فشار خون بالا چیست؟ عوامل ایجاد و علائم آن چیست؟

فشار خون بالا یک بیماری بسیار شایع، کم علامت و پرعارضه است و بین ۲۰ تا ۳۰ درصد جمعیت بالای ۱۵ سال در جوامع مختلف دنیا به آن مبتلا هستند.

ملاکی که برای فشار خون بالا بیان شده است در طی دهه‌های اخیر تغییراتی کرده است. امروزه طیفی از فشار خون که زیر ۱۴۰ روی ۹۰ است را ( از نظر سیستولیک ۱۴۰ و دیاستولیک ۹۰)، در حد فشار خون طبیعی در نظر می‌گیرند، حتی برای سنین متوسط تا بالا و برای سن ۷۰ به بالا فشار خون زیر ۱۵۰ روی ۹۰ را در حد نرمال در نظر می‌گیرند. گاهی این فشار خون با عواملی از جمله عصبانیت بالا می­رود که این فشار خون در نظر گرفته نمی­شود ومعمولاً در هنگام غذا خوردن یا عصبانیت فشار خون افزایش می­یابد. همچنین در طول روز فشار خون متغیر خواهد بود تا جوابگوی نیاز های بدن باشد.

فشار خون به ۳ دسته تقسیم می­شوند:

– خفیف : اگر فرد در سه نوبت در سه روز فشار خون بالای ۹ داشته باشد، فشار خون خفیف نامیده می شود.

– متوسط : اگر فرد دارای فشار خون ۱۰ در حداقل داشته باشد، فشار خون متوسط است.

– شدید : برای فشار خون بالاتر از ۱۰ فشار خون شدید اطلاق می شود و فشار خون ۱۲ به بالا برای حداقل کشنده خواهد بود که همراه با عوارض خواهد بود.

مقاله “فشار خون بالا چیست؟ عوامل ایجاد و علائم آن چیست؟” توسط تحریریۀ سایت“به اضافۀ سلامتی” تدوین شده و برگرفته از گفتگوی رادیو سلامت با جناب آقای دکتر سینا مرادمند متخصص بیماری‌های قلب و عروق از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکتر قارونی متخصص بیماری های قلبی و عروق و عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران می باشد.

-حالا با این تعریفی که شما از پرفشاری خون دارید، بد نیست عواملی که مؤثر هستند در ابتلای فرد به پرفشاری خون را بفرمایید. آیا هر فردی که سنش بالا برود دچار تغییرات عروقی خواهد شد یا اینکه نه؟ علل دیگری دارد؟ فاکتورهای خطری دارد؟

– فشار خون بالا دو نوع است. فشار خون اولیه که معمولاً زمینه‌های ارثی در آن نقش دارد و بیش از ۹۰ درصد بیماران فشار خونی از این گروه هستند و زیر ۱۰ درصد موارد فشار خون ثانویه است که یک بیماری دارند که آن عامل این فشار خون است حالا یا کلیوی یا بیماری غدد مترشحۀ داخلی یا چیز دیگری، بیماری‌هایی که اینجا جای بحثشان نیست. اکثریت مریض‌های ما فشار خون اولیه دارند. خوب زمینۀ ارثی مؤثر است و ژن‌های معیوبی که وجود دارد در یک سنّی خودش را نشان می‌دهد. بنابراین فشار خون این افراد در سن مثلاً ۳۰ سالگی، ۳۵ سالگی تا ۵۰، ۶۰ سالگی شروع می‌کند به بالا رفتن که قبل از آن طبیعی بوده است. این عامل ارثی و ژنتیکی‌اش است. اما یک سری عوامل اکتسابی هم وجود دارند که اگر این عوامل وجود داشته باشند یا بیشتر باشند یا متعدد باشند در زمان بروز فشار خون تأثیر محسوسی دارند. یعنی اگر کسی اضافه وزن داشته باشد، چاق باشد، اگر مبتلا به دیابت باشد یا فردی باشد که نمک زیاد مصرف می‌کند و رژیم غذایی پر کالری و مناسبی ندارد همچنین فعالیت فیزیکی کمی دارد یا استرس‌های زیادی در زندگیش دارد، این عوامل برای فردی که زمینۀ ژنتیکی هم دارد مستعد کننده هستند تا فشار خونش در سنین خیلی پایین‌تری بروز پیدا کند. مثلاً به جای اینکه فرد در سن ۵۵ سالگی فشار خونش بالا رود در سن ۳۰ سالگی یا حتی زیر ۳۰ سالگی این اتفاق برایش رخ دهد و نیاز پیدا می‌کند به کنترل این عواملی که عرض شد به اضافۀ مصرف دارو.

