حقوق زنان؛ چرخه قاعدگی زنان و تکامل انسان

بزرگ‌ترین معضل قاعدگی که نشانۀ زنانگی و باروری‌ست، شرم‌آور دانستن آن و خجالت‌­­کشیدن از صحبت دربارۀ آن است. درحالی‌که این عمل طبیعی بدن زنان، بخشی از زندگی عادی آن‌ها به شمار می‌رود. امروز با بخش دوم چرخه قاعدگی زنان در بخش حقوق زنان روزچین در خدمت شما هستیم.

حتی اگر زنان از لحاظ جسمی در طول قاعدگی درد چندانی نداشته باشند، استرس، فشار روحی و ترس ناشی از اینکه اطرافیان متوجه پریود بودن آن‌ها شوند را تحمل می‌کنند. همیشه وقتی پریود هستند آرزو می‌کنند مهمانی، جشن یا اتفاقی که باعث شلوغی و قرارگرفتن در این محیط شلوغ شود، روی ندهد.

رابطۀ تعداد قاعدگی با تکامل انسان

حکاکی رقص دو زن در دوران قاعدگی بر روی سنگی از رودخانه‌ای در استرالیای غربی

زنان امروز دوره‌های قاعدگیِ منظم‌تری دارند. چون علاوه‌بر دقت در سلامتی و تغذیه خود، کنترل قبل از زایمان و مراقبت‌های طول دوره شیردهی را بیشتر انجام می‌دهند. تا قرن بیستم، سوء‌تغذیه و کارِ سخت، باعث شده بود که دختران در ۱۷ یا ۱۸ سالگی اولین عادت خود را ببینند. اما در دهه‌های اخیر متوسط سن عادت به ۱۲٫۵ سالگی کاهش یافته است. زنان داگون که در مالی در شمال غربی آفریقا زندگی می‌کنند، بیشتر عمر خود را صرف حاملگی یا شیردهی می‌کنند. همچنین آن‌ها در طول زندگی خود حدود ۱۰۰ بار پریود می‌شوند. درحالی‌‌که زن مدرنی که در جوامع غربی زندگی می‌کند بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ بار پریود می‌شود. نتیجه‌ای که دانشمندان از این عمل گرفتند این است که با جریان تکامل انسان، چرخۀ قاعدگی زنان هم تکامل می‌یابد.

همه قبول داریم که چیزهایی مانند مدفوع و ادرار و خون (قاعدگی یا غیره) نجس هستند. نکته این است که خون نجس است، نه کسی که خونریزی می‌کند. بنابراین زنان در دوران قاعدگی ناپاک نیستند.

تابویی به نام چرخه قاعدگی زنان

ممنوعیت ورود زنان به مکان‌های مذهبی در دوران قاعدگی

تأثیر کنترل چرخه‌های قاعدگی واضح است. کنترل قاعدگی می‌تواند منجر به چالش‌های مهمی در نتایج معکوس سلامت باروری، محدودیت اجتماعی، بیماری و حتی مرگ شود. شرم‌آوردانستن چرخۀ قاعدگی نوعی زن ستیزی‌ست. تابوبودن و شرم‌آوردانستن قاعدگی زنان از درک ویژگی‌های آن می‌کاهد. با تابوخواندن چیزی، ما این ایده را تقویت می‌کنیم که نباید در مورد آن صحبت شود.

اما این کُدگذاری‌ها روی برخی کلمات از کجا و چگونه آمده‌اند؟ قاعدگی و تابوبودن آن از زمان‌های گذشته وجود دارد. اما همۀ جوامع، قاعدگی را منفی نمی‌دانند. تابوها به‌احتمال‌زیاد به قبل از کشاورزی، دوره پیش-مدرن برمی‌گردد.

زندگی ما به‌عنوان تکامل انسان اولیه، تمرکز خود را روی بقا و تولیدِمثل و عملکرد‌های بیولوژیکی مانند تولد، مرگ، رابطۀ جنسی و شکارکردن قرار داد. تقاطع تکامل و رفتار و زیست‌شناسی جایی‌ست که انسان‌شناسان تحقیقات خود را در مورد تابوهای قاعدگی انجام می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، در برخی از جوامع شکارچی، چرخه قاعدگی زنان را به‌عنوان یک ویژگی قدرتمند، شفابخش، محافظت‌کننده و مقدس می‌دانستند. در این جوامع بیشتر احتمال دارد که مردم برابریِ جنسیتی داشته باشند. برخی آداب قاعدگی زنان به‌عنوان ابزاری برای ارتقای خودمختاری آن‌ها، دردست‌داشتن کنترل جمعیت، راحت‌شدن از انجام کار و سایر مزایا استفاده می‌شد. برای مثال از قبیله Mbendjele در آفریقای مرکزی، هنوز جملۀ بزرگ‌ترین شوهر من ماه است شنیده می‌شود. چون به دلیل نبود تقویم و ساعت، انسان‌های اولیه مجبور بودند با ماه و خورشید هماهنگ باشند و از‌آنجایی‌که زنان عموماً در پایان ماه پریود می‌شدند، اعتقادداشتند که رابطه‌ای بین پریود شدنشان (که منجر به بارداری می‌شود) و ماه وجود دارد.

