حقوق زنان؛ قاعدگی زنان، منطقه‌ای ممنوعه (1)

برای بسیاری از زنان صحبت از قاعدگی تنها به‌معنی کیسه‌ آب گرم، شکلات و خوردنی‌های شیرین، خوردن ژلوفن‌های پشت‌سرِ‌هم، دل‌دردهای شدید در رختخواب و گریه‌های یواشکی نیست. به مناسبت ۲۸ می، روز جهانی بهداشت قاعدگی، با موضوع قاعدگی زنان با شما هستیم.

قاعدگی زنان

برای بسیاری از زنان صحبت از قاعدگی تنها به‌معنی کیسه‌ آب گرم، شکلات و خوردنی‌های شیرین، خوردن ژلوفن‌های پشت‌سرِ‌هم، دل‌دردهای شدید در رختخواب و گریه‌های یواشکی نیست. بلکه مهم‌ترین مسئله درک‌نشدن این موضوع از جانب مردان است. با حقوق زنان روزچین همراه شوید.

خاطرۀ تلخ یک دختر

کیسۀ آب گرم مُسکنی برای دردهای دوران قاعدگی

من در خانواده‌ای بسیار مذهبی بزرگ شده‌ام. در شانزده سالگی وقتی برای اولین بار پریود شدم و چند لکۀ خون روی لباسم دیدم، فکر کردم حتماً این عذاب الهی‌ست و من به‌خاطر گناه خاصی مجازات شده‌ام. یادم می‌آید که ساعت‌ها در اتاقی خلوت سر سجاده می‌نشستم و گریه می‌کردم و از خدا می‌خواستم که مرا ببخشد و دیگر دچار این خون و این عذاب الهی نشوم.

یعنی با وجود اینکه پنج خواهرِ بزرگ‌تر از خودم داشتم، تا آن سن حتی روحم از این قضیه خبر نداشت.

منطقۀ ممنوعه

تابو بودن قاعدگی زنان در جوامع

در طول تاریخ، در سراسر جهان قاعدگی زنان همواره با خجالت و تنهایی و تحت درمان قرارگرفتن همراه بوده است. خاله‌ش اومده، روز معاینه، سَرِ ماه، مریضم و… عبارت‌هایی هستند که وقتی زنی پریود می‌شود به‌جای اسم قاعدگی یا پریود به‌کار می‌برند. به نظر شما آیا وقت آن نرسیده است که آشکارا در مورد این عملکرد بیولوژیکی بدن صحبت کنیم؟ عملکردی که سالانه در جهان از طرف هشتصد میلیون زن جشن گرفته می‌شود و بدون این خونریزی‌ها هیچ کدام از ما نبودیم.

اما قاعدگی در بسیاری از کشورها هنوز هم یکی از تابوها به شمار می‌رود. نویسندگان و ناشران در مورد پروسه‌های طبیعی جنسی و هضم و گردش خون صحبت می‌کنند، اما قاعدگی هنوز در منطقه ممنوعه قرار دارد. اگر می‌خواهید قاعدگیِ زنان را درست و بهتر بشناسید، با روزچین همراه باشید.

چیستی و چرایی قاعدگی زنان

ضخیم شدن رحم برای نگه‌داشتن جنین

سؤال اساسی این است که چرا در زنان قاعدگی اتفاق می‌افتد و آیا موجودات دیگری هم هستند که در آن‌ها قاعدگی رخ بدهد؟

قاعدگی بخشی از چرخۀ باروری هورمون‌های تولیدِمثل زنان (به‌ویژه استروژن و پروژسترون) است. این چرخه یک بار در ماه رَحِم را برای بارداری آماده می‌کند. چرخۀ طبیعیِ قاعدگی ۲۸ روز طول می‌کشد. کوتاه‌تر یا طولانی‌تربودن مدت این چرخه، نشانۀ نامنظمی بوده و حتی اگر زن باردار هم باشد، غیرطبیعی‌ست. در این عمل دیوارۀ داخلی (آندومتریوم) رحم برای نگه‌داشتن جنین ضخیم و به چندین لایه تقسیم می‌شود و عروق خونی را می‌پوشاند. اگر زن در این دوره باردار نشود، سطح پروژسترون کاهش می‌یابد و عروق ضخیمِ لایۀ آندومتر از بین می‌روند و از طریق واژن بدن را ترک می‌کنند. به‌ این‌ دلیل است که خونریزی قاعدگی رخ می‌دهد.

به نظر بورلی استراسانمن، استاد انسان‌شناسی دانشگاه، اگر بخواهیم قاعدگی را از منظر زیست‌شناختی درک کنیم باید بدانیم که این عمل نه‌تنها در انسان‌ها، بلکه در پستانداران دیگر نیز روی می‌دهد. دیواره‌های رحم دیگر پستانداران در چرخه‌ای خاص ضخیم شده و حیوان برای بارداری آماده می‌شود. در صورت باردارنشدن، معمولاً این مادۀ اضافی یا جذب و یا از طریق خونریزی دفع می‌شود. از آنجایی‌ که حمل لایه‌های آندومتری که ساختاری سنگین و ضخیم دارد انرژی‌بر است، حذف آن با خونریزی که در کل این چرخه عملی جانبی‌ست، راه‌حل آسانی محسوب می‌شود. بنابراین قاعدگی به‌عنوان نتیجه‌ای طبیعی از علت واقعی تکامل رحم و دیواره رحم اتفاق می‌افتد.

