چرا باز هم باید نگران لایه اُزُن باشیم؟

مسئله لایه اُزُن، همچنان مسئله مهمی‌ست که باید به آن توجه کرد و برای جلوگیری از بزرگ‌تر شدن سوراخ لایه اُزُن چاره‌ای اندیشید. با روزچین همراه باشید.

یادتان هست که CFCها را از زندگی‌مان بیرون انداختیم؟ حالا یک نفر دیگر آن‌ها را برداشته است.

جامعه‌ بین‌الملل در تلاش برای جلوگیری از بزرگ‌ترشدن سوراخ لایه‌ اُزُن، استفاده از مواد شیمایی مخرب لایه اُزُن را از طریق پروتکل مونترال که برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ امضا شد، ممنوع کرد. این معاهده اثر چشمگیری بر حفظ لایه‌ اُزُن داشت.

هر روز شواهد بیشتری از بازسازی این لایه به‌دست می‌آید، اگرچه همچنان نگرانی‌هایی درباره‌ لایه اُزُن در سطوح پایین‌تر اتمسفر وجود دارد. یکی از این نکات مهم، کاهش تولید انسانی کلروفلورکربن‌ها (CFCها) است که یکی از عوامل اصلی تخریب لایه اُزُن هستند.

اما به‌نظر می‌رسد که کسی چند سالی می‌شود که دارد از این ترکیبات استفاده می‌کند. چون مقدار CFCها، به‌خصوص CFC-11 افزایش داشته است که می‌تواند مانع از احیای اُزُن شود.

این تولیدکنندۀ مرموز CFC کیست؟

CFC-11 قبلاً در خیلی از یخچال‌ها، اسپری‌های آیروسول و استیروفوم (فوم‌های پلی‌استارینی) پیدا می‌شد. تولید و استفاده از این ترکیب شیمیایی در اواسط دهه ۱۹۹۰، توسط پروتکل مونترال در کشورهای توسعه‌یافته ممنوع شد و بقیه‌ کشورها هم تا سال ۲۰۱۰ به این معاهده پیوستند.

CFCها حدود ۵۰ سال عمر می‌کنند و هنوز هم به‌لطف لوازم خانگی قدیمی و مواد عایق‌بندی ساختمانی تولیدشده قبل از دهه ۹۰ میلادی، وارد جو زمین می‌شوند. اگرچه طبق گزارش NOAA، با این ممنوعیت استفاده، غلظت CFC-11 نسبت به مقدار بیشینه‌ آن در سال ۱۹۳۳، حدود پانزده درصد کاهش یافته است.

اما اخیراً این کاهش کُند شده است. در تحقیقی که در نشریه‌ نیچر (طبیعت) چاپ شده بود، معلوم شد که اگرچه کاهش CFC-11 در جو از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ یکنواخت بود، بعد از این دوره حدود پنجاه درصد کُند شده است. همزمان با این کُندی، افزایش انتشار CFC-11 بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ را شاهد هستیم.

به گفته‌ محققانی که افزایش CFC را کشف کردند، این افزایش هم غیرمنتظره و هم پایدار است و مقدار آن نسبت به متوسط سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۲ حدود بیست‌وپنج درصد افزایش یافته است.

برای کشف اینکه این CFC جدید از کجا می‌آید، محققان دست به کاری اکتشافی زدند تا مظنونین احتمالی را پیدا کنند. تخریب ساختمان‌هایی که در عایق‌بندی‌شان CFC-11 دارند یا سیستم‌های گرمایش، تهویه و تهویه‌ مطبوع از لیست متهمان حذف شدند، چون با داده‌ها جور در نمی‌آمد.

همیشه غلظت CFC در نیمکره‌ شمالی کمی بیشتر از نیمکره‌ جنوبی بوده است، اما به لطف افزایش آن در نیمکره‌ جنوبی، حالا دیگر برابر شده‌اند. گازهای دیگر بیشتر نشده‌اند، پس تقصیر باد هم نیست. به‌همین‌ترتیب، تغییراتی در وضعیت جوی ممکن است مسئول بخشی از افزایش باشد، اما کمتر از نیمی از آن به‌عهده‌ آن است.

این موضوع محققان را به‌سوی این نتیجه‌گیری سوق داد که مرکز افزایش استفاده از CFC-11، چه به‌شکل محصول اصلی و چه محصول فرعی، جایی در آسیای شرقی‌ست.

به‌هرحال، در این تحقیق انگشت اتهام به‌سوی کسی گرفته نمی‌شود، بلکه به جهان اطلاع می‌دهد که مشکلی وجود دارد که باید حل شود.

استفان مونتزکا یکی از محققان مؤسسه‌ NOAA و سرپرست نویسندگان در این تحقیق است. او در بیانیه‌ NOAA می‌گوید: «ما پرچمی را در جامعه‌ جهانی بلند کرده‌ایم که بگوییم این اتفاق دارد می‌افتد و این اتفاق ما را از بازسازی زمان‌بر لایه‌ اُزُن دور می‌کند. کار بیشتری برای دریافتن دلیل دقیق افزایش CFC-11 و پاسخ‌های مناسب و سریع به آن لازم است.»

پاسخ سریع اصل قضیه است. در حال حاضر، آسیب وارده به فرآیند بازسازی اُزُن ناچیز است، اما اگر نسبت به آن بی‌تفاوت بمانیم ممکن است سوراخ لایه‌ اُزُن را بدتر و بیشتر کند که این هم تغییر اقلیم را بدتر می‌کند.

منبع

این مقاله را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر دهید