ترویج زایمان طبیعی بدون درد می تواند نقطه امیدی در افزایش زایمان طبیعی و کاستن از درخواست سزارین توسط مادران باردار باشد. از طرف دیگر، نگرانی های موجود در زمینه احتمال افزایش سزارین با استفاده از روش های زایمان بی درد (به خصوص در مورد روش های بی حسی نخاعی مانند اپیدورال و اسپاینال)، باعث عدم تمایل برخی خانم های باردار برای استفاده از روش های کاهش درد جهت زایمان طبیعی می باشد؛ که اطلاع صحیح از عدم ارتباط بین این دو مقوله، باعث برطرف شدن این نگرانی ها می شود.

بطور کلی انجام زایمان بدون درد به دو روش دارویی و غیر دارویی امکان پذیر است.

روش های غیر دارویی شامل:

استفاده از روش سایکولوژیک یا روانی، روش psycho prophylaxis، استفاده از ھیپنوتیزم، ماساژ، تمرکز، موزیک، گیاه درمانی، طب سوزنی، تحریک الکتریکی پوست، ورزش، گرما، آب درمانی، زایمان در آب، انرژی درمانی و حضور همسر در اطاق زایمان است.

روش های دارویی شامل :

الف) بیھوشی موضعی Local Anesthesia

ب) روش سدیشن یا sedative

ج) روش رژیونال

1. بلوک پودندال

2. اپیدورال مداوم با کاتتر

3. اسپاینال

د) استنشاق گاز انتونوکس (مخلوط 50% گازھای نیتروکس اکسید و اکسیژن به نام Entonox)

روش های غیر دارویی

استفاده از روش سایکولوژیک یا روانی:

روش های سایکولوژیک جھت کمک به کاھش درد مادران در حین زایمان به کار می روند که شامل روش های ھیپنوتیزم و psycho prophylaxis (پیش روانی) است.

روش psycho prophylaxis :

شایعترین نوع این روش، لاماز Lamaze است. این روش بر اساس تلقین مثبت و آموزش بیمار جھت کاھش ترس و اضطراب ناشی از مراحل زایمان است. بیمار به چیزی یا جایی نگاه خود را متمرکز می نماید و بر شل کردن عضالت و ریتم تنفس خود در حالی که به کلمات مربی گوش می دهد تمرکز می کند. این حرکات موجب کاھش و مھار حسھای دردناک ناشی از انقباض رحم می گردد. شروع استفاده از این روش باید 6 ھفته قبل از زایمان باشد.

استفاده از ھیپنوتیزم :

در این روش ھنگام دردھای زایمانی بیمار تحت نظارت شخصی که دارای مھارت لازم جھت ھیپنوتیزم است، ھیپنوتیزم گردیده و موجب احساس درد کمتر در حین زایمان می گردد و در ضمن بیمار از عوارض سوء داروھا در امان خواھد بود.

زایمان در آب:

یکی از انواع زایمان است که به منظور کاهش درد در آب انجام می‌شود. طرفداران این نوع زایمان معتقدند که زایمان در آب باعث درد کمتر و آرامش بیشتر در طول زایمان می‌شود. منتقدان هم استدلال می‌کنند که ایمنیِ زایمان در آب هنوز از نظر علمی اثبات نشده‌است و مشکلات بسیاری از جمله ایجاد عفونت در بدن مادر یا نوزاد و احتمال غرق شدن نوزاد در این روش به ثبت رسیده‌است.

روش انجام کار:

در اتاق زایمان یک وان با طول یک و ۲۰ یا یک و ۵۰ با ارتفاع حدود ۷۵ سانتی متر با آب گرم حدود ۳۷ تا ۳۸ درجه پر می شود. هنگام قرار گرفتن بیمار در آب، نظر وی را درباره دمای آب می پرسند تا به خواسته او دمای آب تنظیم شود. همانند زایمان طبیعی به زن باردار آموزش زایمان در آب داده می شود. این کار یا از طریق شرکت در کلاس یا اطلاع رسانی پزشک به زوجین، انجام می شود تا آمادگی کامل پیدا کنند.

برخی از خانم ها ترجیح می دهند، با شروع دردهای زایمانی وارد آب شوند زیرا آب یک حالت بی وزنی ایجاد می کند و درد را کاهش می دهد. به طور کلی احساس درد در حالت زایمان فیزیولوژیکی طبیعی و در محیط خشک، فقط به لگن وارد می شود. درحالی که در آب این درد به تمام قسمت های بدن پراکنده می شود و در نتیجه زائو درد کمتری را تجربه می کند.

مزایای دیگر این روش این است که هنگامی که زائو، نوزاد را به دنیا می آورد به داروی کمتری نیاز دارد زیرا استروئید موجود این داروها برعکس عمل می کند اما در زایمان در آب این گونه نخواهد بود. از طرفی میزان برش هایی که برای خروج جنین انجام می دهیم در زایمان در آب کمتر است زیرا تمام عضلات لگن برای خروج جنین فشار وارد می کند و خروج جنین به آب راحت تر انجام می شود. از آن جا که در این روش زایمان بچه در آب به دنیا می آید، این ایراد وجود دارد که آب زیادی وارد ریه نوزاد می شود اما در صورت حضور کادر مجرب، آب وارد دهان نوزاد نمی شود.

روش Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) TENS) :

این روش غیر تھاجمی و بدون ضرر جھت کاھش درد است. در این مورد از جریان مداوم الکتریسته جھت کاھش درد استفاده می شود. دستگاه توسط الکترودی که به پوست ناحیه کمر و پھلو می چسبد به بیمار متصل می شود. این دستگاه ھمچنین باعث آزاد شدن ھورمون ھایی در بدن به نام آندروفین می گردد که کار آنھا کاھش درد می باشد.