روستای چهار برج + عکس و جزئیات روستای نابینایان در ایران

بعد از پشت سرگذاشتن ده کیلومتر از جاده اصلی اسفراین – بجنورد در سمت چپ جاده به راهی فرعی می رسید که روی تابلوی آن اسم روستاها و امامزاده های منطقه نوشته شده است. در این فهرست، روستای چهاربرج به دلیل مشکلی که برای اهالی اش پیش آمده شناخته شده ترین روستای این منطقه است. برای رسیدن به این روستا باید ۲۰ کیلومتر هم در جاده فرعی جلو بروید تا در سمت راست جاده، روستای چهاربرج نمایان شود.

در ورودی روستا بلوار کشی کوتاهی انجام شده و خیابان اصلی که از وسط روستا می گذرد نصفه نیمه آسفالت شده. اما کوچه پسکوچه ها و خانه ها که حالا فرسوده شده اند، بافت قدیمی شان را حفظ کرده اند. کشاورزی و دامداری شغل بیشتر اهالی چهار برج است، اما به خاطر شایعاتی که درباره این روستا سر زبان ها افتاده حتی این کارهای ساده هم در این روستا از رونق افتاده و خیلی ها بیکار شده اند. این ماجرا باعث شده در گوشه و کنار روستا مردمی را ببینید که در گروه های چند نفره زیر سایه دیوارهای گلی یا سایبان مغازه ها نشسته اند. اهالی چهاربرج به گویش کرمانجی صحبت می کنند. بانوان روستا هم هنوز اصالتشان را حفظ کرده اند و لباس های رنگارنگ و بلند کرمانجی می پوشند. از آنجا که چهاربرج در جنوب غربی خراسان شمالی قرار گرفته است آب و هوای گرمی دارد و پوشش گیاهی اش هم از بقیه مناطق خراسان شمالی فقیرتر است.

● سه فرزند سه نابینا

بعد از رسیدن به روستا به همراه محمد قزی- رئیس بهزیستی اسفراین- به خانه یکی از اهالی روستا به نام گل محمدی می رویم. خانواده گل محمدی در خانه ای قدیمی که حیاط کوچکی دارد، زندگی می کنند. پدر خانواده ۴۰ ساله است و همسرش را از بین دختران فامیل انتخاب نکرده اما بعد از ازدواج صاحب سه فرزند نابینا شده است. خودش در این باره می گوید: «من و همسرم هیچ نسبت فامیلی ای نداریم. برای همین برخلاف بیشتر اهالی هیچ ترسی از بچه دار شدن نداشتیم اما اشتباه می کردیم. با به دنیا آمدن اولین فرزندم دنیا روی سرم خراب شد ابراهیم نابینا متولد شد. نمی توانید تصور کنید وقتی این خبر را شنیدم چه حالی داشتم. چند سالی از تولد فرزند اولم گذشته بود اما حسرت داشتن یک فرزند سالم دست از سر من و همسرم برنمی داشت، برای همین دوباره تصمیم گرفتیم بچه دار شویم. نمی دانم چرا این اتفاق افتاد اما بچه دوممان هم نابینا به دنیا آمد. با به دنیا آمدن فرزند دوم اوضاعمان به هم ریخت نمی دانستیم چرا چنین سرنوشتی باید برای کودکانمان رقم بخورد، در این مدت من و همسرم فشارهای عصبی زیادی را تحمل کرده ایم. وقتی چشممان به فرزندانمان می افتد دلمان آشوب می شود…»

