مروری بر زندگی و آثار برتراند راسل «فکر نمی‌کنم برهانی قاطع وجود داشته باشد که کسی بتواند اثبات کند که خدایی وجود ندارد.»

برتراند راسل با نام کامل برتراند آرتور ویلیام راسل (۱۹۷۰-۱۸۷۲) فیلسوف، جامعه شناس، منطق دان و مورخ انگلیسی بوده است. او بیشتر عمر خود را در انگلستان گذراند اما ریشه ی خانوادگی وی منعلق به ولز بود. برخی راسل را بانی فلسفه ی تحلیلی می دانند. وی شخصیت و دیدگاهی صلح طلب داشت و به شدت با امپریالیسم و تمامیت خواهی ضدیت داشت. او در دوره ی جنگ جهانی اول به سبب همین افکارش از دانشگاه اخراج شد.

برتراند راسل از نوجوانی به سیاست علاقه داشت. او فعالیت هایی نظیر راه اندازی کمپین های اجتماعی و سیاسی داشت و به صورت داوطلبانه این فعالیت ها را انجام می داد. برای مثال او در سال سال ۱۹۰۷ کمپینی در راستای حق رای زنان راه اندازی کرد. شاید یکی از دلایلی که برتراند راسل را به یکی از مشهورترین فیلسوف های قرن بیستم بدل کرده است، همین فعالیت ها و نقش او در مناقشات گوناگون سیاسی و اجتماعی باشد.

او در دوره ی فعالیت های خود مورد حمله و حجمه های بسیاری نیز قرار گرفت. دلیل این حمله ها نیز شاید مسائل مهمی بودند که برتراند راسل درباره ی آن ها نظر می داد و حتی گاهی معترض بود. راسل نظرات مهمی درباره ی جنگ و صلح، مرگ‌ومیر، میل جنسی، تحصیلات و شادی‌های انسان مطرح کرده است مقالات و کتب تالیفی او در زمان خود و حتی بعد از مرگش بسیار پر مخاطب بوده اند.

وی را بیشتر از هر چیز می توان یک فیلسوف دانست. فلسفه ی تحلیلی که از بزرگترین بانیانش راسل است، ابتدا در کشورهای انگلیسی زبان، معرفی و تبدیل به یک مکتب شد. ویژگی های این مکتب فلسفی تأکید بر وضوح و دقت در استدلال، استفادهٔ متداول از منطق صوری، تجزیهٔ مفهومی و همچنین توجه به ریاضیات و علوم طبیعی است.

شخصیت هایی که بر برتراند راسل و آرای فلسفی او تاثیر داشته اند را می توان لایب نیتس، رنه دکارت، گوتلوب فرگه، دیوید هیوم و جورج برکلی دانست. انسان‌ و مذهب‌ در آثار برتراند راسل دو موضوع بسیار مهم هستند که همواره درباره ی آن بحث و تفکر می کند. عقاید راسل درباره مذهب و وجود خدا را می توان در کتابی به نام “چرا مسیحی نیستم؟” که او تالیف کرده است به وضوح دید. اما در نهایت راسل در سال ۱۹۴۷ اذعان می کند:

“به عنوان یک فیلسوف، اگر بخواهم برای شنونده‌های فلسفی محض سخن بگویم باید بگویم که خود را یک ندانم گرا توصیف می‌کنم چرا که فکر نمی‌کنم برهانی قاطع وجود داشته باشد که کسی بتواند اثبات کند که خدایی وجود ندارد. از سوی دیگر اگر بخواهم بر فردی معمولی در خیابان اثری صحیح بگذارم فکر می‌کنم که باید بگویم من یک خداناباور هستم چرا که وقتی می‌گویم نمی‌توانم اثبات کنم که خدایی وجود ندارد مجبورم که همچنین به همانسان بگویم که نمی‌توانم اثبات کنم که خدایان هومری وجود ندارند.”

برخی از آثار مهم ترجمه شده ی برتراند راسل در ایران عبارتند از: حقیقت و افسانه، علم و مذهب، آرمان‌های سیاسی، علم ما به عالم خارج، به عنوان زمینه‌ای برای بکار بردن روش علمی در فلسفه، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و اسلام، چرا مسیحی نیستم؟ و مسائل فلسفه.