واکاوی سخن رهبری با مسئولان آموزش و پرورش/نقشه راه را جدی بگیریم

خبرگزاری مهر- گروه جامعه- آزاده سهرابی: امسال دیدار معلمان با رهبر معظم انقلاب اسلامی برعکس هر سال که در حسینه امام خمینی (ره) صورت می گرفت، تبدیل به دیداری نمادین تر شد و این بار رهبر معظم انقلاب اسلامی این دیدار را در دانشگاه فرهنگیان تدارک دیدند تا به قول خود ایشان: هم تکریم معلم، هم تکریم دانشگاه معلم پرور (باشد).

هفته گذشته در گزارشی تحت عنوان «تربیت معلم قیمتی یا پذیرش معلم به هر قیمتی» به صورت مفصل و با توجه به فرمایشات رهبر انقلاب در دیدار سال گذشته ایشان با معلمان به بحث اهمیت دانشگاه فرهنگیان پرداختیم.

در همان گزارش سوال اصلی این بود که دانشگاه فرهنگیان که قرار است معلمانی متناسب با سند تحول بنیادین تربیت کند، چرا از کارزار آموزش و پرورش عقب گذاشته شده و این وزارتخانه در تربیت معلم، کمترین سرمایه گذاری را می کند؟

حال با حضور مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان، سوال این است که آیا آموزش و پرورش از سیاست نادیده گرفتن این دانشگاه معلم پرور عقب نشینی می کند؟

دانشگاه فرهنگیان از محاق بیرون می آید؟

مقام معظم رهبری در این دیدار به صراحت و در بیاناتی مفصل فرمودند: «راجع به مسئله‌ی دانشگاه فرهنگیان و مسئله‌ی تربیت‌معلّم؛ امروز مهم‌ترین نیاز آموزش و پرورش کشور، معلّم است؛ مهم‌ترین نیاز، معلّم است. این دانشگاه و دانشگاه شهید رجائی و هر نقطه‌ای که تربیت‌معلّم بر آن صدق می کند، بایستی هم کمّاً، هم کیفاً توسعه پیدا کند. آقایان گفتند و بنده هم اطّلاع دارم که تا چهار سال دیگر، تعداد انبوهی از معلّمین وارد بازنشستگی می شوند و آن کسانی که از این دانشگاه‌ها، [یعنی] دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجائی، تحویل داده می شوند به آموزش و پرورش، بسیار بسیار کمتر از آن مقداری هستند که از آموزش و پرورش خارج می شوند؛ این یک بحران است برای آموزش و پرورش؛ نباید چنین اتّفاقی بیفتد. البتّه گفته می‌شود که از بیرون کسانی را می گیرند، [ولی] آن یک عمل اضطراری است و در صورت ناچاری و اضطرار البتّه اشکال ندارد؛ علی‌الاصول هم یک کارِ درستی نیست؛ معلّمی یک حرفه‌ی فنّی است، یک کار هنری است؛ یادگرفتن لازم دارد؛ اینجا شما معلّمی را یاد میگیرید؛ آن که در فلان دانشگاه دیگر درس خوانده، او این معلومات شما را که در اینجا یاد گرفته‌اید ندارد؛ چطور میخواهد معلّمی کند؟ مراکز تربیت معلّم -که مهم‌ترینش فعلاً دانشگاه فرهنگیان است- مرکز ثقل اصلی نظام آموزش و پرورش کشورند و در مورد این دانشگاه کوتاهی شده. [طبقِ] آنچه بنده اطّلاع دارم و به من گزارش شده، این دانشگاه، هم از لحاظ نیروی انسانی -معلّم، استاد- دچار کمبود است، هم از لحاظ بودجه دچار کمبود است، [هم] از لحاظ فضای آموزشی دچار کمبود است. وزارت علوم، سازمان مدیریّت، سازمان امور استخدامی، هرکدام به نحوی بایستی همکاری کنند، کمک کنند؛ این مشکلات باید برطرف بشود.»

در واقع مقام معظم رهبری تا آنجا این دانشگاه را با اهمیت می دانند که حتی اظهار کردند: «البتّه دوستان، هم اینجا ذکر کردند، هم در آن جلسه‌ی قبلی گفتند که از بنده انتظاراتی دارند؛ بنده آماده هستم و هر کاری که از من بربیاید و بتوانم انجام بدهم و در اختیار بنده باشد، قطعاً انجام میدهم؛ برای اینکه این مسئله را جزو مسائل درجه‌ی اوّل کشور میدانم و می‌شناسم.» و در واقع حمایت مستقیم ایشان از این دانشگاه امروز سرمایه اصلی آن است.

