برگزیده متن های وفات حضرت معصومه (س)

حضرت معصومه (س) در دهم ربیع الثانی سال 201 هجری قمری در شهر قم از دنیا رفتند. وفات حضرت معصومه (س) اندوه بسیاری را در بین شیعیان بخصوص ایرانیان برانگیخت. قرار داشتن حرم حضرت معصومه (س) در ایران باعث شده که با گذشت سال‌ها کماکان ارتباط قلبی ایرانیان با این بانوی بزرگوار حفظ شده و متن‌ها و دلنوشته‌های زیبایی برای ایشان خلق شود. در مطلبی که پیش رو دارید، انواع مختلفی از متن‌های نوشته شده برای حضرت معصومه را بخوانید.

شهر قم و بلکه همه ایران و حتی همه جهان در سوگ و ماتم عظیم فرورفته است. عده ای سر بر آستان مولا امام رضا (ع) نهاده و به ایشان تسلیت عرض می‌کنند. عده‌ای در جمکران پرچم عزا افراشته‌اند و از بانویی ارجمند سخن می‌گویند. سخن از وفات بانویی است که همچون زینب علیهاالسلام که برای قیام قربانی داد و خورشید عاشورا را با صبرش تعریف کرد، او نیز با قدم‏‌های پر از سرزندگی، به سرزمین کویری قم، حیات بخشید و در رگ ایرانیان، خون حمایت از ولایت را جاری ساخت.
مردم ایران از بانویی سخن می‌‏گویند که بارگاه زیبایی‌اش، پناهگاه دل‏‌های عاشقی است که در جمکران بیتوته می‏‌کنند و به نیابت از شیعه، در نتیجه شب‏‌های کویری قم، سر بر آستان حرم حضرت دوست می‌‏سایند و برای ظهور گل نرگس، دعا می‏‌کنند و از بانوی کرامت، برای شکوفه دادن درخت اجابت، استمداد می‌‏طلبند.
آری! سخن از دردانه‌ای به نام فاطمه است؛ فاطمه‌‏ای که برادرش رضا علیه ‏السلام او را معصومه نامید.
معصومه یعنی کسی که تفسیر معصومیت است که روزگاری در مدینه طلوع کرد. فاطمه‌ای که اقامت غربت است در روزگار غریب نگاه‌ها، معصومه تفسیر بلند تبعیت است از ولایت و نگاه سبزی است که از معصومیت سرچشمه می‏گیرد. این بانوی بی‌نظیر و ملجأ ایرانیان وصف روزگار دلدادگی است و از غربت به قربت رسیدن.
چه بگویم در سخن از این بانو جز آنکه:
معصومه ترجمان بلند عاشوراست و قصه «با زینب هم سفر شدن»
معصومه فلسفه شیدائی است و غزل ماندن و بودن
معصومه نگین ایران است که در قم می‏‌درخشد
معصومه ضریب بالای ارادت به ولایت است
معصومه قصه بلند مدینه تا مشهد است
معصومه انتهای تبلور است
معصومه سر سلسله تنهائی است و معصومه فانی فی اللّه است
و معصومه آرام جان ایرانیان است.
وفات حضرت فاطمه معصومه (س) تسلیت باد.