پدرسالاری و تابوبودن قاعدگی زنان

آیا خون نجس است یا کسی که خونریزی دارد؟

در سال ۱۹۷۴، مطالعه‌ای تطبیقی از ۴۴ جامعه با فرهنگ‌های متفاوت مورد بررسی قرار گرفت که قاعدگی را به‌عنوان مرحله‌ای برای تولیدمثل می‌دانستند. این مطالعه همچنین نشان داد که ظاهراً این تابو در جامعه، به نزدیکی و مشارکت مردان در فعالیت‌های تولیدمثل ارتباط دارد. بدین‌معنا که هرچقدر مردان مثلاً در دوره حاملگی زن، زایمان، پرورش کودک و… مشارکت کنند، از تابوبودن این مسئله کاسته می‌شود. یکی از نظریه‌ها این است که تابوهای قاعدگی در قلب خاستگاه‌های مردسالاری قرار دارد.

پروفسور کریس نایت، انسان‌شناس دانشگاه لندن، ریشه‌های تاریخیِ تابوهای قاعدگی را بررسی کرده است. او در سال ۱۹۹۱ مقالۀ قاعدگی و ریشه‌های آن در فرهنگ را منتشر کرد. نظریه‌های نایت، بحث‌برانگیز اما قابل‌تأمل است و به پیچیدگی ریشه‌های تاریخی شرم‌آوردانستن قاعدگی اشاره دارد. او معتقد است که یکی از دلایل تابوشدن قاعدگی زنان، به رفتارهای زنانه در زمان انسان‌های اولیه برمی‌گردد. زمانی که زنان در زمان پریود برای راحتی خود، اجازه نمی‌دادند بدنشان لمس شود. بنابراین، لمس‌نشدن بدن زن به خواست خود آن‌ها در زمان قاعدگی تابو شد. اما بعدها این تابو تبدیل به چیزی شد که نه‌تنها خودمختاری زن را افزایش نداد، بلکه این امتیاز را به خطر نیز انداخت.

در نظریه نایت انسان‌های اولیه مجبور بودند که با ماه هماهنگ باشند، چیزی که در جوامع مدرن مدارک زیادی برای آن وجود ندارد. اما این بدین‌معنا نیست که طول چرخۀ قاعدگی اهمیت تکاملی ندارد. انسان‌ها در طول رشد به چرخه قاعدگی ۵/۲۹ روز رسیدند. بستگان نزدیک ما، یعنی شامپانزه‌ها و bonobos‌ها، به ترتیب دارای چرخه قاعدگی حدود ۳۶ و ۴۰ روزه هستند. سایر پستانداران یک دوره ۱۹ روزه و ۲۸ روزه دارند. اما هنوز دانشمندان به نظر مشترکی که چرا چرخۀ قاعدگیِ زنان به طول چرخۀ ماه نزدیک است یا اینکه چرا پایه اصلی برای چرخۀ خونریزی در بسیاری از فرهنگ‌ها با ماه مرتبط است، نرسیده‌اند. اما نایت عقیده دارد که ما نمی‌توانیم‌ این مسئله را تصادفی فرض کنیم و از کنار آن راحت عبور کنیم. چون امکان دارد دلایل قدرتمندی برای آن وجود داشته باشد. این نظریه در دو بخش به‌طور‌کامل توضیح داده شده است: ریشه‌های احتمالی شیوه‌های سودمندیِ زنان پیرامون قاعدگی و نحوه تغییر این امتیازات.

امتیازِ از دست رفته

دختران در آفریقا در حال دریافت پدهای بهداشتی

اگر تابوی اصلی قاعدگی تقویت‌کنندۀ قدرت زنان بود، پس چرا تغییر کرد؟

نایت می‌گوید که با تغییر بازی، فرصت بزرگ تبدیل به چیزی پنهان شد. چنانچه با افزایش جمعیت و سخت‌تر‌شدن شکار، یک‌بار در ماه به‌شکاررفتن کافی نبود. به‌همین‌دلیل بچه‌دارشدن دیگر برای قبیله‌ها و مردان زیاد خوشایند نبود. شاید بتوان گفت که به‌همین‌دلیل چرخه قاعدگی زنان که به باروری و فرزندآوری منجر می‌شد تقدس خود را از دست داد.

مدت‌ها قبل از اینکه ارتباط میان قاعدگی و باروری درک شود، مردم متوجه شدند که خونریزی قاعدگی تقریباً به همان اندازه مرحلههای ماه است.