سید حسین نقوی حسینی نماینده مجلس شورای اسلامی که خود اولین سرپرست دانشگاه فرهنگیان بود درباره این بخش از سخنان مقام معظم رهبری به خبرنگار مهر گفت: ملاقات امسال فرهنگیان با مقام معظم رهبری یک ملاقات ویژه بود چرا که هر سال در حسینیه امام خمینی ره) این دیدار صورت می گرفت و امسال با ابتکار دفتر آقا این دیدار در دانشگاه فرهنگیان که مرکز تربیت معلم است صورت گرفت که این امر، توجه حضرت آقا به تربیت معلم را نشان داد.

وی درباره نکات بسیار مهم فرمایشات مقام معظم رهبری بیان کرد: دو سه نکته محوری در بحث ایشان درباره آموزش و پرورش بود و البته بخشی از بیانات ایشان درباره برجام و ترامپ بود که آن صحبت ها نیز بسیار ارزشمند بود. یکی از محورهای بحث ایشان درباره آموزش و پرورش توجه به تربیت معلم بود و ایشان اشاره کردند معلم باید شخصیتی متدین، متعهد و هنرمند و هنرمند پرور باشد تا بتواند نسل آینده را پرورش دهد.

نقوی حسینی در ادامه پیرامون بحث رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون اهمیت دانشگاه فرهنگیان نیز بیان کرد: حتما اطلاع دارید من هم مدیر کل تربیت معلم بودم در زمان شکل گیری دانشگاه فرهنگیان و اولین سرپرست این مجتمع بودم و بنیان گذاری این قضیه در دوره مدیریت بنده رخ داد و آن زمان آقای فرشیدی وزیر بودند و عنایت ویژه ای هم به این دانشگاه داشتند.

هدف اصلی دانشگاه فرهنگیان تعلیم و تربیت معلم برای نظام آموزش و پرورش است. تربیت معلمی متدین، متعهد و حرفه ای؛ ولی متاسفانه چون در آموزش و پرورش و در مدیریت آن، تفکری وجود دارد که اعتقادی به دانشگاه فرهنگیان و تربیت معلم ندارد

وی اضافه کرد: هدف اصلی دانشگاه فرهنگیان تعلیم و تربیت معلم برای نظام آموزش و پرورش است. تربیت معلمی متدین، متعهد و حرفه ای؛ ولی متاسفانه چون در آموزش و پرورش و در مدیریت آن، تفکری وجود دارد که اعتقادی به دانشگاه فرهنگیان و تربیت معلم ندارد و فکر می کند معلم هم مثل مهندس و پزشک و جامعه شناس و.. است و می توان آن را از دانشگاه جذب کرد، می گویند آزمون می گذاریم و معلم را از فارغ التحصیلان دانشگاه های دیگر می گیریم و نیاز به تربیت معلم نداریم. حاکمیت این تفکر باعث افول تربیت معلم شده و این تفکر باید اصلاح شود

نماینده مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: حدود ۵ سال آقای محمدی سرپرست این دانشگاه بود و بارها ریاست ایشان در شورای عالی انقلاب فرهنگی رد شد. در حالیکه در قانون دوره سرپرستی ۶ ماه است، ایشان ۵ سال سرپرست ماندند و اعتقادی به تربیت معلم نداشتند و ظرفیت پذیرش دانشجو در این دانشگاه به ۶ هزار و ۷ هزار رسید. این در حالی است که در چند سال آینده بیش از ۳۵۰ هزار معلم بازنشسته می شوند و اگر سقف ظرفیت این دانشگاه که ۲۵ هزار نفر است را جذب کنیم هم نمی توانیم این کمبود را جبران کنیم.

پاشنه آشیل تربیت معلم تعهد خدمت است یعنی اگر تعهد خدمت باشد می توانید روی تعهد و ایجاد انگیزه معلمی در فرد و پایبندی او به شغل معلمی حسابت کنید. در غیر این صورت یک نیروی آزاد است که می تواند بماند یا نماند. کسانی که دنبال حذف تعهد خدمت هستند، دنبال حذف دانشگاه فرهنگیان هستند

نقوی حسینی در پاسخ به این سوال که بحث تعهد خدمت و حذف آن چه آسیبی به این دانشگاه می زند نیز بیان کرد: پاشنه آشیل تربیت معلم تعهد خدمت است یعنی اگر تعهد خدمت باشد می توانید روی تعهد و ایجاد انگیزه معلمی در فرد و پایبندی او به شغل معلمی حساب کنید. در غیر این صورت یک نیروی آزاد است که می تواند بماند یا نماند. کسانی که دنبال حذف تعهد خدمت هستند، دنبال حذف دانشگاه فرهنگیان هستند.

