ماسل کارها: تاریخچهٔ فورد موستانگ (قسمت سوم)

متأسفانه هفتهٔ گذشته به دلیل پوشش اخبار و مطالب نمایشگاه خودروی لس‌آنجلس، فرصت تهیهٔ قسمت دیگری از سری مطالب ماسل کارها فراهم نشد و بنابراین حالا با یک هفته وقفه ادامهٔ تاریخچهٔ فورد موستانگ را پی می‌گیریم. در قسمت قبلی تاریخچهٔ موستانگ تا سال ۱۹۶۹ و معرفی مدل جدید باس ۳۰۲ پیش رفتیم و امروز به ادامهٔ ماجرا می‌پردازیم. گفتیم که باس ۳۰۲ تنها عضو خانوادهٔ جدید باس نبود و در همان سال ۱۹۶۹ مدل دیگری هم به سری باس موستانگ اضافه شد. فلسفهٔ وجود این مدل نیز مشابه مدل باس ۳۰۲ بود یعنی در ابتدا برای شرکت در مسابقات ساخته شد اما تفاوت اصلی در اینجا بود که این مدل جدید برای شرکت در مسابقات نسکار نظر گرفته شد بود. البته فورد در آن زمان با مدل تورینو در مسابقات نسکار حضور داشت اما قصد داشت موستانگ را هم روانهٔ این مسابقات کند.

فورد در آن سال‌ها در بین پیشرانه‌های خود، موتور ۷ لیتری V۸ غول‌پیکری داشت. این موتور که ۴۲۹ اینچ مکعب حجم داشت برای رقابت با موتورهای همی کرایسلر ساخته شده بود و حتی سر سیلندر آن نیز مانند موتورهای همی کرایسلر از نوع کروی بود. این موتور در آن زمان در مدل تورینو ارائه می‌شد اما فورد تصمیم گرفت موستانگ را هم برای شرکت در مسابقات نسکار به همین پیشرانهٔ ۴۲۹ مجهز کند. البته این موتور ۷ لیتری با پیشرانهٔ ۷ لیتری ۴۲۸ کبرا جت و سوپر کبرا جت که برای موستانگ ارائه می‌شد متفاوت بود؛ بنابراین عضو جدید خانوادهٔ باس با توجه به حجم موتورش، باس ۴۲۹ نام گرفت؛ اما این پیشرانه به حدی بزرگ بود که در محفظهٔ موتور موستانگ جای نمی‌گرفت. به همین دلیل با ایجاد تغییراتی مانند انتقال باطری به درون صندوق بار، نهایتاً پیشرانهٔ ۴۲۹ در سینهٔ موستانگ نصب شد. بدین ترتیب سرانجام در سال ۱۹۶۹ مدل باس ۴۲۹ به‌عنوان عضو دوم خانوادهٔ باس برای شرکت در مسابقات نسکار معرفی شد.

این مدل برخلاف باس ۳۰۲ ظاهر معمولی و ساده‌ای داشت و صرفاً به یک اسپویلر جلو و دریچهٔ روی کاپوت مجهز شده بود؛ اما مانند باس ۳۰۲، باس ۴۲۹ نیز در تعداد محدودی برای فروش به بازار عرضه شد. این مدل در همان سال ۱۹۶۹ با قیمت ۴۹۲۵ دلار راهی نمایندگی‌های فروش شد یعنی ۱۴۰۰ دلار بیشتر از باس ۳۰۲؛ بنابراین باس ۴۲۹ خودروی بسیار گران‌قیمتی بود. فورد به‌طور رسمی قدرت این مدل را ۳۷۵ اسب بخار اعلام کرده بود اما اندازه‌گیری‌های غیررسمی قدرتی بیش از ۵۰۰ اسب بخار را نشان می‌دادند. باس ۴۲۹ تنها طی دو سال ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ در تعداد فقط ۱۲۰۰ دستگاه ساخته شد و پس‌ازاین به دلیل کاهش حجم موتور در مسابقات نسکار، افزایش قیمت سوخت و قیمت بالا این مدل، فورد به تولید آن پایان داد اما باس ۴۲۹ به‌عنوان یکی از افسانه‌ای‌ترین مدل‌های تاریخ موستانگ برای همیشه در یادها باقی ماند.