بر اساس اعتقاد کالیفرنیا یوروکلار، اگر چرخه قاعدگی زنان با ماه یا زنان دیگر هماهنگ نباشد، می‌توانند قاعدگی خود را با نشستن در نور مهتاب و صحبت با ماه منظم کند.

تابوهای پیرامون قاعدگی در قرن بیستم

زنان نپال در طول دوره قاعدگی در سایبان زندگی می‌کنند

تبلیغ‌کنندگان نوار یا پَدهای بهداشتی هنوز هم به‌جای خون و رنگ قرمز از مایع آبی رنگ برای نشان‌دادن میزان قدرت جذب محصول خود استفاده می‌کنند.

روپی کور (Rupi Kaur)، شاعر کانادایی، در سال ۲۰۱۵ در صفحۀ اینستاگرام خود عکسی از خود که روی شلوارش لکۀ خون دیده می‌شد منتشر کرد. این عکس دوبار توسط Instagram برداشته شد.

هنوز به خون قاعدگی مایع یا جریان گفته می‌شود. میشل هانسون در The Guardian این‌طور نوشت که در خونی که در فیلم‌های ترسناک نمایش داده می‌شود هیچ حرفی نیست، اما خون خارج‌شده از واژن به تابو تبدیل می‌شود.

اگرچه نگرش‌ها در حال تغییر است، اما این روند خیلی آرام و آهسته است. در المپیک ریو ۲۰۱۶، فو یوآن هویی، شناگر چینی، با بیان اینکه پریود است اما مسابقه می‌دهد، رسانه‌ها را غافلگیر کرد.

چنین نگرش منفی نسبت به قاعدگی، غریزه کلی کلیسای مسیحی را در رابطه با زنان تقویت کرده است.

دکترین کاتولیک معتقد است که حوا باعث اخراج آدم از بهشت شد و قاعدگی و دردهای ناشی از آن یادآور گناهی‌ست که مرتکب شده است.

تا سال ۱۹۱۶، زنان کاتولیک روم در دوران قاعدگی مجاز به شرکت در مراسم سوگواری نبودند. در کلیساهای ارتدوکس شرقی، زنانی که در دوره قاعدگی بودند باید از بیرون ساختمان مراسم را اجرا می‌کردند.

هندوهای نپال زنان پریود را به مکان جداگانه‌ای به نام گوت می‌فرستند. با اینکه این رفتار در سال ۲۰۰۵ ممنوع شد، اما هنوز هم در مناطق دورافتاده این رسم اجرا می‌شود.

در Shintoism ژاپن زنان در طول قاعدگی مجاز به ورود به معابد و صعود به برخی از کوه‌های مقدس نیستند. در هندوستان هم زنان در طول دوره قاعدگی از ورود به معابد منع شده‌اند. در بسیاری از کشورهای فقیر و جهان‌سومی زنان در دوره قاعدگی در محل نگهداری از حیوانات می‎‌مانند. بسیاری از مردم در مالاوی نیز هنوز معتقدند که قاعدگی یک بیماری‌ست که باعث می‌شود زن دچار بیماری روانی شود و حتی شوهرش را بکشد.

و در پایان…

جدا از خانه و خانواده

بسیاری از مردم اعتقاد دارند که چون این سنت‌ها و آداب و رسوم از نیاکانمان به ما رسیده است، اگر این سنت‌ها را قبول نکنیم، به اجدادمان توهین کرده‌ایم؛ حتی اگر این سنت باعث جداماندن زنان از اجتماعات و خانواده و حتی همسر خود شود.

ما باید بپذیریم با اینکه چرخۀ قاعدگی تقریباً در همه جوامع تابوست، اما باید دیدگاه وسیع‌تری در قبال این مسئله داشته باشیم. حتی با دانستن اینکه هیچ‌یک از این اطلاعات روند قاعدگی را برای زنان راحت‌تر نمی‌کند و یا احساسات کودکی را که در ۱۰ یا ۱۱ سالگی برای اولین‌بار پریود شده است تغییر نمی‌دهد. هرچقدر مردان از قاعدگی و چرخۀ آن بیشتر آگاهی و شناخت پیدا کنند، از حساسیت و کثیف‌ و شیطانی‌بودن زن در این دوره، تنبیه برای گناه انجام‌شده و در نهایت تابوبودن این چرخۀ کاسته می‌شود. رسیدن به این نقطه نیاز به این دارد که ابتدا خود زنان نسبت به چرخۀ قاعدگی اطلاعاتشان را افزایش دهند تا بتوانند جنس مقابل را نیز در این مورد آگاه کنند. تا‌زمانی‌که زنان حرف‌زدن دربارۀ قاعدگی را با دختران یا خواهران و زنان اطرافشان شرم‌آور بدانند و آن را با ایما و اشاره به طرف مقابل بفهمانند، این تابو شکسته نخواهد شد. پس بیایید از خودمان شروع کنیم.

این مقاله را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر دهید