سید جواد ساداتی نژاد عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر درباره اهمیت دانشگاه فرهنگیان در بیانات مقام معظم رهبری گفت: حضور مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان حضور معناداری است و می تواند فرصت جدید را برای دانشگاه فرهنگیان ایجاد کند. ما مشکل کمبود معلم داریم و تا چهار سال آینده کمبود ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار معلم را خواهیم داشت. معلمی هم تربیت خاص می خواهد چرا که می خواهد نسل آینده و مدیران آینده کشور را تربیت کند. نمی توان آن را تربیت دانشگاهی محقق کرد. متاسفانه ما با تعطیل کردن دانشگاه های تربیت معلم یک خسرانی کردیم و مقام معظم رهبری هم از وقت تاسیس دانشگاه فرهنگیان فرازهای بلندی درباره این دانشگاه داشتند اما متاسفانه با انتخاب مسئولین طی این مدت برای این دانشگاه ظرفیت دانشگاه خالی ماند و افت پذیرش داشتیم.

وی ادامه داد: ما اگر سالی ۲۵ هزار معلم هم در این دانشگاه تربیت کنیم در این ۴ سال تکافوی لازم را نمی دهد. به گمان من آموزش و پرورش باید از حضور معنادار مقام معظم رهبری در این دانشگاه استقبال کند و از آن سود ببرد. البته الان الحمدالله رئیسی برای دانشگاه انتخاب شده که با انگیزه و دارای مدیریت است. هفته گذشته در کمیسیون آموزش و تحقیقات دیدگاه های خود و برنامه هایش را ارائه کرد و ما هم قول کمک به او را دادیم. از وزیر هم در خواست داریم از این دانشگاه حمایت کند.

سند تحول بنیادین و اجرایی شدن کمتر از ۱۰ درصد آن

بحث درباره اجرایی شدن سند تحول بنیادین نیز از تاکیدات دیگر رهبر معظم انقلاب اسلامی بود به طوری که در بخش دیگری از سخنان خود در دانشگاه فرهنگیان و در جمع معلمان فرمودند: «آن‌طور که به من گزارش شده است، تاکنون کمتر از ۱۰ درصد از امکان تحقّق این سند و از محتوای این سند، تحقّق پیدا کرده؛ درحالی‌که چند سالی می گذرد از تصویب این سند. خیلی کم کار شده در این زمینه؛ باید کار بشود. سند یک نوشته‌ی روی کاغذ است؛ باید تحقّق پیدا کند. البتّه تهیّه‌ی این سند یک ضرورت حیاتی بود که انجام شد و محتوای سند هم آن‌طوری که صاحب‌نظران آموزش و پرورش ابراز کردند -که بسیاری هم خودشان دست‌اندرکار تهیّه‌ی این سند بودند- آن‌طوری که آنها اظهار کردند، سند از لحاظ تخصّصی، از لحاظ حرفه‌ای سطح خیلی بالایی دارد؛ بسیار محکم و متقن و مطلوب است؛ خب باید تحقّق پیدا کند. آنچه من مطالبه میکنم و توقّع دارم از دستگاه آموزش و پرورش، این است که زمان‌بندی کنید؛ یک زمانی را مشخّص کنید و بگویید تا چه مدّتی این سند، تحقّقِ کامل پیدا خواهد کرد. البتّه کار سختی است لکن این کار سخت باید انجام بگیرد؛ دستگاه‌های مختلف همه باید کمک کنند به آموزش و پرورش؛ همه باید کمک کنند.»

و در بخش دیگری تاکید کردند: «بدنه‌ی آموزش و پرورش با این سند تحوّل آشنا بشوند. آن‌طوری که به بنده گزارش شده، اغلب بدنه‌ی آموزش و پرورش از این سند [فقط] نامی شنیده‌اند، نمیدانند این سند [چیست]؛ این سند را به نحو مناسبی معرّفی کنید، آشنا بشوند، سند را ببینند، بخوانند، بدانند؛ خود این، کمک خواهد کرد به اینکه این [سند] تحقّق پیدا بکند، چون تحقّق سند بدون کمک بدنه‌ی آموزش و پرورش ممکن نیست. آن کسانی، آن جمعی که بایستی سند را عملاً پیاده کنند و محقّق بکنند، بدنه‌ی آموزش و پرورش هستند؛ آنها را آشنا کنید.»

