چرا رویت سه توله یوز مهم است؟

نور امیدی بر سرنوشت یوز

حضور آن‌ها و دیده شدنشان (در فیلم انتهای متن ببینید) در این روز‌های بیم و امید و برای سرنوشت یوز خوش یمن است و مبارک، نشانه‌ای است از این که یوزهای این سرزمین هنوز بارورند و یوز ماده میاندشت، که احتمالا یکی از دو یوز ماده شناسایی شده در ایران است، مادر موفقی است. حالا همه باید همه آرزو کنیم مادر میاندشت در بزرگ کردن توله‌هایش هم موفق باشد، آن‌ها را بزرگ کند و جان تازه‌ای بدمد بر پیکر لاغر و شکننده جمعیت یوز آسیایی، چون شکست آن‌ها شکست ما است و مرگ آن‌ها مرگ این سرزمین.

با این حال تنها آرزوی ما کافی نیست؛ مادر میان‌دشت حالا با چالش‌های بزرگی برای بزرگ کردن بچه‌هایش روبرو است. یوز مادر تلاشش را کرده است، از این جا به بعد بخشی از سرنوشت او و یوزپلنگ آسیایی در دستان ما است، که بتوانیم مسیرهای عبور و مرور وزیستگاه‌های امن‌تری برای آن‌ها بسازیم.

حضور آن‌ها نشانه سلامت طبیعت ما است. دویدن زیبای آن‌ها شت‌های این سرزمین نشانه سلامت سرزمین ما است. دلیلش هم ساده است؛ در بوم شناسی به گونه‌هایی مثل یوز می‌گویند گونه چتر. یعنی گونه‌ای که برای بقایش نیاز به یک زیست بوم سالم با همه جزئیاتش دارد. نبودن آن‌ها یعنی دشت‌های ما از علف خواران بزرگ تهی خواهد شد، یعنی حال سامانه‌های گیاهی‌اش بر هم خواهد خورد و این یعنی زوال. افول یوز، افول دشت‌ها است و این به معنال افول زندگی کسانی که در حاشیه دشت‌ها می‌زیند.

25 شهریور ما سال گذشته یکی یوز ماده به همراه توله‌اش در حین عبور از جاده میامی- عباس آباد بر اثر تصادف مرد و توله‌اش بعد از چند روز تلاش محیط‌بان‌ها برای دور کردنش از جاده گم شد. پنج ماه بعد تصویر این یوز جوان در پناهگاه میاندشت در دوربین‌های تله‌ای ثبت شد. او موفق شده بود از توران خارج شود و به میاندشت برود، کاری که ظاهرا مادرش هم همین قصد را داشته است. این تنها یکی از چندین چند شاهدی است که بر عبور و مرور یوزها بین توران و میاندشت ثبت شده است.

عبور از جاده‌های مرگبار تنها یکی از این چالش‌ها است، که یوز ماده و سه توله‌اش برای بقا و افزودن بر امید ما با آن روبرو هستند. اگر آن‌ها به هر دلیلی که برای ما ناشناخته است تصمیم بگیرند، از میاندشت به توران بروند، علاوه بر عبور از جاده با چالش‌های دیگری روبرو خواهند شد؛ حضور دام و سگ‌های گله در توران. تصاویر ثبت شده در دوربین‌های تله‌ای بارها نشان داده است، یوزها با حضور دام توران را ترک می‌کنند و همین می‌تواند باعث مرگ آن‌ها در جاده‌ها شود.

نتایج مطالعات بین‌المللی هم نشان داده است، زیستگاه‌های امن حتی در آفریقا هم عامل کلیدی حفاظت از یوز است و نا امن شدن زیستگاه، یوزها را به حاشیه رانده و بخش مهمی از تلفات یوزها در حاشیه مناطق حفاظت شده رخ می‌دهد. ایران هم از این قائده مستثنی نیست.

کمپین یوز تا ابد تلاش می‌کند با جمع‌آوری کمک مردمی این چالش مهم را برطرف کند، توران را که پتانسیل‌های مناسبی دارد، به زیستگاهای امن برای یوزهای آسیایی و از جمله این مادر و یه فرزندش تبدیل کند. این اتفاق خوش‌آیندی است چون در این صورت پتانسیل‌های گردشگری و توسعه پایدار مبتنی بر حیات‌وحش همچون بسیاری از پارک‌های ملی در سراسر جهان در این منطقه احیا خواهد شد. این اتفاق بی‌نظیری در تاریخ مدرن کشور ما خواهد بود. این رخداد اگر به سلامتی اتفاق بیفتد، نشان خواهد داد، برای ایجاد شغل و در آمد همیشه نیازی به معدن نیست، نیازی به سد نیست و نیازی نیست طبیعت را مهار و مقهور کنیم، که البته در نهایت موفق نخواهیم شد، بلکه می‌توانیم با طبیعت باشیم، در کنار آن زندگی کنیم و با سازگاری از آن بهره ببریم. موفقیت نجات یوز و دشت خارتوران نمونه و مدل جدیدی خواهد شد از توسعه پایدار سرزمین، توسعه بدون تلاش برای مهندسی سرزمین، این یعنی نجات یوز و ایجاد زیستگاهی امن برای آن تنها نجات یوز نیست، آزمونی است برای شیوه جدید استفاده و مدیریت سرزمین وزیستگاه.

این کمپین تنها بخشی از یک تلاش بزرگ برای نجات یوز است، تلاشی برای این‌که حال یوز، مردم همره زیستگاه یوز و دشت‌های ما بهتر شود، خبرهای خوب بیشتری از راه برسد و بارقه امید ما همیشه روشن بماند و پرنور تر شود. باشد که خبرهای بهتری از راه برسند.

یادداشت: علی رنجبران
*عکس مربوط به رویت این سه توله یوز و مادرشان نیست