محمدرضا شجریان خسروی آواز ایران، عشق تو آتش جانا زد بر دل من …

استاد محمدرضا شجریان زاده ی ۱۹ مهر ماه سال ۱۳۱۹ در مشهد است. او از کودکی تحت تعالیم پدرش مهدی شجریان و دیگر قاریان قرآن تحت آموزش تلاوت قرآن قرار گرفت. حاصل این آموزش‌ ها دعای ربنا استاد است که معروف‌ترین تلاوت‌های قرآنیِ اوست. پدر او با آواز خواندن پسرش موافق نبود و محمدرضا شجریان به همین دلیل تا چهار سال در رادیو تهران با نام سیاوش بیدگانی آواز خواند. در سال ۱۳۳۱ برای نخستین بار صدای محمدرضا شجریان از رادیو خراسان پخش می‌شود. در سال ۱۳۳۲ محمدرضا شجریان عنوان شاگرد ممتاز را در بین دانش آموزان مشهدی از آن خود می‌کند و سپس در دبیرستان شاه رضا تحصیلات خود را پی می‌گیرد. همزمان در مسابقات فوتبال دبیرستان‌های مشهد هم حضور می‌یابد و در سال ۱۳۳۴ موفق می‌شود به تیم دانش آموزی استان راه یابد.

او در سال ۱۳۳۶ به دانشسرای مقدماتی در مشهد می‌رود و از همین سال است که برای نخستین بار با یک معلم موسیقی به نام جوان ‌آشنا می‌شود. پی گیری جدی کار آواز سبب می‌شود تا در سال ۱۳۳۸ محمدرضا شجریان به اجرای آوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قرآن برای رادیو خراسان بپردازد. یک سال پس از آن شجریان دیپلم دانشسرای عالی را می‌گیرد و به استخدام آموزش و پرورش در می‌آید و همزمان به تدریس در دبستان خواجه نظام‌الملک بخش رادکان می پردازد و نیز با سنتور آشنا می‌شود. آشنایی او با سنتور این اشتیاق را در وی شدت می‌بخشد که با نت و فراگیری سنتور نزد آقای جلال اخباری و آغاز سنتور سازی و تحقیق برای بهتر کردن صدای سنتور تجربه‌های خود در موسیقی را گسترش دهد.

در سال ۱۳۴۰ محمدرضا شجریان با فرخنده گل افشان در شهر قوچان ازدواج می‌کند که حاصل این ازدواج سه دختر به نام های راحله، افسانه، مژگان، و یک پسر به نام همایون است. سال ها بعد افسانه شجریان با زنده یاد پرویز مشکاتیان آهنگساز، موسیقیدان برجسته ی ایران ازدواج می کند که حاصل این ازدواج فرزندانی به نام آوا و آیین است. آیین مشکاتیان در حال حاضر در گروه همایون شجریان می نوازد.

استاد محمدرضا شجریان پس از چند سال تدریس و مدیریت دبستان‌های مشهد آذر ماه ۱۳۴۶ به تهران منتقل می‌شود و از همان بدو ورود با استاد احمد عبادی نوازنده و نواساز نامی سه‌تار آشنا می‌شود و همزمان به همکاری با رادیو ایران می‌پردازد و در کنار آن به کلاس درس آواز استاد اسماعیل مهرتاش و انجمن خوشنویسان نزد استاد بوذری می‌رود. اجرا و ضبط نخستین برنامه در رادیو ایران که با عنوان “برگ سبز شماره ی ۲۱۶” در شب جمعه ۱۵ آذر ماه پخش شد از دیگر فعالیت‌های شجریان در این سال بود.

او در سال ۱۳۴۷ از آموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی انتقال می یابد و همزمان به کلاس خوشنویسی استاد حسن میرخانی می‌رود. محمدرضا شجریان در سال ۱۳۴۹ همکاری خود با برنامه‌های تلویزیون ملی ایران را آغاز می‌کند و همزمان به دریافت عنوان خوشنویس ممتاز نایل می‌شود. در سال ۱۳۵۰ شجریان با استاد فرامرز پایور آشنا می‌شود. به مشق سنتور و آموزش ردیف آوازی صبا نزد ایشان می‌پردازد. در همین سال است که وی افتخار آشنایی با شاعر گرانمایه هوشنگ ابتهاج؛ سایه را پیدا می‌کند و به همکاری با برنامه گل های تازه رادیو می‌پردازد.