کبوتران، سیاه پوش غمی بزرگ بر رواق حرم مرثیه می‌خوانند و زائران، اشک ریز و ماتم زده، رفتنت را به سوگ نشسته‌اند.
حضرت معصومه (س)، مهمان هفده روزه شهر قم هستند و اشک‌های «قم» به خیابان‌های اندوه می‌ریزد. همراه با متونِ فقاهت، پس‌کوچه‌های ماتم، نوحه می‌خوانند.
اینک قرن‌ها از دهم ربیع الثانی سال 201 هجری قمری گذشته است اما من هنوز همچون کودکی هستم که بر سر راه بانو قرار گرفته است. مهمان ما و عزیز بزرگان است. اما رنجور و تب‌آلود قدم به شهر می‌گذارد. با چشم‌های مهربانش به روی ما لبخند می‌زند و ما هراسناک از کوچ این بهار هستیم که چند روزی مهمان ماست. لحظات سخت دل کندن است. بانو وفات می‌کند و آسمان و زمین خون گریه می‌کند. غم درگذشت حضرت فاطمه معصومه پرستوها را در غربتی پیوسته می‌گذارد. زانوهایم می‌لرزد و همچون زینب در شام غریبان بر زمین فرود می‌آیم. نه چنین حساب کردم... کوچ زودهنگام؟ آه! یادم نبود که تو نیز فاطمه‌ای؛ هم‌نام مادر سادات؛ هم‌نام بانویی که او نیز عمری به کوتاهی گل بهاری داشت. این اشک‌های جاری را با کرامت دست‌های خودت از روی گونه‌هایم پاک کن، تو که کریمه اهل بیت هستی.
و من چه می‌توانم برای تو کردن؟ معرفت به حق حضرت معصومه علیها السلام چه چیزی می‌تواند باشد؟ بانوی من! شما که بار امانت سنگین امامت را بر دوش ندارید و لذا حقی را که امام بر گردن امّت دارد، برای شما نیست. اما این سزاوار من که همسایه شما هستم نیست. پس این حقّی که حضرت معصومه بر گردن شیعه دارد، چیست؟ مگر نه اینکه امام رضا علیه السلام کلمه حق را به «ها» اضافه فرمود و با این اضافه، تخصیص حاصل شد؛ یعنی حقی که مخصوص حضرت معصومه علیها السلام است؟ تو نه مانند یک امامزاده هستی، شما ای بانوی مهربان شهر قم، بالاتر از حقوق هرکسی و پس از امام معصوم بر گردن ما حق دارید. دوست دارم به زیارت بیایم و اشک را در صحن و سرای شما جاری سازم.

