کزاز یکی از بیماری های خطرناک سیستم عصبی است که سبب ایجاد انقباضات عضلانی غیر قابل کنترل و نهایتاً مرگ می شود. این بیماری در اثر سم باکتری کلستریدیوم تِتانی ایجاد می شود.

این باکتری در خاک و کودهای حیوانی یافت می شود. هاگ ها و یا اسپورهای این باکتری می توانند سال ها زنده مانده و خشکسالی، سرما و حتی گرمای بسیار شدید را نیز تحمل کنند. وقتی این هاگ ها از طریق جراحات پوستی به بدن انسان وارد می شوند، در شرایط و محیط مناسب بدن فعال شده و باکتری های بالغ را ایجاد می کنند. باکتری ها به محل های دارای اکسیژن مهاجرت می کنند و سموم حاصل از آنها بر سیستم عصبی تأثیر می گذارد. به مرور این سم در بدن منتشر می شود، و تمام اعصاب به آن واکنش نشان خواهند داد. این واکنش به صورت یک انقباض گسترده و فراگیر است.

راه های انتقال باکتری کزاز به بدن

اگر بر روی بدن خود زخم و جراحتی داشته باشید، مثلا جراحت ناشی از سوختگی و این زخم با خاکِ حاوی باکتری کزاز تماس پیدا کند، باکتری ها از راه آن زخم وارد بدن شده و به زودی تمام سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می دهند.

یکی دیگر از راه های ورود این اورگانیسم، گاز گرفتگی توسط حیوانات آلوده و ابتلا توسط ابزارهای جراحی آلوده است.

در اغلب موارد محل ورود باکتری دچار التهاب و قرمزی نمی شود، به طور میانگین بین 7 تا 21 روز پس از آلوده شدن، علائم بیماری بروز خواهد کرد.

از مهم ترین راه های ابتلای نوزادان به باکتری کزاز، بریدن بند ناف آنها توسط قیچی های آلوده پس از تولد است.

کزاز نوزادی چیست؟

علائم کزاز در نوزادان مابین روز های 3 تا 12 بعد از تولد ظاهر می شود، به این ترتیب که به علت اختلال سیستم عصبی، نوزاد دچار اختلالات بلع شده و توان مکیدن موثری ندارد، درنتیجه نوزاد در اثر گرسنگی، بی قراری و گریه های شدید خواهد داشت.

معمولاً انقباضات عضلانی از اطراف محل ورود باکتری آغاز می شوند که به آن کزاز موضعی می گویند، با گذشت زمان، تکثیر باکتری و انتشار سموم آن در بدن، سایر عضلات بدن نیز دچار انقباض می شوند که آن را کزار جنرالیزه می نامند. برای مثال اگر محل جراحت و ورود باکتری در ناحیه سر باشد، ابتدا عضلات سر و صورت دچار انقباض شده و سپس درصورت عدم درمان سایر نواحی نیز درگیر خواهند شد.

علائم و نشانه های کزاز نوزادی

سایر علائم کزاز در نوزادان شامل موارد زیر می باشد:

- تب

- افزایش فشار خون

- عدم توانایی در باز کردن دهان

- کاهش عملکرد کلیه ها و کاهش میزان ادرار

- تنگی نفس شدید

- انقباض تمام عضلات بدن

- تشنج

مراحل درمان کزاز نوزادی

کزار یک مورد اورژانسی محسوب می شود، نوزاد باید سریعاً به بیمارستان منتقل شده و تحت معاینه دقیق قرار گیرد، سایر اقدامات درمانی شامل:

- قرار دادن یک لوله تنفسی درون دهان نوزاد برای پیشگیری از بسته شدن راه های هوایی

تزریق داروهای شل کننده عضلانی و ضد اسپاسم

- تزریق مسکن های ضد درد.

- تزریق آنتی بیوتیک های مربوطه.

- ضد عفونی کردن محل زخم و برداشتن بافت های مرده

- تزریق ایمونوگلوبولین ضدِ سمِ تِتانوس (TIG) برای از بین بردم سموم موجود در گردش خون.

- نوزاد باید در یک محیط ساکت و تاریک بستری شود. زیرا نور و سر و صدا سبب تشدید انقباضات می شوند.

آیا درصورت انجام اقدامات درمانی کزاز، نوزاد زنده می ماند؟

درصورت عدم درمان نوزاد احتمال مرگ او 99 درصد خواهد بود. اما اگر تمام اقدامات درمانی به درستی و بسیار سریع انجام شود، معمولاً در عرض یک ماه علائم از بین خواهد رفت و نوزاد بهبود پیدا می کند.

روش های پیشگیری از ابتلا به کزاز در نوزادان

برای پیشگیری از ایجاد این بیماری خطرناک در نوزادان در اولین گام باید تمام ابزارها و لوازم مصرفی در هنگام زایمان کاملاً ضدعفونی شده باشند.

مهم ترین عامل پیشگیری کننده از ایجاد کزاز در نوزادان و کودکان انجام واکسیناسیون است. این واکسن باید در چند نوبت تزریق شود، اولین بار در دوماهگی، سپس در چهار ماهگی و شش ماهگی. تزریق واکسن های یاد آور در سنین 4 و 6 سالگی و سپس تکرار آن هر 10 سال یکبار ضرورت دارد.