ارزش اصلی، تحول وجودی انسان و بار یافتن به نورانیت و هدایت است

به گزارش ایکنا؛ نوروز باستانی یکی از سنت‌هایی است که از سابقه دیرینه برخوردار است و با فرا رسیدن آغاز فصل بهار، مردم ایام نوروز را جشن می‌گیرند و به سنت‌هایی نظیر دید و بازدید می‌پردازند. گرچه سنت نوروز یک سنت باستانی است که به پیش از اسلام باز می‌گردد، اما اسلام نیز برخی از آداب و سنن نوروز را نه تنها به رسمیت شناخته بلکه مهر تأییدی بر آن زده که می‌توان به صله ارحام اشاره کرد. به همین مناسبت و به منظور آشنایی بیشتر با واژه عید، ارتباطی که بین سنن ملی و سنت‌های دینی وجود دارد، نوع مواجهه اسلام با سنن ملی مانند نوروز و تحولی که انسان باید به دنبال آن باشد با حجت ‌الاسلام و المسلمین مرتضی واعظ جوادی، رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء گفت‌وگویی داشتیم.
واعظ جوادی در ابتدای سخنان خود بیان کرد: کلمه عید که به معنای سرور و شادمانی است، از واژه عود گرفته شده که به معنای بازگشت است و چون در هر سال این سرور و شادمانی باز می‌گردد و تکرار می‌شود، از این جهت واژه عید انتخاب شده است.
وی در ادامه افزود: این واژه در قرآن استعال شده و در سوره مبارکه مائده، وقتی که حواریون از حضرت عیسی مائده‌ای خواستند اینگونه آمده است که «قَالَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَیْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا»، که حضرت عیسی(ع) بر اساس آنچه که حواریون از ایشان درخواست کردند، او هم این درخواست حواریون را به خدای عالم عرضه کرد و با این عبارت که برای ما، مائده و سفره‌ای پراز غذا عنایت بفرما که برای ما مایه سرور و جشن و نشاطی باشد.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء بیان کرد: بنابراین، این واژه، یک واژه مبارک و مقدسی است که در فرهنگ دینی جای خودش را دارد، مخصوصا این که در جهان اسلام اعیاد خاص و ویژه‌ای مانند عید فطر، عید غدیر، عید اضحی و عید جمعه را داریم که اعیاد رسمی جهان اسلام محسوب می‌شوند و در این روزها، خدای عالم به بندگان، عود و مراجعتی دارد و عیدی خدای عالم به بندگانش این است که راه تقرب و عبادت را به سوی آنها باز می‌کند.
واعظ جوادی در ادامه تصریح کرد: لذا هر کدام از این عیدها هم نماز خاصی دارند و عید فطر و قربان و روز جمعه نیز عنایتی الهی است که خدای عالم وقتی به بندگانش عود و بازگشتی می‌کند، راه عنایت الهی این است که از طریق نماز، بندگان را به سمت خودش متقرب و از عنایت خود برخوردار می‌کند.
وی بیان کرد: از آن جهت که نوروز، یک نشاط و تازگی را برای جامعه به همراه می‌آورد، آن را هم روز عید می‌نامیم، البته وقتی عید در فضای دین و در فرهنگ دینی معنا می‌شود، بار معنایی خودش را دارد، ممکن است قبل از اسلام همین عید باستانی نوروز و امثال ذالک، برای آن جامعه این نشاط و سرور را به همراه داشته و لذا حضرت عیسی(ع) نیز به خدا عرض کرد که «رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَیْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَکُونُ لَنَا عِیدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا»، تا این که برای ما عید باشد.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء افزود: بنابراین، عید با سرور و نشاط همراه است، اما این که تا چه حدی این شادمانی باید باشد باید گفت که اگر در فرهنگ تعالی یافته دین باشد، این عید شادی و شادمانی است که سرور و نشاط الهی را هم به همراه دارد و خدای عالم هم بر اساس این عید، تفضل و عنایتی خواهد کرد، اما اگر در فرهنگ‌ها، سنن و برنامه‌های غیر دینی بخواهد شکل بگیرد و آن بار معنوی را نداشته باشد، فقط یک سرور مادی و طبیعی محسوب می‌شود.
واعظ جوادی در ادامه و با اشاره به نحوه مواجهه اسلام با سنت‌های ما قبل خود تصریح کرد: اسلام نسبت به سنت‌هایی که ماقبل خودش بوده، کاملا اظهار نظر می‌کند و از آن سنت‌هایی که با معیارهای وحیانی مناسب است و عقل و نقل آن سنت‌ها را تایید می‌کنند، استقبال کرده و آنها را به صحنه اجتماع آورده، تقویت و تایید کرده است.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء بیان کرد: اما برخی از سنت‌ها که جاهلی محسوب می‌شدند و احیانا باعث جنگ و خونریزی و امثال ذالک بودند را تایید نکرده است، برای مثال در بحث سخاوت و بخشش‌گری که مثل حاتم طاعی را داشتند، دین اینها را تقویت کرده و سنت سخاوت‌مندی، جود و کرم را به جامعه عرضه داشته و ضمن تایید نسبت به گذشته، توصیه‌های بهتری را هم داشته است، اما برخی از سنت‌های جاهلی بود که با آنها مبارزه کرده است.
