سرنوشت «تضمین کتبی» اوباما برای ضمانت اجرای برجام چه شد؟

ایشان گفتند:

راجع به برجام؛ خب، بنده از روز اوّل بارها و بارها گفتم به آمریکا اعتماد نکنید! هم در جلسات خصوصی این را گفتم، هم در جلسات عمومیِ مردمی گفتم؛ در جلسات خصوصی بیشتر هم این را گفتم؛ گفتم به اینها اعتماد نکنید؛ اگر می‌خواهید قرارداد ببندید، تضمین‌های لازم را فراهم بکنید، بعد صحبت کنید، بعد قرارداد ببندید، بعد امضا کنید؛ به حرفِ اینها اعتماد نکنید. یکی از چیزهایی که بنده آن‌وقت، بخصوص روی آن تصریح کرده بودم این بود که گفتم ما این قرارداد را قبول می‌کنیم به این شروط -چند شرط بود- یکی از شرط‌ها این بود که گفتیم رئیس‌جمهورِ وقتِ آمریکا بنویسد و امضا کند که تحریم‌ها برداشته شد؛ این جزو شرایط ما بود، جزو شرایط بنده بود؛ خب، مسئولین محترم زحمت کشیدند، تلاش کردند، عرق ریختند، [ولی] نتوانستند و این نشد و نتیجه‌اش این است که دارید مشاهده می‌کنید: دو سال، دو سال‌ونیم گذشته است، ما به همهٔ تعهّدات عمل کرده‌ایم، این مردک می‌آید بیرون و می‌گوید که من قبول ندارم و خارج می‌شوم و چنین می‌کنم و چنان می‌کنم.[۱]

اشاره رهبر انقلاب به یکی از شروط ایشان برای اجرای برجام در نامه به رئیس‌جمهور درباره الزامات اجرای برجام در ۲۹ مهر ۱۳۹۴ است.

در آن نامه رهبر انقلاب، در اولین شرط اجرای برجام خطاب به روحانی اینطور دستور دادند:‌

اوّلاً: از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانهٔ اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرائی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود که از جملهٔ آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیهٔ اروپا مبنی بر لغو تحریمها است. در اعلام اتّحادیهٔ اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا، باید تصریح شود که این تحریمها بکلّی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریمها باقی خواهد ماند، به‌منزلهٔ نقض برجام است.[۲]

یک روز پس از ابلاغ نامه رهبر انقلاب به رئیس‌جمهور درباره الزامات اجرای برجام، یعنی ۳۰ مهر ۱۳۹۴ حسن روحانی در نامه‌ای به حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ادعا کرد که رئیس‌جمهور آمریکا برای اجرای برجام تضمین کتبی داده است.

در نامه روحانی چنین آمده بود:‌

در تاریخ ۲۶ مهرماه ۱۳۹۴ یعنی روز تصویب، رئیس جمهور آمریکا و شورای وزیران اتحادیه اروپا به‌صورت کتبی و رسمی برچیده شدن تمامی تحریم‌های اقتصادی و مالی ظالمانه و غیرقانونی خود را در چارچوب تعهداتشان در برجام اعلام نموده و آن‌را به‌عنوان سند قانونی در روزنامه‌های رسمی خود منتشر کردند.[۳]

اکنون با گذشت بیش از دو سال از اجرای برجام و خروج آسان آمریکا از این توافق، مشخص می‌شود نکته‌ای که روحانی در نامه مذکور به رهبری ذکر کرده بود، سندیت نداشته است.

[۱] - http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=۳۹۵۴۲

[۲] - http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=۳۱۱۶۸

[۳] - http://www.president.ir/fa/۹۰۱۷۲