آقای گل محمدی و همسرش بعد از به دنیا آمدن دومین فرزندشان از داشتن فرزند سالم ناامید شده بودند. آنها که نمی توانستند دلیلی برای تولد فرزندان نابینایشان پیدا کنند روزهای سختی را پشت سر می گذاشتند تا جایی که پدر خانواده به خاطر فشارهای عصبی ای که با آن دست و پنجه نرم می کرد، سردردهای شدید میگرنی گرفت. باز هم مدتی گذشت و آنها که در آرزوی داشتن فرزندی سالم بودند تصمیم گرفتند این بار زیر نظر پزشکان متخصص بچه دار شوند؛ «من و همسرم هیچ نسبت فامیلی با هم نداشتیم که باعث به دنیا آمدن فرزندان نابینایمان بشود و همین مسأله ما را کاملاً شوکه کرده بود. اما یک بار دیگر تصمیم گرفتیم بچه دار شویم و برای اینکه این بار فرزندمان نابینا نشود تصمیم گرفتیم زیر نظر پزشک متخصص باشیم تا اگر فرزندمان نابینا بود با تشخیص پزشک برای سقط آن اقدام کنیم. به این ترتیب به هر زحمتی بود هزینه آزمایش های پزشکی را تأمین کردیم. باور کنید مجبور بودیم چند روز در هفته دو فرزند نابینایمان را در خانه تنها بگذاریم تا برای معاینات پزشکی به شهر برویم.»

● مهمان ها می ترسند

گل محمدی و همسرش وقت و هزینه زیادی صرف کردند تا فرزند سومشان نابینا به دنیا نیاید. آنها برای معاینه چند بار در هفته به شهر می رفتند تا تحت نظر پزشک متخصص باشند اما از دست پزشکان هم کمکی برنیامد؛ «فکر می کردیم این بار دیگر صاحب فرزند سالمی می شویم اما وقتی فرزند سوممان هم نابینا به دنیا آمد امیدمان را به طور کامل از دست دادیم.»

حالا آقای گل محمدی سرپرست خانواده ای است با سه فرزند نابینا و همین ماجرا باعث شده فشارهای عصبی زیادی را تحمل کند و برای کار کردن و تأمین هزینه های خود و خانواده اش با مشکل مواجه شود. همسرش هم اوضاع روحی مناسبی ندارد و غم و ناراحتی در صورتش موج می زند. او درباره شایعاتی که درباره نابینا شدن ساکنان چهار برج وجود دارد، می گوید: «تاکنون شایعات زیادی در خصوص بیماری کودکان این روستا سر زبان ها افتاده که یکی از آنها شایعه آلوده بودن آب روستاست. البته من درست یا اشتباه بودن آن را نمی دانم اما این شایعه تأثیر زیادی روی زندگی روزمره ساکنان این آبادی گذاشته و باعث شده تا اقوام، دوستان و آشنایان ما با شک و تردید به منزلمان بیایند، هر مهمانی که به خانه ما می آید سعی می کند تا جایی که می شود با آوردن بهانه های مختلف از خوردن آب و غذا پرهیز کند.»

● نابیناهای امیدوار در روستای چهار برج

شایعه آلوده بودن آب روستای چهار برج بار اضافه ای را روی دوش اهالی آن گذاشته است؛ به همین خاطر اهالی سختی های زیادی را تحمل می کنند. اما با وجود این مشکلات بیشتر جوانان نابینای روستا ناامید نشده اند و برای تحصیل به مدارس ویژه نابینایان در اطراف روستایشان می روند.

ابراهیم، فرزند اول خانواده گل محمدی هم جزو نوجوانان سختکوش روستاست. ابراهیم ۱۶ ساله درباره نحوه زندگی دیگر نوجوانان نابینای روستا می گوید: «برای ادامه تحصیل به دبیرستان امید نابینایان مشهد می روم. خدا را شکر تا حالا توانسته ام درس بخوانم و زیر سایه پدر و مادر مهربانم زندگی کنم. دوست دارم با کمک خداوند و خانواده ام ادامه تحصیل بدهم و فرد مفیدی برای جامعه شوم. بعضی وقت ها به همراه چند نفر دیگر از دوستان نابینایم دور هم جمع می شویم. ما بیشتر از دیگر معلولان به هم نزدیکیم و اختلاف سنی نمی تواند مانع ارتباط ما با هم شود. معمولاً اوقات فراغت زیادی هم داریم؛ به همین دلیل سعی می کنیم به وسیله همین کتاب و روزنامه های کمی که به خط بریل در اختیار داریم این اوقات را پر کنیم. البته امکانات برای افراد سالم هم در روستای ما کم است چه برسد به ما نابیناها.»

ابراهیم نوجوان قانعی است و تنها درخواستش از ما این بود که از مسؤولان بهزیستی بخواهیم ماشین تایپش را به او برگردانند؛ «من یک سال پیش دستگاه تایپ ویژه معلولانم را برای تعمیر به بهزیستی فرستادم اما هنوز آن را به من پس نداده اند.»

