از هر کسی قرض نگیر! / اگر قرض گرفتن بد است چرا قرض دادن خوب است!؟

البته قرض دادن هم آدابی دارد که باید به آنها توجه داشته باشیم. در طولانی ترین آیه قرآن کریم در سوره بقره به این موضوع اشاره شده است:

«ای کسانی که ایمان آورده اید، هنگامی که دینی را تا مدت معینی (به خاطر گرفتن وام یا داد و ستد) به یکدیگر بدهکار شدید آن را بنویسید، و باید نویسنده ای (سند آن را) در میان خودتان به عدالت بنگارد، و هرگز نباید نویسنده از نوشتن آن- همان گونه که خدا به وی آموخته- امتناع ورزد، او باید بنویسد و کسی که حق به گردن اوست (بدهکار) املا کند... این کار در نزد خدا عادلانه تر و برای گواهی استوارتر و به اینکه شک نکنید (و نزاعی برنخیزد) نزدیکتر است، مگر آنکه داد و ستدی نقدی باشد که در میان خود تبادل می کنید، که بر شما گناهی نیست که آن را ننویسید...» (بقره، آیه 282)

در همین رابطه به چند روایت پیرامون آداب قرض دادن اشاره می نماییم:

** بدهی زیاد انسان را دروغگو می کند!

امام على (علیه السلام) فرمودند:

کَثْرَةُ الدَّیْنِ تُصَیِّرُ الصّادِقَ کاذِبا وَ المُنْجِزَ مُخْلِفا؛

بدهى بسیار، راستگو را دروغگو و خوش قول را بدقول مى گرداند. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص362 ، ح8214)

** از هر کسی قرض نگیر

امام على (علیه السلام) فرمودند:

اَلدَّیْنُ رِقٌّ فَلا تَبْذُلْ رِقَّکَ لِمَنْ لا یَعْرِفُ حَقَّکَ.

بدهى (نوعى) بندگى است، پس زمام اختیار خود را به کسى که حق تو را نمى شناسد مسپار (کنایه از این است که از هر کس قرض نگیر). (شرح نهج البلاغه (ابن ابى الحدید)ج20،ص306،ح503)

** بدهی بگیریم بهتر است یا نگیریم!؟

امام على (علیه السلام) فرمودند:

«اِیّاکُمْ وَ الدَّیْنَ فَاِنَّهُ مَذَلَّةٌ بِالنَّهارِ، وَ مَهَمَّةٌ بِاللَّیلِ وَ قَضاءٌ فِى الدُّنْیا وَ قَضاءٌ فِى الآْخِرَةِ.»

زیر بار بدهى نروید زیرا بدهکارى خوارى روز و اندوه شب است و در دنیا و آخرت باز پرداختى دارد. (کافى(ط-الاسلامیه) ج 5، ص 95، ح 11)

** اگر قرض گرفتن بد است چرا قرض دادن خوب است!؟

نکته 1: شخص بدهکار دائما به فکر پرداخت بدهی اش است. حتی زمانی که پول ندارد یا نمی خواهد فعلا بدهی اش را بپردازد باز هم دچار عذاب وجدان است. البته در روایات نسبت به قرض دادن بسیار سفارش شده اما نسبت به قرض گرفتن نهی شده.