نشانه های باستانی، توهم بصری، دروغ شیادان

آیا نشانه های گنج از نظر علمی صحت دارند؟

سیناپرس: در دومین یادداشت از سلسله یادداشت های واکاوی دنیای قاچاقچیان اشیا تاریخی و مخربان میراث فرهنگی کشور، به بررسی علمی بحث نشانه های گنج و دنیای موهوم و سرشار از توهمات گنج یابان می پردازیم.

دنیای افرادی که عمر و زمان ارزشمند خود را صرف کشف گنجینه های خیالی کرده و در جستجوی نشانه های این گنجینه ها هستند بسیار عجیب و کاملا به دور از منطق و اندیشه است. این افراد عموما با صرف هزینه های گزاف، تلاش می کنند یک روزه راهی چند صد ساله را رفته و از طریق پیدا کردن گنج هایی که قطعا هیچگاه ، هیچ کسی به آن ها دست پیدا نخواهد کرد، صاحب ثروت های افسانه ای شوند. این افراد در دنیای موهوم خود در پی نشانه ها و علائم خاصی هستند که اعتقادشان، دال بر وجود گنج بوده و بر پایه آن می توان محل دفینه ها را تشخیص داد.

غارتگران و مخربان آثار تاریخی با ذهنی مسخ شده و قوه تخیلی نسبتا قوی به مشاهده شرایط طبیعی منطقه پرداخته و در ذهن خود تصاویری از این شرایط خلق می کنند.

در وهله نخست باید به این موضوع اشاره کنیم که هیچ یک از داستان سرائی های فوق از نظر علمی کوچکترین ارزشی نداشته و به هیچ عنوان بر اساس علائم تخیلی نمی توان به وجود آثار باستانی در منطقه ای خاص پی برد و باستان شناسان تنها به کمک آنالیز اطلاعات موجود در منطقه که می تواند شامل تصویر برداری هوائی، ایجاد گمانه آزمایشی، بررسی متون تاریخی، بررسی نوع پوشش گیاهی منطقه و مطالعه آثار و عوارض سطحی زمین باشد، درباره وجود احتمالی آثار باستانی در یک محل بحث کرده و هیچگاه این موارد شامل نشانه هایی از قبیل نقوش حیواناتی چون شیر و شتر و عقاب و ... یا شکل گیری ساختاری خاص در عوارض سطحی زمین نمی شود. نکته جالب در دنیای غارتگران و مخربان آثار تاریخی این است که آن ها با ذهنی مسخ شده و قوه تخیلی نسبتا قوی به مشاهده شرایط طبیعی منطقه پرداخته و در ذهن خود تصاویری از این شرایط خلق می کنند.

در روان شناسی نوعی آزمون شخصیت شناسی به نام آزمون رورشاخ وجود دارد که روان شناس مقداری جوهر روی برگه ای کاغذ ریخته و آن را تا می کند، در این کاغذ نقش در هم پیچیده جوهر بر کاغذ پخش شده و هر کس بر اساس تخیلات ذهنی خود در این تصویر موضوعاتی را مشاهده می کند. مشابه این مساله نیز در ذهن افراد فوق و قاچاقچیان و مخربان فرهنگ و میراث فرهنگی کشور رخ داده و آن ها با تصویرسازی ذهنی خود از مجموعه طبیعی سنگ ها و صخره ها به نقوش خیالی می رسند. از سوی دیگر برخی از افراد سودجو نیز با دامن زدن به این عطش گنج یابی و بر پایه سادگی افراد فوق، برای خود منبع درآمدی بسیار خوب درست کرده و با فروش و گاه ایجاد نشانه های این چنینی، از افراد ساده لوح مبالغ کلانی گرفته و نقوش بی معنی گفته شده را تفسیر یا معرفی می کنند. با کمی بررسی و مشاهده دنیای این افراد می توان نتیجه گرفت که عمده ترین مواردی که به عنوان نشانه های گنج از ان یاد می شود شامل موارد زیر هستند:

عوارض سطحی زمین به هیچ عنوان در طول سال های متمادی ثابت نبوده و بر اساس عوامل مختلفی از قبیل باد، باران، عبور انسان و حیوانات و فرسایش در حال تغییر بوده و قطعا سطح زمین یک منطقه نمی تواند از دوران باستان تا امروز به شکل مشابه باقی مانده باشد که امروزه با تفسیر نقوش هندسی داخل آن به وجود احامالی گنج پی برد.

