دوران بارداری فراز و نشیب‌ها و استرس‌های خاص خودش را دارد. یک زن باردار در اکثر مواقع تنها به سلامت نوزاد خود فکر می‌کند و شاید آن‌قدرها که لازم است به حالات روحی و خلقی خود اهمیت ندهد و آن را به نوسانات هورمونی معمول در دوره‌ی بارداری نسبت دهد، اما خانم‌های باردار باید بدانند که احتمال ابتلا به افسردگی در دوره‌ی بارداری نیز وجود دارد. درواقع علی‌رغم هشدارها و آگاهی‌هایی که امروزه درمورد افسردگی پس از زایمان داده می‌شود، افسردگی دوران بارداری از آن هم شایع‌تر است. از هر ۱۰ زن حداقل ۱ نفر در دوران بارداری دچار افسردگی می‌شود. توجه داشته باشید که درمان‌نشدن افسردگی در این دوران می‌تواند به‌شدت بر توانایی مادر در رابطه با مراقبت از خود و نوزاد درحالِ رشدش تأثیر منفی بگذارد. همراه ما باشید، می‌خواهیم شما را با افسردگی دوران بارداری بیشتر آشنا کنیم.

بارداری قرار است یکی از شادترین دوره‌های زندگی یک زن باشد، اما برای بسیاری از خانم‌ها زمان سردرگمی، ترس، استرس و حتی افسردگی است. با توجه به انجمن متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG) بین ۱۴ و ۲۳ درصد از زنان در طول بارداری با برخی علائم افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

افسردگی اختلالی خلقی است که از هر ۴ زن، ۱ نفر در برهه‌ای از زندگی به آن دچار می‌شود. بنابراین نباید عجیب باشد که این بیماری، زنان باردار را نیز تحت‌تأثیر قرار دهد. اما متأسفانه در بیشتر موارد، افسردگی دوران بارداری به‌خوبی تشخیص داده نمی‌شود، چون مردم فکر می‌کنند که این تغییرات احساسی نوع دیگری از متعادل‌نبودن هورمون‌ها (اختلال هورمونی) است.

این فرض می‌تواند برای مادر و نوزاد متولدنشده خطرناک باشد. افسردگی در دوران بارداری، بیماری است که می‌تواند درمان و کنترل شود. بااین‌حال مهم است که اول به‌دنبال کمک و پشتیبانی بروید.

افسردگی دوران بارداری چیست؟

افسردگی دوران بارداری یا افسردگی قبل از زایمان، درست مانند افسردگی بالینی اختلالی خلقی است. اختلالات خلقی، بیماری‌های بیولوژیکی هستند که به‌خاطر تغییرات ایجادشده در مغز اتفاق می‌افتند.

تغییرات هورمونی در طول بارداری می‌تواند بر مواد شیمیایی مغز که مستقیما با افسردگی و اضطراب مرتبط هستند، تأثیر بگذارد. این‌ها می‌توانند با شرایط دشوار زندگی تشدید شوند و به افسردگی دوران بارداری منجر گردند.

علائم افسردگی بارداری چیست؟

زنان مبتلا به افسردگی معمولا برخی از علائم زیر را به‌مدت ۲ هفته یا بیشتر تجربه می‌کنند:

- غم و اندوه مداوم

- دشواری یا عدم تمرکز

- خوابیدن به مقدار بسیار کم یا بسیار زیاد

- ازدست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که معمولا از آن‌ها لذت می‌بردند

