ارمنستان و ترکیه بدون ویزا؛ کربلا و اربعین با ویزا / چرا دولت دندان طمع خود را نمی کشد؟ +نمودار

پایگاه خبری اقتصادی تراز؛ مهدی عبدالهی: زیارت حضرت سید‌الشهدا(ع) همواره در برهه‌های تاریخی یکی از آرزوهای محبان اهل بیت پیامبر (ص) در سراسر جهان و بویژه برای ایران بوده است. گرچه قبل از سرنگونی رژیم صدام زیارت عتبات دشوار بود، اما امروز اربعین به عظیم ترین تجمع جهانی مشهور شده که در هیچ برهه ای از تاریخ سابقه ندارد.
پرواضح است که شکوه و عظمت اربعین حسینی با هیچ فلسفه مادی قابل تطبیق و بیان نیست، اما در کنار این شور حسینی، در برگزاری مراسم ناهماهنگی هایی از سوی مجریان (دولت و...) وجود دارد که هزینه های مادی سفر را برای زائران و حتی از آن مهمتر برای کشور بسیار گران می کند. در ادامه به این ناهماهنگی ها و راهکار کاهش هزینه های مادی این اجتماع عظیم جهانی پرداخته ایم.
گزارش های میدانی سال های گذشته نشان می دهد برخلاف سایر سفرهای خارجی ( تفریحی، زیارتی، تحصیلی و ...) که بیشترین هزینه های سفر مربوط به اقامت در هتل ها و مسافرخانه ها و خوراک و مواد غذایی است، در سفر معنوی اربعین، عمده مخارج مادی شامل اخذ گذرنامه، هزینه بیمه و هزینه های حمل و نقل (هوایی و زمینی) است.
برای نمونه در سه سال اخیر سال هر مسافر اربعین مبلغ 40 دلار بابت ویزا پرداخت کرده است که علاوه بر خروج مقادیر قابل توجهی ارز از کشور، بازار ارز کشور را نیز دچار تلاطم کرده است.
جدول یک، آمار رسمی زائران اربعین(اینجا+) را در طول سال های گذشته نشان می دهد . براساس این جدول در سال1392، 802 هزار زائر، در سال 1393 تعداد یک میلیون و 200 هزار زائر، در سال 1394 جمعیتی بالغ بر یک میلیون 700 هزار زائر و در سال 1395 بیش از 2میلیون و 200 هزار زائر در پیاده روی اربعین عازم عراق شده اند که با احتساب هزینه دریافتی ویزا، به ترتیب32,080,000دلار، 48,000,000 دلار، 68,000,000 دلار و 88,000,000 دلار به سفارت عراق پرداخت شده است.