وی در ادامه افزود: یکی از بحث‌های دیگر این بود که وقتی دختری از ناحیه مادر به دنیا می‌آمد، برخی‌ها در آن زمان و سنت جاهلی، رو در هم می‌کردند و عبوس می‌شدند و نمی‌دانستند با او چه کنند و برخی‌ها هم می‌گفتند که او را زنده به گور کنند، این سنت‌هایی که در جاهلیت بود و جاهلی هم بود، دین نسبت به آنها اظهار نظر کرده و آنها را مطرود دانسته، اما برخی از سنت‌ها را سنت‌های حسنه معرفی کرده و ضمن تایید آنها، جهت تکمیل آنها نیز آموزه‌هایی آموخته است.
واعظ جوادی بیان کرد: سنت نوروز با توجه به دیرینه قوی و پیشینه پر سابقه‌ای که داشته، مورد توجه و عنایت بوده و مواردی هم از تایید که نسبت به این سنت است، در شواهد دینی ما وجود دارد که دعای تحویل سال، می‌تواند یکی از مویدات مناسب، برای این سنت محسوب شود. اما باید این سنت ارزشمند و اجتماعی و طبیعی ایراینان را که از باستان میراث برده‌اند، تقویت و با اسلام هماهنگ کرد و با غنای دینی آن را پذیرفت.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء در ادامه سخنان خود به ارائه تحلیل پیرامون دعای تحویل سال و فراز «یا محول الحول و الاحوال» پرداخت و تصریح کرد: در این دعای تحویل سال، دو تحول را خدای عالم آموزش می‌دهد، یک تحول طبیعی است که بر اساس نظام تکوینی است که در اختیار انسان نیست و این عبارت است از تحویل سال که در مدت 365 روز زمین، یکبار به دور خورشید می‌گردد، این حالت طبیعی است و می‌گویند، «حول» در این عبارت به معنای سال است و «محول الحول» نیز خدای عالم است.
وی بیان کرد: اما آن تحولی که در معنا و حقیقت انسان صورت می‌گیرد و آن تحول اصلی است و این ظواهر آن اصل هستند در واقع تحویل سال یک علامت و ظاهری است از تحول درونی، این است که انسان‌ها متحول شوند و از حال طبیعی مادی به یک حال الهی شرف‌ یاب شوند، یعنی به لحاظ اخلاقی، روحی، افکار و اندیشه‌های بلند و جهات وجودی متحول شوند.
واعظ جوادی در ادامه تصریح کرد: چون آنچه به لحاظ مادی شکل می‌گیرد، جنبه‌های طبیعی است و ارزش چندانی ندارد، اما آن که ارزش حقیقی دارد، تحول وجودی انسان است که متخلق به اخلاق الهی، متادب به ادب الهی و متعلم به علم الهی بشود، این صیرورت و این تحول که «أَلَا إِلَى اللَّهِ تَصِیرُ الْأُمُورُ»، است، این صیرورت برای انسان از جایگاه یک تحول وجودی اتفاق می‌افتد.
وی بیان کرد: بنابراین، تحویل سال برای یک آیت و نشانه‌ای است که از درون ما نیز باید یک تحول و صیرورتی اتفاق بیفتد و این از نقص به کمال رفتن، از ضعف به قوت راه یافتن، از جهل به علم راه بردن، از ضلالت و گمراهی به هدایت رسیدن، از ظلمت و تباهی به عدل و داد رسیدن است و اینها تحول وجودی است که اختصاصی به افراد ندارد و جامعه هم همینطور است.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء بیان کرد: جامعه‌ای که در جهالت از افکار و اندیشه‌های باطل است، این هم اگر تحول یابد، صیرورت پیدا کند و جهل اجتماعی، ضلالت اجتماعی و انحرافات اجتماعی را کنار بگذارد و به جریان هدایت که عقلانیت، عدل و خلق حسن و روش‌های شایسته انسانی است، به این سمت روی آورد، این هم تحول وجودی است.
واعظ جوادی در ادامه تصریح کرد: انسان‌ها، هم به جهت فردی و هم به لحاظ اجتماعی در حال صیروت هستند. اجتماع نیز به شدت نیازمند یک تحول وجودی است که باید از مسیر جهالت و ضلالت به در آید و به عقل و عدل راه یابد و این تحول یعنی از جهل رهیدن و به علم رسیدن، از گمراهی و تباهی رهیدن و به نورانیت و هدایت باریافتن، این را تحول وجودی می‌گویند.
رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء با اشاره به نظر آیت الله جوادی آملی در این زمینه بیان کرد: تعبیر آیت الله جوادی آملی این است که می‌فرمایند، اگر یک انسانی شصت سال زندگی کند، ولی هیچ کمال وجودی در او ایجاد نشود، هیچ مالی پیدا نکرده است، زمین به دور خورشید گشته و این کمال زمین است و نه کمال انسان، اگر انسان توانست به علم و معرفت و اخلاق و محاسن وجودی راه یابد، البته عمر او زیاد می‌شود و تحول وجودی می‌یابد در غیر اینصورت، اگر انسان شصت ساله‌ای باشد که همچنان در جهل یکسالگی خودش است و در علم، معرفت و خلق و خوی خودش نسبت به جهات مثبت نیفزوده باشد، ولو این که شصت سال هم عمر کرده باشد، هنوز همان کودک یکساله است.

گفت‌وگو از مرتضی اوحدی

انتهای پیام