– پرسش‌هایی را در ارتباط با پرفشاری خون مطرح کردند. گفتند که در زمانی که شخص دچار استرس می‌شود یعنی لحظه‌های استرس‌زا و تنش، علائم خاصی را با پرفشاری خون می‌تواند تجربه کند؛ مثلاً ایشان فرمودند که یک احساس سبکی سر بهشان دست می‌دهد؛ این‌ها می‌تواند نشان از پرفشاری خون باشد؟ در ضمن اگر به علائم هم همین‌جا اشاره بفرمایید بد نیست.

– راجع به علائم عرض کردم که بیماری کم علامت است یعنی علائمی که خیلی اختصاصی برای این بیماری باشد شاید کمتر ملاحظه شود ولی سر دردهای پشت سر هست که به خصوص صبحگاهی هستند و به مرور در طول روز تا ساعت ۹ و ۱۰ صبح وقتی که فرد بیدار شده است ممکن است که مرتفع شود. ممکن است این سر دردها در بعد از ظهر به دنبال استرس هم باشد. بنابراین سردرد، سرگیجه و عدم تمرکز روی مسائل، خستگی زودرس این‌ها علائمی هستند که می‌توانند مربوط به فشار خون باشد ولی این‌ها هیچ کدام علائم اختصاصی نیستند. بعضی وقت‌ها مریض‌های فشار خونی یک احساس‌هایی خودشان دارند که خودشان بیان می‌کنند. مثلا بعضی می‌گویند که من احساس می‌کنم که پیش از ظهر دیگر نمی‌توانم به کارم برسم ، تمرکز ندارم، نمی‌توانستم کارم را ادامه بدهم و باید یک استراحتی می‌کردم یا آنهایی که معتاد سیگار هستند باید می‌رفتند سیگار می‌کشیدند تا احساس کنند که بهتر شدند. وقتی این افراد متوجه می‌شوند که دچار فشار خون شده‌اند و درمان شدند این احساس‌ها را دیگر ندارند. هر فردی احساس مختص خود را دارد. پس بنابراین در مجموع علائم بالا بودن فشار خون اختصاصی نیستند. آن چیزی که افراد باید بهش توجه داشته باشند در مورد فشار خون این است که فشار خون با دستگاه مخصوص فشار خون باید گرفته شود و مشخص شود که فرد فشار خونش در چه حد است. آن چیزی که به ما نشان می‌دهد که فردی فشار خونی هست یا نیست یا الان فشار خونش چقدر است، در حد تعادل است یا نه، یا یک بیمار فشار خونی آیا فشارش با دارویی که دارد مصرف می‌کند کنترل هست؟ فرد نباید زیاد روی علائم ظاهری حساب کند و ما هم روی این علائم ظاهری حساب نمی‌کنیم. ما فشار خون بیمار را می‌گیریم و بر اساس آن قضاوت می‌کنیم یا خود بیمار را توجیه می‌کنیم که در منزل در ساعات مشخصی فشارش را با دستگاه بگیرد و یادداشت کند و لیستش را برای ما بیاورد یا در مواردی که لازم باشد از دستگاهی به نام هولترمانیتورینگ استفاده می‌شود که فشار فرد را ظرف ۲۴ ساعت، ساعتی ۳ الی ۴ بار می‌گیرد، ضبط می‌کند و بعد از ۲۴ ساعت شما پرینت آن را می‌گیرید و گزارش را ملاحظه می‌کنید و میبینید که در طی ۲۴ ساعت فشار خون فرد چه نوساناتی داشته و در چه حدی بوده است. این مبنای قضاوت ما برای بالا بودن یا نبودن فشار خون است.

از علائم فشار خون بالا تلوتلو خوردن، تاری دید، درد و تنگس نفس و تکرر ادرار را می تان نام برد.

نحوه تشخیص فشار خون بالا

صبح بعد از بیدار شدن و در سه روز متفاوت فشار خون باید سنجیده شود تا بتوان با نتایج بدست آمده تشخیص فشار خون بررسی شود.

