مودیلیانی فیلمی از میک دیویس (Modigliani 2004)؛ “برای آمادئویی عادی، نه نقاش”

فیلم “مودیلیانی” ساخته ی “میک دیویس”، درباره نقاش قرن بیستمی، “آمادئو مودیلیانی” است. کمتر فیلمی در ژانر زندگی نامه ی هنرمندان است که رسالت خود را به درستی به جا می‌آورد. هر فردی که با مودیلیانی و نقاشی آن دوران آشنا باشد به تماشا نشستن این فیلم ارضایش نمی‌کند. سطح توقع تماشاگران برای پرداختن به زندگی، کار و روحیه ی مودیلیانی، بیش از یک فیلم درام به شدت احساسی است. در ابتدای فیلم، ساختگی بودن اتفاقات و روابط و آثار نقاشان ذکر می‌شود. همین چند خط شاید توجیهی برای بیان نکردن حق مطلب باشد، اما کافی نیست.

آمادئو فردی فقیر، دائم الخمر و شوربخت نشان داده می‌شود. کما اینکه در واقعیت هم به همین شکل بود. مریضی نهفته او و اهمیت ندادن به آن، جسم او را ضعیف و ضعیف تر می‌کرد. پس از آشنایی با معشوقه خود، رابطه ای دلخواه را تجربه کرد اما با مشکلاتی بنیادین مانند فقر مانع لذت او از این رابطه می‌شد. نقاشی هایش فروش نمی‌رفتند و آهی در بساط نداشت. نهایتاً تا زمان مرگ هم به همان شکل و وضع باقی ماند. اما در این بین تماشاگر به رابطه ای عجیب و تعریف نشده‌ای برمی خورد: پابلو پیکاسو و آمادئو مودیلیانی. در ابتدا حسی که فرد بیننده از حالات و رفتار این دو نفر دریافت می کند رقابت،حسادت یک طرفه و برتری یکی بر دیگری است. اما در خلال تغییرات و اتفاقاتی که پیش از به نمایش درآمدن احتمالاً دستخوش تغییر شده‌اند، این رابطه به ستودن و همراهی تبدیل می شود. نتیجتاً کسی متوجه نمی شود حس پیکاسو نسبت به مودیلیانی به چه شکل تغییر می کند. اما درباره ی نیکخواهی و صداقت مودیلیانی مطمئن است.

بازیگران شباهت ظاهری چندانی به واقعیت ندارند اما با این حال حالات درونی و شخصیت نقاشان و هنرمندان در قالب ظاهر بازیگران نشان داده می‌شود. پیکاسو مردی ثروتمند، چاق، مغرور و موذی نشان داده می‌شود. ژان (همسر مودیلیانی) دختری معصوم، صادق و نحیف؛ و خود مودیلیانی مردی برون گرا، دلنشین، خوش سخن و بامحبت است.

اگر همه افراد خاکستری باشند آمادئو مودیلیانی سفید است که به جز سهل انگاری ها و لغزش های کوچک، مرتکب اشتباهات هولناک نمی‌شود تا فاجعه به دنبال آورد. از همه ی افراد دروناً قوی تر است و قهرمان داستان تلقی می‌شود. خوش ذاتی و روحیه ی صلح جو و زیبایش از او یک مظلوم می سازد. درست است که همانطور که ذکر شد مودیلیانی در واقعیت هم به همین اوصاف زندگی می کرده است اما در فیلم‌هایی که از مشاهیر ساخته می شود انتظار می‌رود سیر داستانی و فیلمنامه نقش پررنگ تری در برانگیختن ستایش و احترام بیننده داشته باشد تا صرف صحنه های احساسی.
اما بازیگران به عنوان بازی در فیلمی مجزا و نه زندگینامه ای، بیننده را راضی می‌کنند. آنان از پس درآوردن نقش های خود تمام و کمال برآمده اند و قسمت عظیمی از بار احساسی فیلم را به دوش می کشند.