیریت خطر بحران میراث معماری در دانشگاه اصفهان به تصویب نهایی یونسکو رسید؛ دستاوردی که نخستین‌بار ایران را به عضویت شبکه بین‌دانشگاهی یونسکو در این زمینه وارد می‌کند. ریاست این شبکه بر عهده مهرداد حجازی، استاد دانشکده عمران و حمل‌ونقل دانشگاه اصفهان است و دانشگاه صنعتی کراکوف لهستان به‌عنوان همکار اصلی طرح معرفی شده است.

این شبکه با هدف پاسخ‌گویی به چالش‌های فوری محوطه‌های میراث معماری که در معرض مخاطرات طبیعی و انسانی همچون زلزله، سیل، طوفان و تغییرات اقلیمی قرار دارند، شکل گرفته است. چنین تهدیدهایی به‌طور فزاینده‌ای یکپارچگی سازه‌ای و حفاظت بلندمدت آثار فرهنگی را به خطر می‌اندازند و این شبکه با ترکیب استراتژی‌های مرمت سازه‌ای و مدیریت خطر بحران و تأکید بر پایداری، مسئولیت‌پذیری، تنوع و شفافیت، راهکارهای سیستماتیک، علمی و نوآورانه برای حفاظت از میراث معماری ارائه می‌دهد.

تاسیس این شبکه دانشگاه همزاد با مشارکت ۱۰ دانشگاه، ۲ سازمان بین‌دولتی و ۱ نهاد دولتی از ۱۱ کشور در آسیا، آفریقا، آمریکای جنوبی و اروپا شکل گرفته و بر پژوهش‌های بین‌رشته‌ای و همکاری‌های بین منطقه‌ای تأکید دارد. حضور مؤسسات آفریقایی در این طرح اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا با اهداف یونسکو در زمینه توسعه از طریق همکاری با آفریقا همسو است.

دانشگاه اصفهان به‌عنوان نهاد هماهنگ‌کننده این شبکه با دانشگاه‌ها و مؤسسات معتبر از کشورهای لهستان، شیلی، ایتالیا، اسپانیا، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، ژاپن، ترکیه و مقدونیه شمالی همکاری خواهد داشت. این همکاری‌ها چارچوبی پژوهشی و عملی فراهم می‌آورد که از طریق انتشارات علمی، کنفرانس‌های بین‌المللی، کارگاه‌ها و برنامه‌های آموزشی به انتشار دانش و تقویت ظرفیت‌ها در حوزه حفاظت میراث فرهنگی کمک خواهد کرد.

این اقدام، گامی ارزشمند در جهت تثبیت جایگاه ایران به‌عنوان پیشگام منطقه‌ای در حفاظت از میراث معماری و توسعه همکاری‌های علمی و فرهنگی در سطح بین‌المللی است.

پس از تلاش‌های به‌عمل آمده توسط کمیسیون ملی یونسکو ایران و مؤسسه آموزش عالی و مطالعات علوم شناختی (ICSS)، مبنی بر تأسیس کرسی «علوم شناختی برای آموزش، نوآوری و تعامل انسان و فناوری»، مراتب مورد تأیید و تصویب نهایی یونسکو قرار گرفت. این کرسی با ریاست دکتر حافظ حاجی‌کریم جباری و به میزبانی مؤسسه آموزش عالی و مطالعات علوم شناختی (ICSS) فعالیت خود را آغاز می‌کند.

این مؤسسه از زمان تأسیس در سال ۱۳۷۶ تاکنون یکی از مراکز پیشرو در ترویج پژوهش و آموزش میان‌رشته‌ای در حوزه‌های علوم اعصاب، هوش مصنوعی، روان‌شناسی، زبان‌شناسی و سایر شاخه‌های مرتبط بوده و در همکاری با کلینیک مغز و شناخت، آزمایشگاه ملی نقشه‌برداری مغز و شتاب‌دهنده علوم و فناوری شناختی موفق به کسب این کرسی شده است.

اهداف این کرسی عبارت‌ است از، توسعه و تقویت پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در حوزه شناخت انسان و حیوان و گسترش کاربردهای آنها در سلامت و فناوری؛ اجرای برنامه‌های آموزشی و تربیت نیروی انسانی متخصص در علوم شناختی برای دانشجویان، پزشکان، متخصصان و پژوهشگران؛ حمایت از توسعه فناوری‌های نوآورانه شناختی با هدف بهبود سلامت روان و ارتقای رفاه انسان و تسهیل همکاری میان دانشگاه‌ها، مراکز درمانی و بخش صنعت به‌منظور تبدیل نتایج پژوهش‌ها به راه‌حل‌های کاربردی.

کرسی علوم شناختی یونسکو در مؤسسه مطالعات علوم شناختی تلاش دارد نقش علوم شناختی را به‌عنوان نیروی محرک تحول در علم، فناوری، درمان‌های سلامت روان و بهبود عملکردهای شناختی برجسته سازد. هم‌زمان با پیشرفت سریع فناوری‌های شناختی، این کرسی مأموریت دارد مسیرهای نوین در مطالعه ذهن و مغز و ارائه راهکارهای علمی و فناورانه برای چالش‌های معاصر را دنبال کند.

این دو دستاورد تأسیس نخستین شبکه بین‌دانشگاهی یونسکو در حوزه حفاظت میراث معماری و ایجاد کرسی علوم شناختی ایران را در نقطه تلاقی «حفاظت از گذشته» و «نوآوری برای آینده» قرار می‌دهد. این اقدامات بازتاب‌دهنده ظرفیت علمی کشور و توان رو‌به‌رشدی است که می‌تواند ایران را در دو حوزه مهم جهانی، یعنی حفاظت از میراث فرهنگی و توسعه فناوری‌های شناختی، به جایگاهی برجسته برساند.