اما از باس‌ها که بگذریم، باید به شلبی‌های سال ۱۹۶۹ بپردازیم. همان‌طور که در قسمت‌های قبلی به‌طور کامل شرح دادیم، موستانگ شلبی برای اولین بار با مدل GT۳۵۰ در سال ۱۹۶۵ یعنی یک سال پس از معرفی موستانگ متولد شد و بعداً در سال ۱۹۶۷ مدل شلبی GT۵۰۰ هم به آن اضافه شد. این دو مدل تا سال ۱۹۶۸ توسط شرکت شلبی ساخته می‌شدند اما در تابستان سال ۱۹۶۹ کارول شلبی به قرارداد خود با فورد پایان داد و به همین دلیل فورد خودش اقدام به تولید مدل‌های شلبی نمود؛ اما با اینکه در سال ۱۹۶۹ تولید موستانگ‌های شلبی توسط خود فورد انجام گرفت، از لحاظ ظاهری کاملاً با موستانگ‌های معمولی متفاوت شدند چراکه هم‌زمان با جابجایی تولیدکننده، در ظاهر دو مدل GT۳۵۰ و GT۵۰۰ هم تغییراتی ایجاد شد. عمدهٔ این تغییرات در نمای جلویی خودرو انجام گرفته بود به‌نحوی‌که چراغ‌ها، جلوپنجره و به‌طورکلی دماغهٔ خودرو به‌طور کامل تغییر کرده و به‌کلی با قبل متفاوت شد. بدین ترتیب موستانگ‌های شلبی مدل ۱۹۶۹ در ظاهر از نسخه‌های معمولی موستانگ نیز متمایز شدند و آن شباهت کلی که قبلاً بین این مدل‌ها وجود داشت از بین رفت.

علاوه بر این، فورد در شلبی GT۳۵۰ پیشرانهٔ ۴,۷ لیتری ۳۱۰ اسب بخاری قبل را با یک نمونهٔ ۵.۸ لیتری V۸ جایگزین کرد که البته قدرت کمتری معادل ۲۹۰ اسب بخار تولید می‌کرد. از طرف دیگر، مدل GT۵۰۰ نیز پیش‌ازاین از پیشرانهٔ ۷ لیتری V۸ کبرا جت استفاده می‌کرد که قدرت آن توسط شلبی به ۳۶۰ اسب بخار رسیده بود اما با توجه به قطع همکاری شلبی با فورد، در سال ۱۹۶۹ فورد از همان نسخهٔ معمولی و استاندارد موتور کبرا جت خود در شلبی GT۵۰۰ استفاده کرد که در مدل‌های GT و مک وان هم ارائه می‌شد و ۳۳۵ اسب بخار قدرت داشت. بدین ترتیب شلبی GT۵۰۰ مدل ۱۹۶۹ از لحاظ پیشرانه و قدرت هیچ تفاوتی با موستانگ GT ۴۲۸ و مک وان ۴۲۸ کبرا جت نداشت.

اما این سال را می‌توان دوران افول موستانگ‌های شلبی دانست چراکه کاهش قدرت و انتقال تولید از شلبی به فورد موجب کاهش فروش آن‌ها شد. به همین دلیل مدل‌های شلبی GT۳۵۰ و GT۵۰۰ توسط فورد تنها در دو مدل ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ به بازار عرضه شدند و سپس تولید و عرضهٔ آن‌ها پایان یافت. البته کل شلبی‌های مدل ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ همگی در سال ۱۹۶۹ توسط فورد تولید شدند و حتی یک دستگاه از آن‌ها هم در سال ۱۹۷۰ ساخته نشد. داستان ازاین‌قرار بود که به دلیل کاهش فروش مدل‌های شلبی در سال ۱۹۶۹، تعداد ۷۸۹ دستگاه از نمونه‌های تولید سال ۱۹۶۹ فروش نرفتند. به همین دلیل فورد با تغییر شمارهٔ وین، آن‌ها را با مدل ۱۹۷۰ به بازار عرضه کرد. همچنین در شلبی‌های مدل ۱۹۷۰ دو تغییر ظاهری جزئی هم اعمال شد که عبارت بودند از تغییر اسپویلر جلو و ایجاد دو خط مشکی‌رنگ روی کاپوت. این آخرین مدل موستانگ‌های شلبی کلاسیک بود و پس‌ازاین غیبتی طولانی در ساخت مدل‌های شلبی حادث شد تا جایی که به مدت ۳۵ سال خبری از آن‌ها در بین مدل‌های موستانگ نبود.

