حق زندگی کودکان حقی فراموش شده

مرگ‌و‌میر کودکان شاخصی حساس برای توسعه هر کشور است و شواهدی از اولویت‌ها و ارزش‌های آن را بیان می‌کند. با حقوق کودک این هفتۀ روزچین همراه باشید.

در ادامۀ اشاره به حقوق کودک در روزچین و پرداختن به موضوعاتی مثل کودکان کار، کودکان یتیم، کودک‌همسری، آزار جنسی کودکان، قاچاق کودکان، ازدواج کودکان، حق تحصیل کودکان، اهمیت بازی برای کودکان، تنبیه بدنی کودک در مدارس، حدود تنبیه کودکان توسط والدین و… امروز به موضوعی مهم یعنی حق زندگی کودکان خواهیم پرداخت.

درک حق زندگی کودکان

زندگی شاد حق کودکان است

حق زندگی به‌عنوان یک حقِ عمومیِ شناخته‌شده برای همۀ انسان‌هاست. این، حقی اساسی‌ست که بر دیگر حقوقِ انسان‌ها حاکم است و در نبودِ آن، تمام حقوق اساسی دیگر بی‌مفهوم خواهند بود. برای کودکان، حق زندگی فرصتی برای زندگی‌کردن و امکانِ رشد و پیشرفت و بالغ‌شدن است. این حق شامل دو جنبۀ اساسی است: حقِ داشتنِ زندگی شخصی از زمان تولد و حقِ زنده‌ماندن و پرورش‌یافتنِ مناسب.

حق زندگی حقی ذاتی برای هر فرد است. از زمان تولد، فرد به‌عنوان یک موجود زنده شناخته می‌شود که باید محافظت شود. در واقع شخصیت انسانی به‌این‌معنی‌‌ست که باید به شأن شخص احترام گذاشته شود؛ چیزی که بیشتر از حفاظت از حق زندگی حاصل می‌شود. بنابراین از زمان تولد، همۀ کودکان حق دارند از زندگی خود محافظت کنند.

حق زندگی حقی نیست که بتوان آن را از بین برد یا کُشت. حق زندگی به‌معنای نفیِ حق قتل دیگری‌ست؛ این، ممنوعیتِ رسمیِ عمداً منجر به مرگ دیگری شدن است. برای کودکان، این حق از یک‌سو به کشورها ممنوعیت مجازات و اعدام کودکان را گوشزد می‌کند و از سوی دیگر کشورها به‌طور فعالانه کودکان را از اقداماتی که منجر به مرگ‌و‌میر و صدمه می‌شود، محافظت می‌کنند.

حق بقا و رشد کودک

این حق کودکان است که به‌شکلی درست و مناسب رشد و پرورش یابند. حق زندگی کودکان نیز از اطمینان از اینکه کودکان توانایی رشد و توسعه در شرایط مطلوب را دارند، سرچشمه می‌گیرد. پس از آن لازم است که کودکان بتوانند از مراقبت‌های بهداشتی مناسب، برنامۀ غذایی متعادل، آموزش باکیفیت و نیز توانایی زندگی در محیطی سالم بهره‌مند شوند. سرمایه‌گذاری برای سلامت کودکان و مادران نه‌تنها یک ضرورت حقوق بشری‌ست، بلکه یک تصمیم اقتصادی صحیح و یکی از راه‌های مطمئن برای یک کشور به‌منظور تنظیم مسیر خود در جهت آیندۀ بهتر نیز محسوب می‌شود.

نقش کشورها در ترویج بقا و پیشرفت هر کودک

کودکان و جنگ

نقش کشورها فراتر از مسئولیت والدین است. چون مسئولین کشورها موظف هستند کودکان را در هر شرایطی (صلح، جنگ، فاجعه طبیعی و…) در وضعیت سالم و عادی نگه دارند و از آن‌ها محافظت کنند. کشورها باید صرف‌نظر از هویت اجتماعی و جنسیتی و قومی از همۀ کودکان محافظت کنند.