علائم فشار خون بالا

معمولاً فشار خون ارثی است. از دهه دوم یا سوم زندگی ممکن است به طور اتفاقی این بیماری رو نمایی کند. در مراحل خفیف یا متوسط نشانه هایی وجود ندارد.

لذا اگر در خانواده مبتلا به فشار خون داشته باشند لازم است بررسی ها هر هفته انجام شود. در افرا سالم بررسی فشار خون هر ساله توصیه می شود.

یکی از علائم فشار خون تکرر ادرار می باشد لذا فرد باید با دکتر مشورت کند

بررسی های فشار خون بالا

از سن ۳۰ سالگی توصیه می شود هر ساله چکاپ کامل انجام شود.

عوامل خطر فشار خون بالا

نارسایی کلیه یا بیماری های غدد مانند هیپوفیز یا فوق کلیوی باعث پر فشاری خون خواهند شد. این بیماری ها به طور خاص هستند و افراد عموم جامعه را در بر نمیگیرند.

نمک در سفره ایرانی ها معمولاً وجود دارد که این عامل فشار خون خاموش یا ایجاد فشار خون خواهد شد.

غذاهای فست فود و چرب نیز باعث فشار خون می شوند.

فشار خون به تنهایی می تواند باعث سکته گردد.

نحوه سنجش فشار خون بالا

بهترین دستگاه برای سنجش نوع جیوه ای می باشد که معمولاً در بیمارستان ها یافت می شود. بعد از آن نوع دریچه ها و در نهایت نوع دیجیتالی است.

ورزشکاران و فشار خون بالا

حتی در ورزشکاران بعد از چند سال از ترک ورزش ممکن است این عارضه به وجود آید.

درمان فشار خون بالا

استرس جزئی از زندگی است. لذا تغذیه، استرس و دارو اهمیت دارند. فشار خون بیماری مادام العمر می باشد و مصرف دارو باید مادام العمر ادامه پیدا کند. لذا درمان دارویی بدون قطع شدن ادامه پیدا می کند.

تغذیه و مصرف نمک اهمیت زیادی دارد. نان لواش و نان بربری چون شور هستند توصیه نمیشود و بهتر است با سنگگ جایگرین شود.

نکته مهم اینکه نمک تنها به نمک داخل نمک دان اطلاق نمی شود.

معمولاً دست راست فشار خون را یک تا دو واحد بالاتر نشان می دهد

ورزش برای درمان فشار خون بالا

بهترین ورزش شنا در آب یا راه رفتن در پارک توصیه میشود

دارو برای فشار خون بالا

دارو در همه افراد یکسان نیست چرا که فشار خون منحصر به فرد است

تاثیر سیر و گریپ فروت در فشار خون بالا

این دو ماده غذایی ۱ الی ۲ واحد فشار خون را پایین می آورند

ارتباط سکته و فشار خون

برای فردی که سابقه سکته داشته رگ های قلب فرد تنگ باشد می بایست فشار خون از ۱۴ پایین تر نیاید

– راجع به میزان فشار خون خیلی سوال مطرح کردند که البته آقای دکتر توضیح دادن. یکی از عزیزان خیلی پافشاری می‌کنند و پیامک ارسال می‌کنند که نظرات جدید حداکثر فشار خون مجاز را ۱۵۰ روی ۹۰ میلی‌لیتر جیوه می‌دانند که شما آقای دکتر مجدداً توضیح بدهید.

– نه اینطور نیست. ۱۵۰ روی ۹۰ مال سنین بالای ۶۵ سال است. ولی در سنین متوسط ۱۴۰ روی ۹۰ است و در ضمن استثنا دارد که مثلاً فردی که دیابت و فشار خون دارد، کسی که نارسایی کلیه دارد و فشار خون هم دارد این فشارش بهتر است از ۱۳۰ روی ۸۰ بالاتر نباشد، این استثناست. اما اگر کسی فقط بیماری فشار خون دارد و بیماری دیگری ندارد ۱۴۰ روی ۹۰ است.

مطالب مشابه

۷ حالت خطرناک تداخل غذا و دارو را بشناسید ناگفته هایی از درد که از زبان پزشکان نشنیده اید! نگرانی هایی که زنان باید در مورد مصرف ۵ مکمل غذایی داشته باشند! داروهای بدون نسخه ای که شما در مصرف آنها اشتباه می کنید خطر تداخل مکمل ها با داروها را در سالمندان جدی بگیرید