آثار طبیعی و عوارض سطح زمین

در بسیاری از موارد، افرادی که در پی نشانه های گنج و دفینه های خیالی هستند، به طور بیمار گونه ای به بررسی سطح زمین و ساختار سنگ ها و صخره های موجود در محل پرداخته و همانطور که گفته شد به کمک ذهن خیال پرداز خود مجموعه ای از نقوش هندسی همچون مثلث و دایره و مربع و .... در آن کشف می کنند که در ادامه بر اساس تفسیر این نقوش می خواهند به محل گنج دسترسی پیدا کنند. این موضوع به اندازه ای بچه گانه و ساده است که شاید باور آن برای هر فردی دشوار باشد اما این حفاران غیر مجاز به هیچ عنوان در نظر ندارند که اصولا عوارض سطحی زمین به هیچ عنوان در طول سال های متمادی ثابت نبوده و بر اساس عوامل مختلفی از قبیل باد، باران، عبور انسان و حیوانات و فرسایش در حال تغییر بوده و قطعا سطح زمین یک منطقه نمی تواند از دوران باستان تا امروز به شکل مشابه باقی مانده باشد که امروزه با تفسیر نقوش هندسی داخل آن به وجود احامالی گنج پی برد. در بیشتر مناطق کوهستانی و کوهپاینه ای و یا دشت ها و بیابان ها گاه با یک بارندگی یا وزش شدید باد، عوارض سطحی تغییر شکل داده واشکال جدید ترسیم می کنند.

فعالیت های مخرب گنج یابان متوهم در این حوزه نیز تنها منجر به تخریب مقابر باستانی می شود که فاقد آثار ارزشمند مادی از نظر قاچاقچیان بوده و در این میان تنها اطلاعات و آثار فرهنگی ارزشمند یک ملت نابود می شود.

مقابر

سرزمین ایران دارای پیشینه ای چند هزار ساله بوده و از دیرباز در آن سکونت وجود داشته است. طبیعتا در گوشه و کنار این سرزمین باستانی هزارن قبرستان تاریخی وجود دارد که بررسی و مطالعه آن ها از سوی باستان شناسان می تواند منجر به کشف اطلاعاتی جدید از دوران گذشته باشد. در نظر داشته باشید که تدفین و ایجاد آرامگاه، بازتابی مستقیم از فرهنگ و اعتقادات مردم یک منطقه محسوب می شود و اگر چه در برخی مناطق جهان شاهد وجود سنت دفن اشیا و وسایلی با فرد متوفی هستیم اما در ایران این داستان عموما به شکل دیگری است و مقابر ایران را باید به گونه ای دیگر طبقه بندی کرد. در دوران پیش از تاریخ در برخی سایت های ایران شاهد دفن اشیا با فرد متوفی هستیم اما باید در نظر داشت که در بخش عمده ای از دوران پیش از تاریخ هنوز فلزات کشف نشده و تنها پس از عصر مس و برنز است که شاهد رواج این ماده و استفاده از آن در جوامع انسانی هستیم. عمدتا در مقابر باقی مانده از این روزگار با فرد متوفی آثار همچون سفالینه ها، ابزارهای سنگی و استخوانی و .... دفن می شده و خبری از گنجینه و طلا و جواهر نبوده و اصولا برای انسان این عصر، یک ابزار اهنی که با دشواری بسیار زیادی به دست می آمده بسیار ارزشمند تر از آثار تزئینی و ... بوده و متاسفانه بسیاری از قاچاقچیان و راهزنان فرهنگی به امید یافتن گنج های تخیلی خود، اقدام به تخریب سایت ها و محوطه های پیش از تاریخی می کنند که مربوط به زمانی هستند که هنوز فلز کشف نشده است. از سوی دیگر در دوران تاریخی و روزگار باستان در ایران و به ویژه در عصر هخامنشی و ساسانی شاهد وجود تفکری هستیم که بر پایه اعتقاد به احترام به عناصر چهارگانه طبیعت یعنی آب، باد، خاک و آتش هستیم که بر این اساس جسد انسان یکی از آلوده ترین موارد بوده و در سنت و آئین های ایران باستان و مذهب زرتشت جسد را در کوه قرار داده و پس از از بین رفتن گوشت، استخوان ها را در استودان های صخره ای قرار می دادند که با عناصر چهارگانه فوق در تماس نباشد. بهترین مثال برای این موضوع، بررسی مقابر پادشاهان هخامنشی است که همگی در داخل صخره و در دل کوه ایجاد شده اند . در دوران اسلامی نیز بر اساس آموزه های دینی با فرد متوفی هیچ شی و وسیله اضافی دفن نمی شود و به این ترتیب شاهد هستیم که فعالیت های مخرب گنج یابان متوهم در این حوزه نیز تنها منجر به تخریب مقابر باستانی می شود که فاقد آثار ارزشمند مادی از نظر قاچاقچیان بوده و در این میان تنها اطلاعات و آثار فرهنگی ارزشمند یک ملت نابود می شود.