آمار مرگ‌و‌میر کودکان در جهان

در سال ۲۰۰۶، برای اولین‌بار در تاریخ، تعداد مرگ‌و‌میر سالانه کودکانِ زیر ۵ سال به زیر ۱۰ میلیون یعنی به ۹٫۷ میلیون نفر رسید. این نشان‌دهندۀ کاهش ۶۰ درصدی مرگ‌و‌میر کودکان از سال ۱۹۶۰ است. با‌این‌حال، خبر خوشحال‌کننده‌ای نیست. ازدست‌دادن ۹٫۷ میلیون کودک در هر سال غیر‌قابل‌قبول است. یعنی هر روز، به‌طور متوسط بیش از ۲۶هزار کودک زیر ۵ سال در سراسر جهان، بنا به عللی که غالباً قابل‌ِپیشگیری هستند جان خود را از دست می‌دهند. با وجود پیشرفت، جهان هنوز در مسیر دستیابی به هدف توسعه هزاره، کاهش میزان مرگ‌و‌میر کودکان به میزان دو‌سوم تا پایان سال ۲۰۱۵، قرار نگرفته است.

وضعیت برخی کشورها

عدم دسترسی به آب سالم

از سال ۱۹۹۰، میزان مرگ‌و‌میر کودکانِ زیر ۵ سال در کشور چین از ۴۵ مورد در هر ۱۰۰۰ تولدِ زنده تا ۲۴ در ۱۰۰۰ کاهش یافته‌ است که میزان این کاهش ۴۷ درصدی‌ست. میزان مرگ‌و‌میر کودکانِ زیر ۵ سال در هندوستان، ۳۴ درصد کاهش یافته‌ است. نرخ مرگ‌و‌میر در شش کشور بنگلادش، بوتان (کشوری در جنوب آسیا)، بولیوی، اریتره، جمهوری دموکراتیک خلق لائوس و نپال، از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ به‌میزان ۵۰ درصد یا بیشتر کاهش یافته‌ است؛ اگرچه میزان مرگ‌و‌میر کودکانِ زیر ۵ سال در این کشورها همچنان بالاست.

در کشور اتیوپی از سال ۱۹۹۰ این مرگ‌و‌میر به حدود ۴۰ درصد کاهش یافته‌ است. از ۶۲ کشوری که هیچ پیشرفتی یا پیشرفت کافی به‌سمت هدف توسعه هزاره در بقای کودکان نداشته‌اند، نزدیک به ۷۵ درصد از آن‌ها کشورهای آفریقایی هستند. دستیابی به هدف در این کشورها نیازمند تلاشی هماهنگ از سوی کشورها و سازمان‌های بین‌المللی‌ست. به‌طور مثال به‌کارگیری کمک‌های بهداشتی اولیه مثل تغذیه با شیر مادر، ایمن‌سازی با واکسیناسیون، مصرف مکمل‌های ویتامین A و استفاده از حشره‌کش برای جلوگیری از ابتلا به مالاریا، برای پیشرفت در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و دیگر نقاط ضروری‌ست. برای افزایش دسترسی به درمان و پیشگیری، برای مقابله با آثار مخرب پنومونی (عفونت ریه) و اسهال و مالاریا و سوءتغذیۀ حاد و اچ‌آی‌وی باید تمهیدات بیشتری اندیشیده شود. وقتی کودکان به خدمات بهداشتی دسترسی دارند، شانس زنده‌ماندن آن‌ها بیشتر می‌شود، چون توسط یک سیستم قوی پشتیبانی می‌شوند.

چه چیزهایی حیات کودکان را تهدید می‌کند؟

تغذیه و بهداشت نامناسب

ناباروری و مرگ‌و‌میر نوزادان زیر ۵ سال و مادران، علل ساختاری و اساسی مشترکی را شامل می‌شوند که عبارتند از:

فقر منابع، بی‌مسئولیتی و فقر فرهنگی خدمات بهداشتی نامناسب ناامنی غذایی شیوه‌های نامناسب تغذیه فقدان بهداشت و عدم دسترسی به آبِ سالم بهداشت و درمان بیسوادی زنان بارداری زودرس تبعیض و محرومیت مادران و کودکان از دسترسی به خدمات و کالاهای ضروریِ بهداشتی و تغذیه به‌دلیل فقر، حاشیه‌سازی جغرافیایی یا سیاسی

این عوامل هرساله باعث مرگ میلیون‌ها نفر می‌شود. رفع این عوامل نیازمند توجه در سطوح مختلفِ جامعه، خانواده، ارائه‌دهندگان خدمات، دولت و سازمان‌های بین‌المللی به‌شیوه‌ای یکپارچه برای به‌حداکثر رساندن اثربخشی و دستیابی به خدمات است.