در سال ۱۳۵۱ استاد ضمن همکاری در برنامه گل ها با استاد نور علی خان برومند آشنا می‌شود و به آموزش سبک و شیوه آوازی طاهر زاده نزد وی مشغول می‌شود. محمدرضا شجریان در سال ۱۳۵۲ به اتفاق گروهی از هنرمندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون، داود گنجه‌ای، مقدسی و حدادی و دیگر هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا می‌گذارند. استاد در سال ۱۳۵۸ با غلامرضا دادبه آشنا می‌شود و آلبوم‌های مختلفی را با گروه پایور و نیز آلبوم‌های دیگری را با گروه شیدا و عارف کار می‌کند. در فاصله ی سال‌های دهه شصت شجریان همکاری گسترده‌ای را با پرویز مشکاتیان آغاز می‌کند که حاصل ‌آن آلبوم‌های ماهور، بیداد، نوا، دستان و .. است.

استاد در سال ۷۱ با کتایون خوانساری ازدواج می کند. حاصل این ازدواج رایان شجریان است که در سال ۱۳۷۶ در کانادا به دنیا آمده است. شجریان در سال ۱۳۷۴ کنسرت‌هایی در شهرهای اصفهان، شیراز، ساری، کرمان و سنندج را برگزار می‌کند و در همین سال آلبوم چشمه نوش (‌با محمد رضا لطفی) گنبد مینا، جان عشاق، مدتی پس از آن در خیال را با همکاری مجید درخشانی منتشر می‌کند.

او در سال ۷۸ جایزه افتخاری یونسکو را دریافت می‌کند (‌جایزه پیکاسو) و کتاب راز مانا نیز از وی درسال ۷۹ منتشر می‌شود. از یکی دو سال پس از آن وی به اتقاق کیهان کلهر و حسین علیزاده و همایون شجریان کنسرت‌هایی را در اروپا و آمریکا اجرا می‌کند که حاصل ان آلبوم‌های نوا، داد و بیداد، زمستان است.

استاد به اتقاق علیزاده و کلهر و فرزندش در زمستان سال ۱۳۸۳ به مناسبت زلزله بم کنسرتی را درتهران برپا می‌کند و همزمان اعلام می‌کنند که قصد دارند مجتمعی را به نام باغ هنر بم بسازند که لوح فرا فشرده ی (دی وی دی) همنوا با بم حاصل چنین اندیشه‌ای است. شجریان پس از آن در سال ۸۴ نیز کنسرتی دیگر با علیزاده و کلهر و همایون درتالار کشور برگزار می‌کند.

او آلبوم صوتی مرغ خوش‌خوان و دو آلبوم تصویری کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی و کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در تهران که مربوط به همکاری او با گروه شهناز بود را در اوایل دههٔ ۱۳۹۰ منتشر کرد. پس از آن، به صورت موقت با برادران پورناظری همکاری کرد که حاصل آن آلبوم رنگ‌های تعالی می‌باشد. البته این اثر به صورت رسمی منتشر نشده، بلکه بر روی اینترنت پخش شده‌است.

محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است. او در اردیبهشت ۱۳۹۰ در نمایشگاهی در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی در آورد که عبارتند از: صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه، سبو و … . این سازها در کنسرت‌های او به همراه گروه شهناز یا برادران پورناظری استفاده می‌شدند. مرغ خوش خوان، کنسرت محمدرضا شجریان و گروه شهناز در دبی و رنگ‌های تعالی از جمله آثاری هستند که در آن‌ها بخشی از سازهای ابداعی استفاده شده‌اند. استاد تعلیم دهنده ی چند نسل از خوانندگانی مانند ایرج بسطامی، شهرام ناظری، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش و پسرش همایون شجریان بوده است.

در آخر برای خسروی آواز ایران آرزوی سلامتی و تندرستی می کنیم.