● حیوانات نابینا در روستای چهار برج

درباره علت شیوع نابینایی بین اهالی روستا نظرهای متفاوتی وجود دارد. بعضی از ساکنان چهاربرج ادعا می کنند عاملی که باعث نابینا شدن اهالی این روستا می شود، روی حیواناتی مثل گاو، گوسفند و سگ هم تأثیر گذاشته و باعث نابینا شدن آنها شده است.
محمد یکی از ساکنان چهاربرج درباره علت نابینایی تعدادی از اهالی روستایشان می گوید: «۳۴ سال است که در این روستا زندگی می کنم به نظر من آلودگی خاک و آب باعث این بیماری شده است. این مشکل نمی تواند به ازدواج های فامیلی ربط داشته باشد زیرا افرادی در روستا وجود دارند که هیچ نسبتی با یکدیگر ندارند اما فرزندانشان نابینا به دنیا آمده اند. علاوه بر این در روستای ما حیوانات هم نابینا متولد شده اند.»

● ازدواج اجباری در روستای چهار برج

اهالی چهاربرج هرکدامشان دلیلی برای مشکل اهالی روستا می آورند اما همه آنها روی این نکته توافق دارند که حرف و حدیث ها و شایعه هایی که درباره روستایشان سرزبان ها افتاده برایشان گران تمام شده و باعث شده تا مردم کمتر به روستای آنها سفر کنند. یکی از ریش سفیدان چهاربرج در این باره می گوید: «اینکه بگوییم آب یا خاک چهار برج آلوده است اشتباه است، اگر این طور بود باید تمامی اهالی روستا نابینا به دنیا می آمدند؛ حتی با اینکه متخصصان آب چهاربرج را بهداشتی عنوان کرده اند اما مردم دیگر شهرها و روستاها حاضر نیستند آب این روستا را بنوشند یا شیر، دوغ، ماست و دیگر محصولات ما را بخرند. حتی اگر مجبور باشند به دلیلی به روستای ما بیایند با خودشان آب می آورند. این ماجرا تأثیر منفی ای روی زندگی اهالی روستا گذاشت؛ مثلاً در خانواده ما فرد نابینایی وجود ندارد اما به خاطر اینکه در این روستا زندگی می کنیم فرزندانمان در انتخاب همسر از روستاهای دیگر به مشکل بر می خورند.»
این یعنی ساکنان روستاهای اطراف حاضر نیستند با چهاربرجی ها وصلت کنند. آنها به بهانه های مختلف به خواستگارهایی که اهل چهاربرج هستند، جواب رد می دهند و حتی نمی گذارند جوان هایشان به خواستگاری دخترهای ساکن چهاربرج بروند؛ «بارها برای پسرم به خواستگاری در روستاهای اطراف رفته ایم اما خانواده ها راضی به ازدواج دخترشان با یک پسر چهاربرجی نیستند و با بهانه های مختلف ما را رد می کردند. نه تنها پسران ما بلکه دخترانمان هم امیدی به ازدواج با جوانان دیگر روستاها ندارند. همین مسأله باعث شده هشدارهای مشاوران بهزیستی را نادیده بگیرند؛ درست است که مشاوران گفته اند ازدواج فامیلی نداشته باشید اما جوان هایمان به خاطر همین مشکلات مجبور می شوند به ازدواج فامیلی تن بدهند. این موضوع احتمال تولد نوزادان نابینا را بیشتر کرده است.» با اینکه مشکل اهالی روستای چهاربرج را ژنتیکی می دانند اما از آنجا که تلاشی برای فرهنگ سازی در این روستا و روستاهای اطراف صورت نگرفته، رواج شایعات باعث شده تا ازدواج فامیلی در روستای چهار برج بیشتر شود و ساکنان این روستای کوچک برای امرار معاش هم با مشکل رو به رو شوند.