کجا ایستاده‌ایم

علت اصلی حدود نیمی از مرگ‌و‌میرهای کودکان زیر ۵ سال، کمبود تغذیه است که بدن و ذهن کودک را از مواد مغذی موردِنیاز برای رشد و توسعه محروم می‌کند. آب نامناسب و بهداشت ضعیف و ناکافی به مرگ‌و‌میر کودکان کمک می‌کند. اگرچه اعداد تغییر کرده‌اند و امروزه مسئله از ۲۵ سال پیش یعنی زمانی که «انقلاب بقای کودکان» توسط صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) آغاز شد، تلخی کمتری دارد. مرگ‌ومیر کودکان در سال ۱۹۹۰ در حدود ۱۳ میلیون نفر بود و باید در هفت سال آینده این تعداد به نصف کاهش می‌یافت و به کمتر از ۱۳هزار کودک در روز یا کمتر از ۵ میلیون در سال می‌رسید. علیرغم موانع قابل‌ِملاحظه، به‌ویژه شیوع ایدز در شرق و جنوبِ آفریقا و درگیری‌ها در بسیاری از کشورها، نرخ مرگ‌و‌میر کودکان از سال ۱۹۹۰ به‌طور پیوسته کاهش یافته‌ است. اگرچه دستاوردهای کلی در بقای کودکان چشمگیر بوده، اما در چندین منطقه تقریباً کافی نیست. چهار منطقه‌ای که برای رسیدن به هدف تلاش می‌کنند، اما پیشرفتِ کافی در کاهش مرگ‌و‌میر و حق زندگی کودکان دیده نمی‌شود، خاورمیانه و شمال آفریقا و جنوب آسیا و کشورهای جنوب صحرای آفریقا (هم شرق و جنوب آفریقا و هم کشورهای غربی و مرکزی) هستند.

راه حل…

اهمیت مادران سالم و تحصیلکرده در سلامتی کودکان

راه‌حل‌های موانع موجود به‌خوبی شناخته شده‌اند؛ به‌ویژه در مورد علل مستقیم مرگ‌و‌میر مادران، نوزادان و کودکان. تمرکز کشورها بیشتر باید بر ارائه مداخلات کلیدی در سطح جامعه برای حمایت از ایجاد سیستم‌های بهداشتیِ قوی‌تر باشد. باید توجه خاصی به نیازهای ویژۀ زنان و مادران و نوزادان شود. سازمان جهانی بهداشت، بانک جهانی و یونیسف با دعوت اتحادیۀ آفریقا، به‌طور مشترک چارچوبی را برای کمک به کشورهای آفریقایی برای دستیابی به اهداف توسعۀ هزاره برای حق زندگی کودکان تشکیل دادند. یکی از دلایلِ داشتن امید در این راه، برنامه‌های جدید در افزایش سلامت جهانی‌ست. بالارفتن رفاه و منافع عمومی و خصوصی و تقویت همکاری‌های نوآورانه‌ نیز بی‌تأثیر نبوده‌ است. جهان درنهایت به‌دنبال سرمایه‌گذاری در این حرکت است. یونیسف در حالِ همکاری با سازمان ملل متحد، دولت‌ها، سازمان‌های منطقه‌ای و غیر‌دولتی، بنیادها و بخش خصوصی جهت هماهنگی فعالیت‌ها و جمع‌آوری اطلاعات است. دستیابی به هدف هنوز امکان‌پذیر است، اما چالش بزرگی داریم.

انجام این کار نیاز به اقدام سریع در زمینه‌های مختلف دارد: کاهش فقر و گرسنگی، بهبود سلامت مادران، مبارزه با اچ‌آی‌وی یا ایدز و مالاریا و سایر بیماری‌های مهم و خطرناک، افزایش استفاده از آب سالم، بهبود بهداشت و ارائه داروهای ضروری مقرون‌به‌صرفه به‌طور پایدار.

مداخلات ضروری شامل تهیه بسته‌های خدمات و مراقبت‌های اولیه برای کودکان در سراسر جهان، برای یک دورۀ مراقبت که بارداری و زایمان و پس از زایمان را شامل می‌شود، منجر به مراقبت از کودکان در سال‌های حیاتی اولیه می‌شود.

این مقاله را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر دهید