Mustang Shelby GT۵۰۰ ۱۹۷۰

درهرحال سال‌های ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ را می‌توان سال‌هایی دانست که خانوادهٔ موستانگ بیشترین تنوع را داشت چراکه مدل‌های مختلف موستانگ در این سال‌ها شامل پایه، GT، مک وان، باس ۳۰۲، باس ۴۲۹، شلبی GT۳۵۰ و شلبی GT۵۰۰ می‌شدند. این تنوع فوق‌العاده هیچ‌گاه در سال‌های بعد تکرار نشد. همچنین در این سال‌ها در بین مدل‌های موستانگ همچنان سه نسخه کوپه هادتاپ، کوپه فست‌بک و کابریولت وجود داشت. در سال ۱۹۷۰ اما فورد بار دیگر تغییراتی را در ظاهر موستانگ اعمال کرد. در این سال فورد ترجیح داد که ظاهر موستانگ کمتر تهاجمی باشد. به همین دلیل چهار چراغ جلوی قبلی جای خود را به دو چراغ معمولی در طرفین بدنه دادن و جلوپنجرهٔ زیبای سابق هم با یک نمونهٔ ساده جایگزین شد. برخی معتقدند ظاهر فوق‌العاده تهاجمی موستانگ مدل ۱۹۶۹ موجب کاهش فروش آن شده بود و به همین دلیل فورد سریعاً دست‌به‌کار شده و درحالی‌که تنها یک سال از فیس‌لیفت عمدهٔ موستانگ می‌گذشت، اقدام به اصلاح دماغهٔ خودرو و دیگر المان‌های ظاهری آن نمود. بااین‌حال با وجود ایجاد این تغییرات، فروش سال ۱۹۷۰ از سال ۱۹۶۹ هم کمتر شد.

در سال ۱۹۷۰ علاوه بر تغییر کامل نمای جلویی، ورودی‌های هوای روی گلگیرهای عقب هم حذف شده و پانل چراغ‌های عقب نیز از حالت مقعر مدل ۱۹۶۹ به‌صورت تخت درآمد اما آپشن‌های داخلی عمدتاً بدون تغییر باقی ماندند. همچنین علاوه بر تغییرات ظاهری، فورد در سال ۱۹۷۰ پیشرانهٔ جدیدی را هم برای موستانگ ارائه کرد. این موتور که Cleveland نام داشت، از نوع ۵,۸ لیتری V۸ بود و در دو نسخهٔ مختلف ارائه می‌شد. یکی از این نسخه‌ها دارای کاربراتور دو دهنه بود و دیگری به کاربراتور چهار دهنه مجهز شده بود. نمونهٔ اول این موتور، ۲۵۰ اسب بخار قدرت و دومی ۳۰۰ اسب بخار قدرت داشت. در این پیشرانه، از عناصر عملکردی موتور باس ۳۰۲ استفاده شده بود که ازجملهٔ آن‌ها می‌توان به سوپاپ‌های زاویه‌دار و تکنولوژی ریخته‌گری نازک دیوارهٔ پیستون‌ها اشاره کرد. در سال ۱۹۷۱ اما نسل اول موستانگ آخرین فیس‌لیفت عمدهٔ خود را تجربه کرد که در قسمت بعدی به آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

مقایسهٔ مشخصات فنی تعدادی از نسخه‌های مختلف موستانگ مدل ۱۹۶۹

	پایه	مک‌وان ۴۲۸	باس ۳۰۲	باس ۴۲۹	شلبی GT۳۵۰	شلبی G۵۰۰
پیشرانه	۳,۳ لیتری I۶	۷ لیتری V۸	۴,۹ لیتری V۸	۷ لیتری V۸	۵,۸ لیتری V۸	۷ لیتری V۸
قدرت	۱۱۵ اسب بخار	۳۶۰ اسب بخار	۲۹۰ اسب بخار	۳۷۵ اسب بخار	۲۹۰ اسب بخار	۳۳۵ اسب بخار
گشتاور	۲۵۸ نیوتن متر	۵۹۷ نیوتن متر	۳۹۳ نیوتن متر	۶۶۴ نیوتن متر	۵۲۲ نیوتن متر	۵۹۷ نیوتن متر
وزن	۱۲۸۵ کیلوگرم	۱۵۹۷ کیلوگرم	۱۴۵۰ کیلوگرم	۱۶۰۰ کیلوگرم	۱۶۳۳ کیلوگرم	۱۷۴۶ کیلوگرم
گیربکس	۳ سرعته دستی	۴ سرعته دستی	۴ سرعته دستی	۴ سرعته دستی	۴ سرعته دستی	۴ سرعته دستی
صفرتاصد	۱۴,۴ ثانیه	۵,۵ ثانیه	۶,۷ ثانیه	۵,۳ ثانیه	۶,۸ ثانیه	۶,۶ ثانیه
۴۰۰ متر	۱۹,۸ ثانیه	۱۴,۲ ثانیه	۱۵,۲ ثانیه	۱۴ ثانیه	۱۵,۴ ثانیه	۱۵,۱ ثانیه