در کنار القاب متفاوت فاطمه بنت موسی بن جعفر علیهم السلام مانند عالمه، محدثه، شفیعه، معصومه و... از «کریمه اهل بیت» نیز سخن به میان آمده است.
در مورد انگیزه سفر حضرت معصومه سلام الله علیها به ایران این گونه بیان شده است که امام هشتم به خواهر خود نامه‌ای نوشت و ایشان را به سوی خود دعوت کرد. امام رضا علیه السلام نامه را به یک غلام سپرد و دستور داد که در هیج مکانی توقف نکند تا در کمترین زمان این نامه به مدینه منوره برسد. آن گاه نشانی خانه حضرت موسی بن جعفر علیه السلام را نیز به او داد تا از کسی در مورد آن سئوالی نپرسد.
آن غلام خود را به مدینه رسانید و نامه را به حضرت معصومه علیه السلام داد و آن حضرت به محض رسیدن نامه امام هشتم خود را برای سفر آماده کرد (من لایحضره الخطیب،ج4،ص461).
حضرت معصومه سلام الله علیها هنگامی که ملاحظه می‌کنند که پنج تن از برادران امام رضا (علیه السلام) قصد دیدار امام را دارند به قصد سفر و همراهی با آنها، ایشان هم تصمیم می‌گیرد که «با پنج تن از برادران خود به سوی خراسان حرکت کنند که به احتمال قوی این پنج نفر پسرهای حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) به نام‌های: فضل، جعفر، هادی، قاسم، زید و تعدادی از برادرزادگان و تنی چند ازغلامان و کنیزان، آن حضرت را همراهی می‌کردند.
هنگامی که به ساوه رسیدند؛ مردم شهر ساوه در آن روزگار دشمنان سرسخت اهل بیت بودند و ماموران مامون نیز که در پی کشتار علویان بودند در ساوه حضور داشتند. از این رو هنگامی که موکب حضرت معصومه سلام الله علیها و همراهانش به ساوه رسید، به آنها حمله ور شدند و جنگ سختی در گرفت و همه برادران و برادرزادگان آن حضرت به شهادت رسیدند.
هنگامی که حضرت معصومه سلام الله علیها جسدهای غرقه به خون و پیکرهای قطعه قطعه شده 23 تن از عزیزان خود را بر نقش زمین دید، به شدت محزون شد و در اثر این مصائب جانکاه به شدت بیمار گردید (ریاض الانساب،ص20،حیاه الست،ص6).
اهالی قم که از روز نخست با محبت خاندان عصمت و طهارت خو گرفته بودند و از آغاز، اسلام را همراه با ولایت امیرالمومنان پذیرفته بودند و هرگز دربرابر غاصبان فدک خضوع نکرده بودند هنگامی که از این فاجعه دلخراش آگاه شدند، به ساوه رفتند و حضرت معصومه سلام الله علیها را با احترام به قم آوردند.
بر اساس روایت‌های تاریخی روز23 ربیع الاول 201 کجاوه حامل حضرت معصومه سلام الله علیها در میان استقبال پرشور مردم قم وارد این سرزمین شد.
موسی بن خزرج بزرگ اشعری‌های قم، شخصاً زمام شتر را به دوش می‌کشید و عده فراوانی پیاده و سواره گرداگرد کجاوه در حرکت بودند، تا در محلی که امروز میدان میر نامیده می‌شود، شتر حامل آن حضرت ایستاد و زانو به زمین زد و این افتخار بزرگ نصیب موسی بن خزرج شد که هفده روز میزبان کریمه اهل بیت علیها السلام باشد.
بانوان با فضیلت قم دسته دسته به دیدار آن بانوی مجلله می‌شتافتند و او را در سوگ عزیزان از دست رفته اش تسلیت می‌دادند.
خانه موسی بن خزرج به احترام اقامت 17 روزه آن حضرت به صورت مدرسه درآمد و به مدرسه ستیه (مدرسه خانم) معروف شد.
محراب عبادت آن حضرت نیز روبروی در ورودی مدرسه قرار دارد که تا به امروز محافظت شده است. این محراب عبادت در طول تاریخ به عنوان بیت النور شهرت یافته، و همواره به عنوان عبادتگاه آن حضرت، زیارتگاه عام و خاص بوده است.
حضرت معصومه سلام الله علیها هفده روز در خانه موسی بن خزرج به حال بیمار و رنجور به عبادت پرداخت و سرانجام روز دهم ربیع الثانی 201 ه پیش از آنکه دیدگاه درد کشیده اش با دیدار برادر روشن گردد، در دیار غربت و در میان اندوه فراوان رحلت نمود و شیعیان قم را در ماتم خود به سوگ نشاند.
مردم قم پس از هفده روز میزبانی آن بانوی دو عالم، و اظهار همدردی و همدلی با آن حضرت، با پذیرش قلم تقدیر الهی، بار سنگین فقدان آن میهمان تازه رسیده را بر دوش کشیدند و در عزای او سوگوار شدند. آنان با احترام زیاد آماده دفن آن حضرت شدند و با تجلیل فراوان پیکر پاکش را تشییع کردند. هنگامی که قبر مهیا شد، در مرود اینکه چه کسی وارد قبر شود، به بحث و مشورت پرداختند.
پیرمرد پرهیزگاری به نام «قادر» را معرفی کردند و همه در مورد او به اتفاق نظر رسیدند و کسی را دنبالش فرستادند تا او را به باغ بابلان برای انجام این مهم فراخواند. پیش از آنکه قادر بیاید، خداوند قادر منان با قدرت بیکرانش دو سوار (امام رضا علیه السلام و امام جواد علیه السلام) نقاب بر چهره نمودار ساخت که به سرعت نزدیک آمدند و به تجهیز آن بانوی مظلومه پرداختند یکی وارد قبر شد و دیگر جسد مطهر آن حضرت را برداشته به دست او داد تا در دل خاک نهان سازد. آن دو بزرگوار پس از پایان مراسم دفن، بدون اینکه با احدی سخن بگویند بر اسبهای خود سوار شده و از محل دور شدند(محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج48، ص290و ج60، ص219/ محمد قمی، ص213، عباس قمی، سفینه البحار، ج2، ص376).