جدول یک: تعداد زائرین ایرانی حاضر در اربعین

ضمنا اگر فرض کنیم زائرین اربعین هر کدام فقط 33دلار (100هزار تومان) ارز با خود همراه برده باشند، در طول 4 سال اخیر بیش از 194 میلیون دلار ارز به عنوان پول همراه زائرین از کشور خارج شده است.
اهمیت این مسئله زمانی مشخص می‌شود که رهبری انقلاب بارها بر کاهش استفاده از دلار تاکید کردند. ایشان در دیدار سال گذشته خود با فرماندهان سپاه می فرمایند:
«اگر مسئولان و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتی را به معنای واقعی محقق و کشور را از جادوی مالی و پولی دشمن خلاص کنند و ارزش و آقایی دلار را در زندگی اقتصادی بشکنند، کشورهای دیگر را نیز نجات داده‌اند و برای آنها الگو خواهند شد».( 28/6/95)
حال این سوال مطرح است که چه منافع مادی و اقتصادی در به ظاهر ناهماهنگی و بی برنامگی مالی و مدیریتی وجود دارد که دولت دندان طمع خود را از بازار ارز اربعین نمی کشد؟ مسئولین دولتی ادعا می کنند که خروج این مقدار ارز از کشور ثاتیری برای بازار ارز کشور ندارد و این دغدغه بیشتر خودزنی جناحی و سیاسی است!، اما آیا بازار ارز این نظر و نتیجه گیری دولتی ها را تایید می کند؟
اخد ویزا شوک ناگهانی به بازار ارز است
در سال های گذشته افزایش نرخ ارز در آستانه اربعین مورد انتقاد برخی از رسانه ها و مردم قرار گرفت که نقطه مشترک همه این انتقادها، بی توجهی دولت به حذف ویزا بین ایران و عراق یا معاهده ای برای جایگزینی پول دو کشور به جای دلار بود.
با این حال دولت با بی توجهی به این انتقادها و تاثیر منفی خروج صدها میلیون دلار ارز از کشور، هیچ برنامه ای برای موضوعات فوق نداشته و اتفاقا منکر تاثیر ارز مصرفی در مراسم اربعین بر افزایش قیمت ارز در بازار بوده است. در ادامه نمودارهای قیمت دلار در آستانه اربعین بررسی شده اند که همگی از تاثیر حجم بالای ارز معامله شده در این ایام بر قیمت ارز حکایت دارند.
براساس نمودارهای قمیت دلار در 4 سال اخیر، به جز سال 92 هر ساله با شروع اخذ ویزا و همچنین دریافت ارز مسافرتی از سوی زائران اربعین، قیمت دلار دچار نوسان شده و بازار ارز تحت تاثیر این موج قرار گرفته است.
با توجه به اینکه در سال 92 موج حضور میلیونی زائران اربعین همانند سال های بعد نبود (در این سال تعداد 802 هزار زائر در پیاده روی اربیعن حضور داشتند) و همچنین بسیاری از زائران بدون گرفتن ویزا به مرزهای کشور رفته و ویزا دریافت نکردند، قیمت دلار از شروع محرم تا پایان اربعین با تغییر جزئی در همان مرز 2900 تا 3هزار تومان باقی مانده است.

اما در سال 1393 با سخت گیری دولت عراق بسیاری از زائران مجبور به اخد ویزا شدند که آثار این موضوع به وضوح بر روی افزایش قیمت دلار بر روی نمودار قابل مشاهده است. براساس این نمودار قیمت دلار در اوایل دریافت ویزای اربعین (یکماه قبل از اربعین) در حدود 3200 تومان بوده که تا روز اربعین (22 آذرماه) با افزایش 300 تومانی به 3500 تومان رسیده است.

قابل ذکر است در سال 1393 تعداد یک میلیون و 200 هزار زائر عازم عراق شده اند که با محاسبه هزینه 40 دلاری صدور ویزا، 48,000,000 دلار ارز از کشور فقط بابت صدور ویزا خارج شده است.
در سال 94 نیز روند افزایشی قیمت ارز در سال 93 تکرار شد. براساس نمودار، قیمت دلار در یکماه قبل از اربعین سال 1394در مرز 3450 تومان است که با افزایش 200 تومانی در پایان اربعین به 3650 رسیده است.

در سال 1394 تعداد یک میلیون 700 هزار زائر در اربعین عازم عراق شده اند که هزینه صدور ویزای این زائران 68,000,000 دلار بوده است.
در سال 1395 نیز بازار دلار از برگزاری مراسم اربعین تاثیر پذیرفته است، تا جایی که قیمت دلار در یکماه قبل از اربعین در حدود 3580 تومان بوده است که در چند روز قبل از اربعین با افزایش 104 تومانی به 3692 تومان رسیده است.

در سال 1395 تعداد 2میلیون و 200 هزار زائر در پیاده روی اربعین عازم عراق شده اند که فقط 88,000,000 دلار ارز از بابت صدور ویزا از کشور خارج شده است.
نکته دیگر این آمارها این است که برخلاف ادعای دولت بر عدم اثرگذاری سفر اربعین بر قیمت ارز، در طول 3 سال اخیر دریافت هزینه صدور ویزا اثر افزایشی بر بازار دلار داشته و به طور متوسط بین 200 تا 250 تومان قیمت ارز در بازار افزایش یافته است.

گرچه تا برگزاری مراسم اربعین حسینی سال 96 نزدیک به 19 روز مانده است، اما بررسی قیمت دلار در هفته های اخیر نیز نشان می دهد با شروع فرایند صدور ویزای اربعین، بازار دلار از ترکش های روانی تقاضای بی رویه ارز بی امان نمانده است.