سنگ نگاره ها

در دنیای گنج یابان، سنگ نگاره ها نقش مهمی ایفا کرده و آن ها در تلاش هستند با شناسائی و کشف نقوش روی سنگ ها و صخره به گنج برسند. به طور کلی سنگ نگاره ها در دو گروه کلی رسمی و غیر رسمی تقسیم می شوند. سنگ نگاره های رسمی از سوی پادشاهان و یا حاکمان محلی برای ابلاغ فرامین، ایجاد یادمان و مواردی از این دست استفاده می شد. این سنگ نگاره ها عموما دارای کتیبه بوده و تصاویری روی آن ها با دقت و جزئیات زیادی نقش بسته اند. سنگ نگاره های غیر رسمی نیز عموما به وسیله خراش دادن سنگ ها و صخره های طبیعی توسط انسان شکل می گیرند که این سنگ نگاره ها طیف وسیعی از از آثار پیش از تاریخی تا نقوش مربوط به دوران معاصر را شامل می شوند. شناسائی نقوش قدیمی در این گروه کار دشواری است و صرفا این نقوش تاریخی توسط انسان های باستانی برای تصویرسازی و گاه بر پایه اعتقادات مذهبی و ترسیم شکار شکل گرفته و نقوش جدیدتر نیز توسط چوپانان و رهگذران ایجاد شده و در سراسر تاریخ باستان شناسی در ایران و سایر نقاط جهان هیچ ارتباطی بین این نقوش و گنج های تخیلی وجود ندارد.

بر خلاف تصور گنج یابان، ساروج هیچ ارتباطی با گنج و دفینه نداشته و نشانه وجود تاسیسات آبی و سازه های مرتبط با آب است.

ساروج

بیشتر قاچاقچیان فرهنگی و مخربان آثار تاریخی در گفتگوهای خود از ساروج استفاده می کنند در صورتی که بیشتر آن ها اصولا نمی دانند ساروج چیست و چه کاربردی دارد؟ از منظر علمی ساروچ نوعی ملاط است که از ترکیب آهک،خاک رس، گیاهی به نام لوئی که نوعی نی است؛ سفیده تخم مرغ و خاکستر و ماسه ساخته شده و عموما نقش عایق را داشته و در ساخت سدها، آب بندها، حمام و آب انبارها استفاده می شده است و اصولا تولید آن زمان بر و بوده و ارتباطی با گنج ندارد. بر خلاف تصور گنج یابان، ساروج هیچ ارتباطی با گنج و دفینه نداشته و نشانه وجود تاسیسات آبی و سازه های مرتبط با آب است.

تصاویر ارائه شده در این گزارش از سایت ها و صفحات مرتبط با گنج یابی و معرفی نشانه های گنج برداشته شده و به خوبی می توانید در آن ها تفاسیر بی معنی مبتنی بر تخیل را شاهد باشید. برای مطالعه یادداشت پیشین این حوزه در رابطه با نقشه های گنج و آن چه در بین عوام از آن به عنوان نسخه یاد می شود، اینجا را کلیلک کنید.

دکتر احسان محمدحسینی – باستان شناس