کاشی‌ها سنت‌های رمضان را حفظ کرده‌اند/آیین روزه‌واکنی نوعروس

عباس تراب‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه با توجه به بافت سنتی شهرستان کاشان، مردم این شهرستان بسیاری از آداب و رسوم سنتی و مذهبی خود را در بخش‌های مختلف حفظ کرده‌اند، اظهار داشت: بر این اساس در روستاهای و شهرهای مختلف کاشان بسیاری از آداب ویژه ماه مبارک رمضان همچنان برگزار می‌شود گرچه در خود شهر کاشان برخی از این رسوم کمرنگ شده است.

وی با اشاره به اینکه آیین کلوخ اندازان در بسیاری از شهرهای کاشان برگزار می‌شود، ابراز داشت: مطابق این رسم، یک روز مانده به ماه مبارک رمضان مردم به دید و بازدید رفته و به شب نشینی و صرف تنقلات مختلف می‌پردازند.

آیین هومبابائی در فهرست آثار میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است

مسئول ثبت پرونده‌های میراث معنوی اداره میراث فرهنگی کاشان با بیان اینکه آیین هومبابائی به عنوان یکی از رسوم کاشی‌ها در فهرست آثار میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است، ابراز داشت: این رسم آیین «شب نیمه» معروف است و در برخی شهرها از شب سوم ماه مبارک رمضان تا نیمه ماه برگزار می‌شود.

وی ادامه داد: مطابق این رسم نوجوانان محله در گروه‌های ۵ تا ۱۵ نفری گروه‌بندی شده و یک فرد خوش صدا به عنوان خواننده و یک نفر به عنوان صندوق‌دار انتخاب می‌شود.

نوجوانانی که به شکل دسته‌جمعی به درب خانه‌ همسایگان می‌روند

تراب زاده با بیان اینکه این افراد پس از افطار به شکل دسته‌جمعی به درب خانه‌ همسایگان می‌روند، اظهار داشت: بدین ترتیب تک‌خوان گروه سوره شمس، اشعاری ویژه را با صدای خوش می‌خواند و بقیه افراد گروه نیز با خواندن اشعاری در جواب، وی را همراهی می‌کنند.

وی اضافه کرد: در این میان توبره و یا کیسه‌ای برای جمع‌آوری موارد اهدایی صاحب‌خانه مانند قند، نان، چای، خشکبار بر گردن دارد که موارد انفاقی توسط صاحبخانه را جمع‌آوری می‌کند و نوجوانان آخر شب‌ها این پول‌ها را میان خود تقسیم می‌کنند.

ریشه آیین هومبابایی

کارشناس مردم‌شناسی میراث‌فرهنگی کاشان با اشاره به اینکه این رسم در روستاهای برزک، نوش آباد، جوشقان قالی همچنان متداول است اما در کاشان کمتر دیده می‌شود، گفت: این رسم در قدیم بیشتر به منظور تشویق و ترغیب نوجوانان و کودکان به روزه گرفتن و بهره‌مندی از این ماه شکل گرفته است.

وی اضافه کرد: البته برخی اعتقاد دارند که در شب نیمه ماه مبارک رمضان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به درب خانه حضرت محمد (ص) رفته وسوره شمس را قرائت و هدیه‌ای دریافت کردند که ریشه این رسم به این اعتقاد برمی‌گردد.

آیین نخل‌گردانی کاشی‌ها در شب ۲۱ رمضان

وی با بیان اینکه عزاداری برای امام علی (ع) در نیمه سوم ماه رمضان و احیای شب‌های قدر همانن ددیگر شهرهای کشور در کاشان انجام می‌شود، تاکید کرد: در شب ۲۱ رمضان آیین نخل‌گردانی در سوگ حضرت علی (ع) در برخی روستاهای اطراف کاشان مانند نیاسر، برزک و غیره برگزار می‌شود.

بردن عروس به مسجد در روز ۲۷ رمضان

تراب زاده بردن عروس به مسجد در میان نماز ظهر و عصر روز بیست و هفتم به منظور سفیدبخت شدن در این روز و دوختن پیراهن بیست و هفتم برای بچه دار شدن در میان نماز مغرب و عشاء را از دیگر آداب این شب دانست و گفت: این افراد نذر کرده و پارچه این پیراهن را از خانه هفت سید به تبرک دریافت و میان دو نماز ظهر و عصر دوخت لباس را آغاز می‌کردند.

پخت نان بیست و هفتمی در جوشقان قالی

وی پخت نان بیست و هفتمی در جوشقان قالی و تقسیم آن در میان مردم را از دیگر آداب مهم این ماه برشمرد و گفت: این نان هنوز در برخی مناطق شهرستان پخت می‌شود اما رسوم بیست و هفتم ماه بسیار کمتر در این شهرستان دیده می‌شود.

کارشناس مردم‌شناسی میراث‌فرهنگی کاشان ادامه داد: مطابق اعتقادات مردم در این شب قاتل امام علی (ع) به مجازات رسیده است، بر این اساس جشن‌های مفصل و آیین حنابندان در این روز انجام می‌شده و غذای مخصوص این روز نیز کله پاچه بوده است.

آیین روزه واکنی نوعروسان

وی با اشاره به آدابی موسوم «روزه واکنی» در این شهرستان گفت: مطابق این رسم، نوعروسان در روز نخست ماه مبارک رمضان روزه خود را افطار نمی‌کردند تا اینکه شوهر یا مادر شوهر هدیه‌ای دریافت کرده و سپس روزه خود را می‌گشودند.

تراب زاده با اشاره به اینکه در عید فطر همانند عید نوروز، کاشی‌ها از هرجای ایران به شهر خود برمی‌گردند، اظهار داشت: کاشی‌ها در این روز به زیارت اموات خود رفته و به منظور شادی روح آنها به تلاوت قرآن، نثار فاتحه و پخش کردن نذری می‌پردازند.

غذاهایی که دیگر پخت آنها در کاشان مرسوم نیست

وی در پاسخ به این سوال که آیا غذاهای ویژه معروف ماه مبارک رمضان در گذشته مانند شولی قمصر، دیزی تنوری کاشان و خورشت چغندر نَشَلج همچنان در این ماه پخت می‌شود یا خیر، ابراز داشت: ممکن است به شکل معدود برخی از این غذاها توسط خانواده‌های سنتی پخت شود اما پخت آن در ماه مبارک رمضان دیگر مرسوم نیست.

کارشناس مردم‌شناسی میراث‌فرهنگی تاکید کرد: گوشت و لوبیا از معروف‌ترین غذاهای معروف کاشان است که بیشتر در محرم پخت می‌شود اما به دلیل تشدید تشنگی در این ماه مورد استفاده نیست و در این ماه پخت قیمه و قرمه‌سبزی برای افطاری در مراسم مرسوم‌تر است.