نقوی حسینی در این باره گفت: یکی از موضوعات مورد اشاره ایشان هم اجرای سند تحول بنیادین بود که خب هر سال روی آن تاکید دارند اما شواهد نشان می دهد روند آموزش و پرورش خلاف این اجرای سند است. ایشان با ارفاقی که داشتند فرمودند این سند ۱۰ درصد اجرایی شده است همچنین به اجرای خاموش سند ۲۰۳۰ نیز اشاره کردند که اشاره بسیار مهمی بود. چون سند ۲۰۳۰ خلاف قانون و ممنوع است و نباید اجرا شود اما می بینیم به صورت خاموش کارهایی در این راستا انجام می شود.

سند تحول بنیادین یک میثاق نامه است که نتیجه همفکری دغدغه مندان آموزش و پرورش است که با تغییر دولت ها و وزرا نباید کنار برود چرا که یک سند ملی است

جبار کوچکی نژاد دیگر عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در این باره بیان کرد: به هر حال آموزش و پرورش به یک نقشه راهی نیاز دارد و این نقشه راه به نام سند تحول بنیادین با تاکید خود اهالی آموزش و پرورش تهیه شده و یک میثاق نامه است که نتیجه همفکری دغدغه مندان آموزش و پرورش است که با تغییر دولت ها و وزرا نباید کنار برود چرا که یک سند ملی است. دوره ای بحث سند ۲۰۳۰ مطرح شد و سند تحول به محاق رفت و حضرت آقا در این سخنرانی فرمودند که جاهایی دارد از آن استفاده می شود. کمیسیون آموزش و تحقیقات هم این موضوع را رصد کرده است و هشدارها را به آموزش و پرورش داده است تا کامل از دستور کار آموزش و پرورش خارج شود.

وی اضافه کرد: سند تحول بنیادین مبنای کار ماست و اجرای ۱۰ درصدی آن به هیچ وجه قابل قبول نیست.

توجّه به تیزهوشان و نخبگان

مقام معظم رهبری در این دیدار یکی دیگر از مسائلی که مطرح کردند بحث تربیت و توجه به نخبگان بود که فرمودند: «مسئله‌ی بعدی هم در مورد تعلیم و تربیت، همین توجّه به تیزهوشان و نخبگان است؛ خب بحثهایی هست؛ مقامات مسئول بایستی به‌صورت همه‌جانبه به این مسئله نگاه کنند. مسئله‌ی سمپادها یا هر شیوه‌ی دیگری را کاملاً حرفه‌ای، با ملاحظه‌ی جوانب مختلف بسنجند؛ کاری کنند که تبعیضی به ‌وجود نیاید، مشکلاتی به ‌وجود نیاید، دلّال‌بازی‌ها درست نشود و مسئله‌ی تیزهوشان به معنای واقعی کلمه دنبال بشود.»

با توجه به مصوبه آموزش و پرورش درباره حذف مدارس سمپاد از متوسطه اول که هنوز به تایید رئیس جمهور نرسیده و البته هنوز اجرایی شدن یا نشدن آن در ابهام است، حال سوال این است که با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری تکلیف توجه به استعدادهای برتر چه می شود.

کوچکی نژاد در این باره گفت: دغدغه توجه به استعدادهای برتر با حذف دوره اول سمپاد در مجموعه آموزش و پرورش پیش آمد. به هر حال سمپاد و بحث تیزهوشان مهم است. آنها متخصصان آینده کشور هستند و برای جامعه و والدین آنها نیز این مصوبه مهم شد. نباید حتی در صورت حذف سمپاد این دانش آموزان از دید خارج شوند و تبدیل به دانش آموزان عادی شوند. اینها سرمایه های ما هستند و نباید از دستشان بدهیم.

نقوی حسینی نیز در این باره بیان کرد: قطعا باید آموزش و پرورش بخشنامه قبلی خود را حذف کند و آزمون سمپاد برگزار شود و به تقویت این بخش بپردازیم. به این جهت که استعدادهای درخشان باید شناسایی شوند و در همه دنیا هم به استعدادهای برترشان توجه می کنند.