براساس نمودار، قیمت دلار در اوایل مهرماه حدود 3 هزار و 893 تومان بوده است که با نوسانات 27 روز اخیر، به 4هزار و 20 تومان در 27 مهرماه رسیده است.

ارمنستان، ونزوئلا و ترکیه بدون ویزا، کربلا و نجف با ویزا !
همانطور که اشاره شد، یکی از انتقادهای مردم و رسانه ها به عملکرد دولت در برگزاری تجمع اربعین، عدم حذف ویزا بین دو کشور ایران و عراق است.
در حالی که مسافرت ایرانیان به 11 کشور بدون ویزا انجام می شود و تعداد ۲۷ کشور نیز در مقابل پرداخت مبلغی در مرز یا فرودگاه کشور مقصد به ایرانی ها ویزا می دهند، اما نامی از عراق در این میان دیده نمی شود که سالانه بواسطه وجود عتبات عالیات میلیون ها ایرانی به عراق سفر می کنند و بالعکس عراقی های زیادی برای زیارت مشهد مقدس و و سایر شهرهای زیارتی به ایران می آیند.
برای مثال درحال حاضر مسافرات ایرانیان به مالزی، ترکیه، دومینیکا، اکوادور، گویان، هائیتی، نیکاراگوئه، ونزوئلا، نیووی و ایالات فدرال میکرونزی بدون اخذ ویزا انجام می شود.
همچنین کشورهای کیپ‌وردر، کومور، کنیا، ماداگاسکار، موزامبیک، تانزانیا، توگو، اوگاندا، سیشل، موریتانی، گینه بیسائو، ارمنستان، لائوس، نپال، تیمور شرقی، سوریه، لبنان، مالدیو، سریلانکا، کامبوج و ... در مرزهای خود به ایرانیان ویزا می دهند که تا حدودی در حکم حذف ویزا است.
اما نکته قابل تامل این است که چرا با این حجم از تردد ایرانیان به عراق و عراقی ها به ایران هر ساله باید شاهد اخذ هزینه های اضافی از مردم باشیم.
به عبارتی دیگر، چرا مسئولین دولتی برای حذف ویزای کشورهایی اقدام می کنند که در گردشگری حلال بدنام هستند، اما برای حذف ویزای اربعین تلاشی نمی کنند؟ سفری که گوشه گوشه و سکانس به سکانس آن عظمت، امنیت، فخر و آبروی برای مسلمین و مستضعفین جهان را در بر دارد؟
واقعا چه میزان سود یا منفعت مالی و اقتصادی در این میان نهفته است که چندین سال است دولتی ها وعده به حذف ویزا می دهند اما عمل نمی کنند؟!
لااقل جیب آمریکایی ها را پر نکنیم!
شاید برای شما هم سوال باشد که باتوجه به آنچه که در خصوص خروج بی رویه ارز از کشور در اربعین گفته شد، چرا دولت دلار را از سفر اربعین حذف نمی کند تا هم مانع خروج بی رویه ارز از کشور شده و هم انجام خریدها و پرداختهای پولی زائران در عراق با پول ملی دو کشور انجام شود.
چنانکه تجربه سال های قبل نشان می دهد اگر زائران به جای دلار ، دینار عراق با خودشان ببرید، بهتر و راحت‌تر می توانند مبلغ هر جنسی را براساس خرید خود عراقی‌ها و از روی قیمت درج شده پرداخت کنند. همچنین اگر زائری بخواهد با دلار یا پول ایران جنسی را بخرد در رند کردن قیمت‌ها دچار ضرر و زیان خواهد شد
نکته بعدی مزیت دینار عراق، ثبات قیمت آن در طول چند سال اخیر است. برای نمونه در سه سال اخیر قیمت دینار عراق در بازار در طول سه سال فقط 8 تومان (80 ریال) افزایش یافته است که در مقابل افزایش نزدیک به هزار تومان دلار و افزایش قابل توجه سایر ارزها، بسیار ناچیز می باشد.
نمودار زیر تغییرات نرخ مبادله ای دینار عراق با ریال کشورمان را نشان می دهد. براساس نمودار در سال 1393 قیمت هر دینار عراق 26 تومان بوده است که بعد از سال در مهرماه 96 به 32 تومان رسیده است.