درمان زخم‌ها و سوختگی‌ با جایگزین‌های پوستی

پژوهشگر جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تشریح کرد:

علیرضا صادقی در گفتگو با سیناپرس افزود: : کاربرد اولیه جایگزین های پوستی استفاده در جهت تسهیل و تسریع در ترمیم و بازسازی و بازگرداندن خواص عملکردی پوست است. جایگزین‌های پوستی، محصولات پوستی مصنوعی هستند که به هنگام سوختگی‌های حاد یا سایر زخم‌های پوستی نظیر زخم‌های دیابتی، فشاری (نظیر زخم بستر) و ضربه‌ای، سد محافظتی را برای پوست فراهم می‌آورند.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: بزرگ ترین مزیت استفاده از این محصولات، کاهش یا حذف نیاز به اهدا کننده پوست سالم است که این مطلب برای بیماران با سوختگی‌های بالا بسیار حیاتی است. همچنین این محصولات احتمال ایجاد عفونت و مرگ‌ومیر را کم کرده و از همه مهم تر، تعداد عمل‌های جراحی مورد نیاز و مدت زمان بستری را کاهش می‌دهند.

وی تاکید کرد: با وجود نقش بسیار مهم ‌جایگزین‌های پوستی در کاهش هزینه‌های درمان، کاهش آمار‌ مرگ‌ومیر و همچنین کاهش بار روانی و اجتماعی ناشی از این آسیب‌ها، سازندگان این محصولات تجاری عمدتاً شرکت‌های آمریکایی و اروپایی هستند که تهیه این محصولات از آن‌ها به‌سادگی امکان‌پذیر نیست و علاوه بر این، هزینه‌های بسیار گزافی را به‌دنبال خواهد داشت.

صادقی خاطرنشان کرد: نگاهی به درصد بالای بیماران مبتلا به دیابت در کشور که بعضا دچار «زخم های پای دیابتی» می شوند، زخم های بستر در معلولان و در صد بالای سوختگی ها در کشور های در حال توسعه، اهمیت تولید داخلی این چنین محصولاتی را نشان می دهد.

وی درباره ویژگی جایگزین‌های پوستی تولید شده توسط محققان جهاد دانشگاهی توضیح داد: جایگزین‌های پوستی، در حقیقت چشم‌انداز آینده درمان‌های پیشرفته در زخم‌های پوستی مزمن و حاد هستند. در حال حاضر هیچ مدلی از پوست مهندسی شده وجود ندارد که آناتومی، فیزیولوژی، پایداری بیولوژیکی یا طبیعت زیبای پوست آسیب دیده را تماماً برگرداند. جایگزین‌های پوستی بایستی از ویژگی‎های ضروری مثل سهولت کاربرد در محل زخم؛ فراهم آوردن مانع جهت حفظ رطوبت و مایعات فیزیولوژیک بدن و در عین حال نفوذپذیری مناسب نسبت به هوا و بخار آب؛ سهولت چسبندگی؛ خواص فیزیکی و مکانیکی مناسب، تخریب کنترل شده، قابل استریل بودن، غیرسمی، غیرآنتی‌ژن و دارای حداقل واکنش التهابی برخوردار باشند.

به گفته صادقی، علاوه بر این‌ها جایگذاری این جایگزین های پوستی بر روی زخم با ایجاد حداقلی بافت اسکار و درد، سهولت رگ‌زایی و در عین حال مقرون به‌صرفه بودن از دیگر ملزومات است. هدف نهایی تولید جایگزین‌های پوستی جدید و هوشمند، برآورده کردن اکثر این معیارها و نه تمام آن‌هاست. در حال حاضر جایگزین‌های پوستی متفاوتی در دنیا وجود داشته و برای استفاده بالینی در دسترس هستند، اما تمام معیارهای پوست طبیعی را برآورده نمی‌کنند. با توجه به آنچه ذکر شد، در تحقیق حاضر هدف بومی‌سازی و تدوین دانش فنی به‌منظور تولید یک محصول جایگزین پوستی مناسب جهت ارائه ساده و ارزان به بیماران نیازمند در داخل کشور است.

وی یادآور شد: با توجه به سوابق کاری قبلی گروه پژوهشی مواد و گروه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی این سازمان و همچنین تجارب ارزشمند کسب شده در زمینه ساخت این جایگزین‌های پوستی به روش الکتروریسی در تحقیقات قبلی گروه، موضوع این تحقیق با تمرکز بر انتخاب بیومواد کارا و مناسب جهت ارتقای کیفیت و عملکرد داربست‌های پوستی ساخته شده در تحقیقات قبلی و تدوین و تکمیل دانش فنی مربوطه است. بنابراین در صورت موفقیت‌آمیز بودن طرح، پس از تدوین دانش فنیِ مربوطه، بایستی مراحل تکمیلی بعدی تا رسیدن به مرحله تجاری‌سازی تعریف شود که شامل انجام آزمون‎‌های درون تنی ( in vivo) و تعقیبات کلینیکی است. در نهایت پس از اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه از جمله اداره استاندارد تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت و پس از طراحی الزامات و تجهیزات مورد نیاز، خرید تجهیزات در صورت تأمین بودجه، تولید در مقیاس نیمه‌صنعتی و در نهایت، تبلیغات و بازاریابی جهت فروش محصول، در برنامه کاری این گروه است.

صادقی با اشاره به اینکه وجود رقبای خارجی در بازار کشورمان و ساز و کارهای بعضا ناسالم در جریان فروش محصولات مذکور در کشور و نیز روند نسبتا طولانی در اخذ مجوزهای پزشکی مورد نیاز جهت ورود این محصول به بازار در کنار محدودیت در بودجه مالی و تجهیزات سخت افزاری مورد نیاز، از جمله چالش های پیش روی تجاری سازی این طرح است، ابراز امیدواری کرد: امیدواریم با در نظر گرفتن روند صحیح مورد نیاز تا تجاری سازی این محصول، زمان و بودجه مناسب در فازهای مختلف اجرایی طرح مذکور در اختیار این گروه قرار گیرد.

گفتگو: امین جلالوند