کربن‌سیاه، بلایی که هر شب سر تهران می‌آید/ کاهش 50درصدی آلودگی‌هوای شبانه پایتخت فقط با یک دستور!

وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این باره گفت: داده‌های اندازه‌گیری شده در ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهر تهران نشان می‌دهد که کیفیت هوای تهران، در ساعات شب غالبا پایین‌تر از ساعات روز است. با توجه به اعداد و ارقامی که در مجموعه 4جلدی سیاهه انتشار شهر تهران منتشر شده، می‌توان دریافت که عامل بیش از 80درصد آلودگی هوای تهران، ناوگان حمل و نقل هستند. لذا تفاوت عمده‌ای که در ناوگان روز و شب وجود دارد، تردد وسایل نقلیه سنگین و دیزلی در شب است که می‌تواند تاثیرات عمده‌ای در کیفیت هوا داشته باشد. بدین ترتیب کیفیت هوا از نظر 3 آلاینده کربن سیاه، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق کوچکتر از2.5 میکرون نیازمند بررسی دقیقی است.

به گفته این استاد دانشگاه صنعتی شریف، آلاینده کربن سیاه، آلاینده‌ایست که غالبا از احتراق ناقص به وجود می آید: کامیون‌ها و ناوگان دیزل که در ساعات شبانه مجوز تردد در خیابان های تهران را بدست می‌آورند، نقش اساسی در ایجاد این آلاینده دارند. بر اساس نتایج اندازه‌گیری شده در ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا، در طول روز، غلظت این آلاینده به مقدار کمی می‌رسد، اما با شروع ساعات شبانه، به شدت افزایش پیدا می‌کند. مشکل هوای تهران در ساعات شب تنها به این آلاینده محدود نمی شود.

او گفت: اندازه گیری ها نشان می‌دهد، آلاینده اکسیدهای نیتروژن، با روندی بسیار مشابه آلاینده کربن سیاه در طول ساعات روز و شب تغییر می‌کند به طوریکه تردد ناوگان وسیع روزانه تهران، شامل خودروهای سواری منجر به غلظت به مراتب کمتری نسبت به ناوگان دیزلی در ساعات شب می‌گردند، به طوریکه در ساعات روز، این آلاینده مقادیر حداقلی در حدود 50قسمت در میلیون را تجربه می‌کند، در حالیکه با شروع ساعات شب، غلظت این آلاینده به شدت افزایش پیدا کرده و به بیش از 200 قسمت در میلیون می رسد. وی افزود: این موضوع در مورد ذرات معلق به شکل دیگری قابل مشاهده است. بر خلاف آلاینده‌های کربن سیاه و اکسیدهای نیتروژن، آلاینده ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون، در طول ساعات روز نیز مقادیر قابل توجهی دارند که در اثر تردد ناوگان سواری می‌باشد، اما مشاهده می‌شود که مقادیر این آلاینده در ساعات شب، از حداکثر مقادیر آن در طول ساعات روز بیشتر است.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت:‌ در ساعات شب، به دلیل کاهش ارتفاع لایه مرزی، حجمی از هوا که آلاینده‌ها به آن تزریق می‌شوند، کاهش پیدا می‌کند. لذا باید در ساعات شب، میزان ورود آلاینده‌ها را به شدت کنترل کرد، در حالیکه بر خلاف آن در شهر تهران، ناوگان دیزل با تولید آلایندگی بسیار بالا، تنها در ساعات شب مجوز تردد پیدا می‌کنند که افزایش سریع غلظت آلاینده‌ها در شب را به دنبال دارد در صورتیکه در شهرهایی مانند لندن، تردد وسایل نقلیه سنگین، در ساعات شب ممنوع است.

اما با توجه به مصوبات کمیته اضطرار آلودگی هوای پایتخت در روز شنبه مورخ 25آبان، تردد خودروهای سنگین دیزلی در شهر ممنوع شد. همچنین طبق مصوبه دوم دی‌ماه این کمیته،‌ تردد کامیون‌ها تا پایان دی ماه ممنوع شد. اما این تصمیم چه اثری بر کاهش آلودگی هوای تهران دارد؟

بر اساس داده‌های اندازه‌گیری شده آلاینده کربن سیاه در 3 ایستگاه دانشگاه شریف، ستاد بحران منطقه 7 شهرداری تهران و ایستگاه صدر که در ناحیه پرتردد وسایل نقلیه در تقاطع اتوبان‌های شهید صدر و شهید مدرس قرار دارد، میانگین غلظت این آلاینده نسبت به روزهای مشابه هفته قبل به ترتیب 48، 50 و 51 درصد کاهش یافته است.

همچنین با بررسی داده این آلاینده در طی دوره ممنوعیت نیز کاهش قابل توجه این آلاینده قابل مشاهده بود. به طوری که مقادیر بیشینه این آلاینده در ایستگاه صدر از حدود 35 میکروگرم بر متر مکعب به کمتر از 15 میکروگرم بر متر مکعب کاهش یافت. کاهش انتشار آلاینده کربن سیاه، از آنجا که این آلاینده بخشی از آلاینده ذرات معلق کوچکتر از 2.5 میکرون (PM2.5) است، به طور مستقیم باعث کاهش غلظت آلاینده‌های هوا که در حال حاضر معضل اصلی هوای تهران است، می‌شود.