چگونه به دعوای خواهر و برادری پایان دهیم؟

میگنا: دعوای‌های خواهر و برادری گرچه مرحله‌ای از فرآیند رشدی است، اما بسیاری از والدین با این سوال اساسی رو‌به‌رو هستند که برای پیشگیری از دعوا چه باید کنیم یا هنگام بروز کشمکش چه برخوردی داشته باشیم؟

دکتر پریناز بنسی، روان‌شناس تربیتی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره این مساله بیشتر توضیح می‌دهد.

ما می‌توانیم مفاهیم فلسفی را به بچه‌ها یاد بدهیم. از آنها سوال کنید که ماجرا چه بوده و چه کسی شروع کرد؟ اجازه بدهید تا ذهن‌شان به کار بیفتد و خودشان بگویند که چه کسی ابتدا اسباب‌بازی دیگری را گرفت یا چه کسی دیگری را هل داد. در این مرحله سعی کنید بیشتر گوش دهید تا خودشان ماجرا را تعریف کنند. باید با این سوالات به این نتیجه برسند که کدام کارشان در آن مقطع غلط یا درست بوده است. حتی اگر بدون جبهه‌گیری از آنان سوال کنید، خودشان به این نتیجه می‌رسند که کجای کارشان اشتباه بوده است و از طرف مقابل عذرخواهی خواهند کرد.

باید عذرخواهی کند؟
ممکن است این‌گونه برداشت شود که به هر نحوی که شده باید کودک را مجبور کنیم تا عذرخواهی کند. اما این‌گونه نیست و ما به زور چیزی را تحمیل نمی‌کنیم. تنها وظیفه ما این است تا با سوال پرسیدن به او کمک کنیم به اشتباه خود پی ببرد و خودش مشتاق به معذرت‌خواهی و رفع کدورت از خواهر یا برادرش شود.

در واقع ما توقع داریم تا شرایطی را فراهم کنیم که او خودش معذرت خواهی کند. معمولا در دعواهای کودکان دو طرف مقصر هستند و بگو مگوها یا کتک‌کاری‌ها به‌طور ناآگاهانه اتفاق می‌افتد و بیشتر حس لجبازی و ناآگاهانه بودن است که باعث بروز این مشکلات می‌شود. مثلا وقتی کسی اسباب‌بازی دیگری را می‌گیرد، کودک دیگر ممکن است بلافاصله او را هل دهد که در این صورت هردوی آنان مرتکب اشتباه شده‌اند و باید از جانب خود متوجه اشتباه‌شان شوند.

این نکته را به یاد داشته باشید که بعد از این‌که با آنان صحبت کردید و از یکدیگر عذرخواهی کردند، آنان اجازه دارند دوباره بازی را ادامه دهند و حتی می‌توانید برای این‌که متوجه اشتباه شدند، و رفع کدورت کرده‌اند، تشویق‌شان کنید.


دعوا فایده دارد؟
در همین دعواهاست که بچه‌ها قوانین و مقررات را می‌آموزند و احترام گذاشتن به یکدیگر را درک می‌کنند.
در دعوا درس‌هایی ارزشمند مانند این‌که نباید خودخواه باشم و کمی فروتن باشم نهفته است، کودکان در دعوا مفهوم نرمش و انعطاف‌پذیری را هرچه بیشتر لمس می‌کنند. پس برای دعواهای فرزندان‌تان کلافه نشوید و سعی کنید آن را به‌عنوان فرآیندی از رشد بپذیرید. این‌که شما به عنوان والدین عصبانی نشوید و به عنوان محرکی دیگر عمل نکنید بسیار مهم است.
شما می‌توانید به عنوان راهنمایی کننده شیوه درست را به آنان بیاموزید اما اجازه ندارید با داد و قیل و قال آنان را بازخواست کنید. بهتر بگویم می‌توانید ناراحتی خود را ابراز کنید، حتی می‌توانید در شرایطی، احساسات خود را نیز بیان کنید که از دعوای آنان ناراحت هستید یا این‌که دوست ندارید آرامش خانه بر هم بخورد. اما نباید نکات و حرف‌های خود را با خشم بیان کنید و مانند پتکی بر سر فرزندانتان خراب شوید.


بازی ممنوع
برخی از والدین برای پیشگیری از دعواهای همسالان یا خواهر و برادرها قانون‌هایی خلق می‌کنند، مانند این‌که نباید با یکدیگر بازی کنید یا هرکس باید در اتاق خود بازی کند که این‌کار نادرست است. ما اجازه نداریم کودک را از بازی منع کنیم. هر بازی هزاران تجربه در دل دارد که به راحتی آنان را در اختیار فرزند ما می‌گذارد. ممکن است بارها با هم بجنگند اما باز هم حق دارند تا کودکی کرده و با یکدیگر بازی کنند.

هدف ما این است که آنان یاد بگیرند که چگونه مشکلات خود را حل کنند و برای زندگی آینده آماده شوند. به بازی و دعوای کودکان به چشم تجربیات ارزشمند نگاه کنید. این نگاه به شما کمک می‌کند تا فلسفه دعواهای کودکانه را راحت‌تر درک کنید و کمتر عصبانی شوید و در نهایت سعی کنید تا رفتارهای بچه‌ها را هدایت شده‌تر مدیریت کنید.


دفعه آخره !
حتما شما هم با این واژه آشنا هستید کودکان بارها این جمله «دیگه تکرار نمی‌شه» را می‌گویند و عذرخواهی می‌کنند و باز هم این کار را تکرار می‌کنند. البته که اگر رفتار نادرستی تکرار شد مجازیم تا محدودیت‌هایی برای آنان ایجاد کنیم:
«شما به من قول داده بودی اما باز هم این حرف یا این رفتار را تکرار کردی و به همین دلیل امروز از تماشای تلویزیون (یا هر عامل خوش‌آیند دیگری) محروم هستی».
در این‌کار زیاده‌روی نکنید و بدون عصبانیت موضوع را به او توضیح دهید تا آگاه باشد. هدف از محدودیت‌ها این است تا تلنگری ایجاد کنیم نه این‌که کودکمان را به میزان زیاد آزار دهیم؛ حتی اجازه بازی نکردن با یک اسباب‌بازی خاص هم کافی است تا نتیجه حاصل شود.