قاعدگی در پستانداران

میمون Macaca mulatta شبیه‌ترین پستاندار به انسان

Macaca mulatta اولین پستانداری‌ست که شبیه به انسان‌ها‌ست و قاعدگی را تجربه می‌کند. بین حیوانات، میمون‌ها هم پریود می‌شوند. قاعدگی در دو گروه دیگر از پستانداران تکامل‌یافته هم مشاهده شده است؛ موش‌فیل‌ها و خفاش‌ها.

به گفتۀ ohn J Rasweiler، متخصص خفاش‌ها، Carollia perspicillata شبیه‌ترین گونۀ خفاش به انسان است که یک چرخه ۲۱ تا ۲۷ روزه تولیدمثل دارد. با کمی بررسی متوجه می‌شویم که فهرست موجودات با چرخه قاعدگی فهرست بسیار کوتاهی‌ست؛ انسان، میمون‌ها، برخی از خفاش‌ها و موش‌فیل‌ها. به‌ نظر شما در مورد تجربه دوره قاعدگی ویژگی مشترک این موجودات چیست؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد که قاعدگی نتیجه توانایی مادر برای کنترل رحم خود از طریق پروژسترون است. زیرا در دیگر پستانداران، ضخیم‌شدن دیوارۀ داخلی اغلب نتیجۀ سیگنال‌های جنین پس از حاملگی‌ست. این روند در همه پستانداران یکسان نیست. با‌این‌حال، با دقت در چرخۀ قاعدگیِ همۀ این جانداران متوجه می‌شویم که قاعدگی عملی در برابر احتمال باردار‌شدن مادر است.

افسانه‌های پیرامون قاعدگی

قاعدگی منظم نشان از سلامتی جسمی زنان دارد

انواع تابو و افسانه پیرامون دوران قاعدگی ساخته شده است. به‌عنوان‌مثال مردم یونان باستان اعتقاد داشتند که اگر زن جوانی دیر عادت ماهانه شود، آن خون در اطراف قلب جمع شده و در تمام بدن پخش شده است. به‌همین‌دلیل او را مورد انواع خشونت و توهین قرار می‌دادند که تا خودکشی زن پیش می‌رفت.

گایوس پلینوس دوم، نویسنده و طبیعی‌دان رومی که در ۷۹ سالگی درگذشت، اعتقاد داشت که اگر زنی در زمان قاعدگی برهنه شود و در مزرعۀ گندم راه برود، مارمولک و کِرم و سایر حشرات از مزرعه فرار می‌کنند. اگر کندویی را لمس کند زنبورها آن را ترک می‌کنند و لباس‌های سفید، سیاه می‌شوند و تیغ‌ها کُند می‌شوند. همچنین، پلینوس اعتقاد داشت که خون گلادیاتورها (مردان جنگجو) بیماریِ صرع را درمان می‌کند.

سر ریموند کرافورد، افسر پزشکی، در سال ۱۹۱۶ نوشت: «کشاورزان هنوز معتقد بودند که در حضور زنان پریود، شیر به کره تبدیل نمی‌شود یا مربا نمی‌تواند منسجم و سِفت باشد.»
هیلدگارد بینگن، رئیس صومعۀ زنان تارک‌ِدنیا (۱۰۹۸-۱۱۷۹)، گفته است: «مردان شهوت‌ران و بی‌بند‌و‌بار خود را با خونِ قاعدگی شست‌وشو دهند تا از این گناهان رها شوند.»

در قرون وسطی اعتقاد بر‌ این‌ بود که اگر آلت تناسلی مرد خونِ قاعدگی را لمس کند، در شعله‌ها خواهد سوخت و اگر لقاحی در این دوره صورت بگیرد، کودکی زشت با صورت کج‌و‌کوله یا با موهای قرمزرنگ متولد خواهد شد. قاعدگی زنان به چنان تابویی تبدیل شده بود که لورا کلوسترمن کیدِ (Laura Klosterman Kidd) تاریخدان، حتی در دفتر خاطرات زنان معروف آمریکای شمالی هم نتوانست جمله‌ای را که اشاره به رگل داشته باشد پیدا کند.

در مطالب بعدی به رابطۀ قاعدگی زنان و تکامل انسان، چرایی تابوبودن این چرخه، راه‌های مبارزه با خرافات در مورد قاعدگی و آشناکردن کودکان و نوجوانان با این مقوله قبل از اولین عادت ماهانه صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

این مقاله را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر دهید