● کارخانه ای که پلمپ شد

آقایی فرد، یکی دیگر از اهالی چهاربرج است که خودش و دو فرزندش نابینا هستند. او می گوید: «ماهانه ۶۰ هزار تومان از بهزیستی اسفراین مستمری می گیرم با اینکه این مبلغ کفاف زندگی مان را نمی دهد اما باز هم فکر می کنم نابینا شدن من و فرزندانم آزمایش الهی است امیدوارم از این آزمایش سر بلند بیرون بیاییم.»

در این روستا هرکسی درباره دلیل نابینایی اهالی به نحوی اظهار نظر می کند و باعث می شود شایعه ای جدید سر زبان ها بیفتد تا جایی که کارخانه پنیرسازی این روستا را پلمپ کرده اند.

علی دلخون یکی از جوانان روستای چهاربرج است که مدتی نماینده معلولان روستایشان بوده. دلخون می گوید:« معلولیت ما محدودیت نیست. ما می توانیم با تلاش و همدلی مشکلاتمان را حل کنیم و با ارتقای دانش علمی مان فردی مفید در جامعه باشیم. یک نابینا می تواند خواسته های زیادی از مسؤولان داشته باشد اما در حال حاضر تنها آرزوی ما پیشگیری از شیوع بیماری و ابتلای دیگران به آن است.
با اینکه این مشکل طبق گفته کارشناسان، دلیل ژنتیکی دارد، اما گروهی با شایعه پراکنی سعی در آلوده نشان دادن آب این روستا دارند. این شایعه ها باعث شد تا پنج حلقه چاه عمیق روستا را خشک کنند و کارخانه پنیرسازی ای هم که در این منطقه دایر بود، پلمپ شود.»

● یک ژن معیوب در روستای عجیب چهار برج

محمد قیاسوند- متخصص ژنتیک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی- بیشتر از ۱۵ سال است که روی علت نابینایی و پیشگیری از این بیماری تحقیق می کند. به عقیده این متخصص، مشکل نابینایی بعضی از اهالی روستای چهاربرج وجود یک ژن معیوب و نهفته است؛ «به طور یقین آب و خاک این روستا هیچ نوع مشکل بهداشتی ای ندارد و فقط مشکل به ژن حامل این نوع معلولیت برمی گردد. در سمینار علمی ای که اردیبهشت ماه سال گذشته در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، روش بسیار آسانی برای ریشه کن کردن این معلولیت در روستای چهاربرج ارائه شد اما متأسفانه بیشتر از ۱۴ ماه از این سمینار می گذرد و هنوز بهزیستی خراسان شمالی برای استفاده عملی از این تکنیک اقدامی به عمل نیاورده است.»

قیاسوند در مورد اینکه آیا به کار بردن روش پیشنهادی آنها می توانست از تولد آخرین کودک نابینای روستا که در حال حاضر ۹ ماهه است جلوگیری کند، می گوید:« بله، با استفاده از مشاوره ژنتیک و همچنین آزمایش ژنتیک که ضریب خطایش صفر است، زمانی که جنین در هفته ۱۰ تا ۱۶ قرار دارد می توان تشخیص داد که ژن نابینایی دارد یا نه. به این ترتیب در صورت نقص ژن مجوز سقط جنین با رضایت خانواده صادر می شود.»

در روستای چهاربرج به جز انسان های نابینا حیوانات نابینایی مانند گاو، گوسفند و سگ هم به چشم می خورد. دکتر قیاسوند درباره اینکه آیا ارتباطی بین نابینا شدن حیوانات و انسان های این روستا وجود دارد، می گوید: «مسلماً بیماری نابینایی انسان ها با حیوانات این روستا متفاوت است و ریشه نابینایی این حیوانات به دیگر عوامل باز می گردد. این ماجرا ارتباطی با نابینایی مردم چهار برج ندارد. تمامی افرادی که در این روستا امکان تولید مثل دارند باید جهت جلوگیری از رواج معلولیت نابینایی مورد آزمایش ژنتیکی مخصوص این بیماری که در حال حاضر تنها در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ارائه می شود، قرار بگیرند.» دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تنها مرکزی است که برای بیماری نابینایی شایع در روستای چهاربرج آزمایش ژنتیکی مخصوص ارائه می دهد. این آزمایش در شهرها و کشورهای دیگر انجام نمی شود.