حضرت فاطمه معصومه در بین فرزندان ائمه جایگاه ویژه‌ای دارند و برای شناخت هرچه بیشتر این جایگاه باید به چند نکته کوتاه اشاره شود؛ در ادامه شما را به خواندن این نکات دعوت می‌کنیم.

1. لقب حضرت فاطمه معصومه (س)
لقب معصومه از جانب حضرت امام رضا علیه‌السلام به دلیل مراتب تقوی و پرهیزگاری ـ تنها به فاطمه معصومه (س) در میان دختران حضرت امام موسی بن جعفر علیه‌السلام ـ اعطا گردید؛ خانمی که در اقتدا به پدر بزرگوارش، بسیاری از ساعات زندگی‏‌اش، به عبادت و راز و نیاز با خدا سپری شد.

2. فقیه بون در حد اکمل
روزی گروهی از شیعیان به قصد دیدار امام موسی بن جعفر علیه‌السلام و پرسش سؤالات خود به مدینه آمدند ولی امام در مدینه حضور نداشتند. از این رو، سؤالات خود را مکتوب به خانواده آن حضرت تحویل دادند تا در سفر بعدی، پاسخ آنها را از امام بگیرند. حضرت معصومه (س) خود پاسخ پرسش‌ها را نوشته به آنها داد. این گروه، در بین راه با امام موسی بن جعفر برخورد کردند و پاسخ‌ها را به امام ارائه نمودند. امام ضمن تأیید پاسخ‏‌ها ابراز خوشحالی کردند.

3. محدث بودن و نقل کردن حدیث
در تاریخ اسلام به بانوان با فضیلت و صاحب حدیث برمی‏‌خوریم که نام خود را در زمره محدثان ثبت کرده‏‌اند. حضرت معصومه (س) یکی از زنان بزرگ اهل بیت در این زمینه است.

4. برتر بودن حضرت فاطمه معصومه (س)
به گفته محدث بزرگ حاج شیخ عباس قمی و نویسنده کتاب قاموس الرجال در میان فرزندان امام موسی بن جعفر علیه‌السلام بعد از امام رضا علیه‌السلام حضرت معصومه (س) برترین و گران‌‏سنگ‏‌ترین آنها به شمار می‌آید.

5. دارا بودن موقعیت معنوی
امام رضا علیه‌السلام در زیارتنامه حضرت معصومه (س) در بزرگداشت و تجلیل آن حضرت او را دارای منزلت رفیع در نزد خداوند می‏‌خوانند و خواستار شفاعت خود، توسط آن حضرت در درگاه خداوندی می‌‏شوند.

6. جایگاه ویژه زیارت حضرت معصومه (س)
از امام رضا علیه‌السلام نقل شده کسی که حضرت معصومه (س) را با آگاهی به حق وی زیارت کند، شایسته بهشت می‌‏شود. شاید یکی از حقوق و انتظارات آن حضرت به عنوان پیامدار دین و معنویت از زائران خود، تلاش آنها جهت تدارک یک سفر معنوی و کوشش برای قرب بیشتر به آن حضرت از طریق کوشش برای اصلاح خویشتن و تقویت کمالات معنوی در خود باشد.

7. مقام عصمت حضرت معصومه (س)
امام رضا علیه‌السلام فرمودند: کسی که حضرت معصومه را در قم زیارت کند مانند آنست که مرا زیارت کرده است. امام ثواب زیارت خویش را با زیارت حضرت معصومه در یک حد و اندازه می‌‏داند و نیز اینکه نام مبارک حضرت، فاطمه کبری بوده و امام او را ملقب به صفت معصومه کرده است و این مطالب نشانگر اوج عظمت روحی و معصومیت حضرت فاطمه کبری است.

در پایان وفات این بانوی گرانقدر را به شما تسلیت می‌گوییم و امیدواریم از متن‌هایی که به مناسبت وفات حضرت معصومه نوشته شده بود، استفاده و بهره کافی را برده باشید.

گروه فرهنگ و هنر ستاره