- افکار تکرارشونده (نشخوار ذهنی) در مورد مرگ، خودکشی یا ناامیدی

- اضطراب

- احساس گناه یا بی‌ارزشی

- تغییر در عادات غذا خوردن

عوامل محرک افسردگی دوران بارداری کدام‌ها هستند؟

- مشکل در برقراری ارتباط با دیگران

- سابقه‌ی شخصی یا خانوادگی افسردگی

- درمان های ناباروری

- سابقه‌ی سقط جنین

- عوامل استرس زا در زندگی

- عوارض دوران بارداری

- سابقه‌ی سوء‌استفاده (خشونت علیه زنان) یا ضربه‌ی روحی

آیا افسردگی دوران بارداری می‌تواند به کودک آسیب برساند؟

افسردگی درمان‌نشده می‌تواند ریسک‌های بالقوه‌ی خطرناکی برای مادر و کودک به‌دنبال داشته باشد. افسردگی در‌مان‌نشده می‌تواند به تغذیه‌ی نامناسب، مصرف الکل، سیگار کشیدن و خودکشی منجر شود و این‌ها ممکن است باعث زایمان زودرس، تولد نوزاد کم‌وزن و مشکلات رشدی شوند. اغلب اوقات، زن افسرده قدرت یا میل کافی برای مراقبت مناسب از خود یا کودک درحالِ رشدش را ندارد.

نوزادان متولدشده از مادران افسرده در مقایسه با آن‌هایی که از زنان معمولی متولد می‌شوند، فعالیت کمتری دارند، توجه‌ی کمتری از خود نشان دهند و مضطرب‌تر به‌نظر برسند. به‌همین‌دلیل کمک‌گرفتن به‌شکل صحیح برای مادر و کودک ضروری است.

درمان افسردگی در دوران بارداری چیست؟

اگر احساس می‌کنید که ممکن است به افسردگی دچار شده باشید، مهم‌ترین قدم آن است که به‌دنبال کمک بروید. درمورد علائم و مشکلات روحی‌تان با پزشک صحبت کنید. او بهترین‌ها را برای شما و نوزادتان می‌خواهد و ممکن است گزینه‌هایی را برای درمان شما پیشنهاد کند.

گزینه‌های درمان برای زنان باردار می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

- گروه‌های حمایتی

- روان درمانی خصوصی

- دارو

- نوردرمانی

آیا می‌توان از داروهای ضد افسردگی در بارداری استفاده کرد؟

بحث‌های زیادی پیرامون ایمنی و اثرات طولانی‌مدت مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری وجود دارد. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که بعضی از داروهای به‌کار رفته برای درمان افسردگی می‌توانند با بروز مشکلاتی در نوزادان تازه متولدشده مانند نقص‌های فیزیکی، مشکلات قلبی، فشار خون ریوی و وزن کم در هنگام تولد مرتبط باشند.

ممکن است یک خانم مبتلا به افسردگی خفیف تا متوسط بتواند علائمش را با کمک گروه‌های حمایتی، روان‌درمانی و نوردرمانی کنترل کند، اما اگر یک زن باردار به افسردگی شدید مبتلا باشد، معمولا ترکیبی از روان‌درمانی و دارو توصیه می‌شود.

زنان باید بدانند که تمام داروها از جفت عبور می‌کنند و وارد بدن نوزاد می‌شوند. هنوز کاملا مشخص نیست که کدام داروهای ضدافسردگی کاملا بی‌خطر هستند و کدام‌ها اثرات منفی روی جنین می‌گذارند.

اما هنگام درمان افسردگی ماژور (عمده) باید خطرات و مزایا به‌دقت بررسی شوند. باید دقیقا مشخص شود که کدام دارو می‌تواند بیشترین کمک را ارائه دهد و درعین‌حال کمترین عوارض جانبی را برای کودک داشته باشد.

اگر تشخیص داده شود که دارو بهترین درمان برای افسردگی شماست، تشکیل یک تیم درمان مشارکتی می‌تواند بهترین رویکرد ممکن باشد. این تیم شامل متخصص زنان‌وزایمان و روان‌پزشک شما خواهد بود.

از هر دو پزشک در مورد بهترین درمان‌های ممکن برای خود و نوزادتان سؤال کنید. بررسی کنید که آیا به مصرف داروهای خاصی نیاز دارید یا نه و اگر این‌طور است، درمورد آن‌ها تحقیق کنید.

اثرات بلندمدت آن‌ها چیست؟ آیا احتمال دارد نوزاد شما پس از تولد به علائم ترک دچار شود؟ آیا این داروها با مشکلات سلامتی در نوزاد تازه متولدشده یا تأخیرهای رشدی در آینده مرتبط هستند؟ همچنین همواره به‌یاد داشته باشید که شما باید احتمال مشکلات آتی را با مشکلاتی مقایسه کنید که می‌توانند در‌حال‌حاضر، در صورت درمان‌نشدن افسردگی‌تان اتفاق بیفتند.