دکتر قیاسوند به افرادی که فکر می کنند چون در چند نسل گذشته آنها سابقه بیماری وجود نداشته نیازی به آزمایش ندارند، هشدار می دهد: «ژن ناقل این بیماری می تواند به نه نسل گذشته افراد باز گردد و صرف اینکه افراد در خانواده سابقه دو سه نسل گذشته را مرور کنند و به این نتیجه برسند که امکان وجود ژن نابینایی در آنها وجود ندارد، کار عاقلانه ای نیست و حتماً باید مورد آزمایش ژنتیکی خاص این بیماری قرار بگیرند. ما حاضریم برای ریشه کن کردن این بیماری تمام تلاشمان را به کار ببریم؛ به همین دلیل در صورت تمایل مسؤولان بهزیستی خراسان شمالی حاضریم برای آگاهی مردم و به ویژه مسؤولان بهداشتی بهزیستی استان، سمینار یکروزه ای با هدف شناسایی علت بیماری پیشگیری از نابینایی در خراسان شمالی برگزار کنیم. مثل هر بیماری دیگر، هزینه پیشگیری کمتر از درمان است البته این نوع از بیماری نابینایی غیرقابل درمان است.»

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی قصد دارد جهت پیشگیری از این نوع نابینایی، آزمایشگاهی در دانشگاه علوم پزشکی بجنورد راه اندازی کند تا هزینه های درمانی اهالی چهاربرج کمتر شود.

● مشکلات چهاربرج و رسانه ها

تا به حال خیلی ها سعی کرده اند که با تهیه گزارش و ساخت فیلم مستند از مشکلات اهالی چهاربرج قدمی در راه حل مشکل اهالی این روستا بردارند. این را می شود از میان صحبت های اهالی روستا هم فهمید، آنها در این مدت آنقدر خبرنگار، عکاس، فیلمبردار و کارگردان دیده اند که دیگر از دست این افراد فراری اند. آنها دیگر خسته شده اند از اینکه هر چند وقت یک بار عده ای به روستایشان می آیند و از مشکلاتشان می پرسند اما بعد هیچ اتفاقی برای بهبود شرایطشان نمی افتد. البته به جز چند گزارش کوتاه و بلند از این روستا که در نشریات مختلف چاپ شده است فیلمسازهای زیادی هم سعی کرده اند مشکل اهالی این روستا به تصویر بکشند. « چهاربرج» و « کمی نور» از فیلم های مستندی هستند که درباره روستای چهاربرج و مشکلات اهالی اش ساخته شده. کمی نور نام آخرین مستندی است به کارگردانی حامد نوبری درباره روستای چهاربرج ساخته شده است. محمود احمدی نژاد، بعد از دیدن این فیلم دستور رسیدگی به مشکل ساکنان این روستا را صادر کرده ولی به گفته کارگردان فیلم هنوز هیچ اقدامی در این صورت انجام نگرفته است. نوبری برای ساخت این فیلم ۲۲ دقیقه ای دیپلم افتخار بهترین کارگردانی مستند را از بیست و هشتمین جشنواره بین المللی فیلم دریافت کرده است.

روستای کندوان ، نگین سنگی و زیبای ایران + تصاویر روستا تالاب شادگان ایران زیباتر و جذاب تر از ونیز ایتالیا + عکس آبشارهای ایران ( معرفی و تصاویر زیباترین آبشارهای ایران ) موزه حیات وحش دارآباد تهران ( تصاویر و همه چیز در مورد موزه دارآباد ) گران ترین سیستم حمل و نقل و جابه جایی مسافر در جهان + تصاویر هتل زیبا و جالب در دل زمین ( تصاویر هتل در در معدن سنگ زیر زمینی ) خانه‌ خطرناک و زیبا بر روی قله کوه + تصاویر خانه دلهره آور بر روی کوه نوشیدنی های لاغر کننده برای بهترین کاهش وزن + طرز تهیه ۱۰ خودرو اسپرت خارجی لوکس در ایران + عکس و مشخصات خودرو فولکس واگن کلاسیک در شیراز خودنمایی می کند + تصاویر تیراندازی در قم + عکس و جزئیات حادثه تیراندازی ۲ اردیبهشت ۹۶ عکس روستاهای ایران از لنز دوربین عکاس خارجی + تصاویر