راههای مقابله با افسردگی دوران بارداری

با بحث‌هایی که پیرامون استفاده از برخی داروهای ضدافسردگی در طول بارداری وجود دارد، بسیاری از زنان ترجیح می‌دهند راه‌های دیگری را برای کمک به درمان افسردگی امتحان کنند. همان‌طور که در بالا گفته شد، گروه‌های حمایتی، روان‌درمانی و نوردرمانی جایگزین‌های مناسبی برای استفاده از دارو در درمان افسردگی خفیف تا متوسط هستند. علاوه‌براین شاید لازم باشد درمورد بعضی از روش‌های طبیعی دیگر برای کمک به تسکین علائم افسردگی با پزشک‌تان صحبت کنید.

۱. ورزش

احتمالا درباره‌ی تاثیر ورزش بر افسردگی چیزهایی شنیده‌اید. یکی از فواید ورزش این است که به‌طور طبیعی، سطوح سروتونین (هورمون شادی) را افزایش و سطوح هورمون استرس (کورتیزول) را کاهش می‌دهد.

۲. استراحت کافی

کم خوابی تا حد زیادی بر توانایی ذهن و بدن برای مقابله با استرس و چالش‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. یک برنامه‌ی خواب منظم داشته باشید؛ هر شب در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و صبح‌ها در یک ساعت خاص از خواب بیدار شوید (تنظیم ساعت خواب).

۳. رژیم غذایی و مواد مغذی

مواد غذایی بسیاری با تغییرات خلقی، توانایی مدیریت استرس و وضوح ذهنی مرتبط دانسته شده‌اند. رژیم‌های غذایی سرشار از کافئین، قند، کربوهیدرات های فراوری‌شده، افزودنی‌های مصنوعی و پروتئین پایین همگی می‌توانند به مشکلات روحی و جسمی منجر شوند. به‌طور آگاهانه تصمیم بگیرید غذاهایی مصرف کنید که به شما کمک می‌کنند احساس بهتری داشته باشید.

۴. طب سوزنی

مطالعات جدید نشان می‌دهند که طب سوزنی، گزینه‌ی مناسب برای درمان افسردگی در زنان باردار است.

۵. اسیدهای چرب امگا ۳

سال‌هاست که ثابت شده امگا ۳ می‌تواند به رفع تعدادی از مشکلات سلامتی کمک کند اما جدیدترین مطالعات نشان می‌دهند که مصرف روزانه‌ی مکمل های غذایی امگا ۳/ روغن ماهی می‌تواند علائم افسردگی را کاهش دهد. زنان باردار باید حتما از یک مکمل بدون جیوه استفاده کنند و درمورد مقدار مصرف توصیه‌شده با متخصص تغذیه یا پزشک‌شان مشورت کنند.

۶. داروهای گیاهی

ثابت شده که تعدادی از مکمل‌های گیاهی و ویتامین‌ها بر خلق‌وخو و هورمون سروتونین تأثیر می‌گذارند. با پزشک، متخصص تغذیه یا یک متخصص طب سنتی درمورد مصرف گیاه سنت جونز ورت (گل راعی)، مکمل SAM-e ،۵-HTP، منیزیم، ویتامین b6 و داروهای گیاهی برای درمان افسردگی مشورت کنید. بسیاری از این‌ها نمی‌توانند به‌همراه داروهای ضدافسردگی مصرف شوند و دوز مصرفی آن‌ها برای زنان باردار باید بررسی شود.

اگر راحت نیستید که با پزشک‌تان درمورد احساسات ناشی از افسردگی صحبت کنید، شخصی دیگری را برای حرف‌زدن پیدا کنید. مهم است حداقل یک نفر بداند شما با چه مشکلی روبه‌رو هستید تا بتواند به شما کمک کند. هرگز سعی نکنید به‌تنهایی با افسردگی مواجه شوید. کودک‌تان به شما نیاز دارد، بنابراین از دیگران کمک بگیرید و درمان مناسب را دریافت کنید.