آفت دهان |چگونه آفت دهان را درمان کنیم؟ | علت آفت مکرر دهان

«آفْت» یا قلاع (aphthous ulcer) یک بیماری شایع در دهان است که ضایعات دردناک نکروتیک در مخاط دهان، زبان و لثه دیده می‌شود و علت آن ناشناخته است اما ممکن است خودایمنی باشد.

آفت دهان

زخم‌های آفتی وقتی ایجاد می‌شوند که به‌دلایل نامشخص سیستم ایمنیِ بیمار، وجود یک مولکول ناشناخته را اعلام می‌دارد، حضور این مولکول‌ها باعث حمله لنفوسیت‌ها خواهد شد (همانند حمله همین سلول‌ها به بافت پیوندشده به بیمار) و نتیجه این فرآیند پیدایش زخم‌های آفتی خواهد بود؛

دوره آفت حدود یک هفته است و اغلب پس از آن بدون درمان هم بهبود می‌یابد.

راههای مختلفی برای درمان آفت در طب سنتی ایران وجود دارد؛ درمان به اضداد است یعنی بر اساس نوع سوءمزاج درمان را معین می‌کنیم.

حال ببینیم:

چگونه آفت را درمان کنیم؟

اگر آفت‌ از نوع سودایی باشد، برگ ریحان تازه را بجوید؛ این کار را دوبار در روز تکرار کنید، هر بار می‌توانید ۳ تا ۵ برگ ریحان را بجوید؛ این درمان را تا بهبود آفت ادامه دهید.

پیاز

پیاز را به‌شکل خام بخورید؛ می‌توانید همراه غذا و به‌عنوان چاشنی از آن استفاده کنید، پیاز به‌دلیل داشتن سولفور در پیشگیری و حتی درمان آفت دهان می‌تواند مؤثر باشد.

دمنوش گل همیشه‌بهار

دمنوش گل همیشه‌بهار یا جوشانده مریم‌گلی می‌تواند به‌صورت دهان‌شویه برای درمان آفت از نوع بلغمی (سرسفید) به‌کار گرفته شود؛ برای تهیه دمنوش کمی از گیاه خشک را در آب بجوشانید و برای دهان‌شویه صبر کنید دمنوش سرد شود و پس از آن قرقره کنید.

پودر زردچوبه

کمی پودر زردچوبه را با یک قاشق غذاخوری گلیسیرین مخلوط کنید تا به‌شکل خمیری درآید و این خمیر را مستقیماً به‌روی زخم بگذارید؛ می‌توانید به‌جای گلیسیرین از آب استفاده کنید.

روغن یا اسانس نعناع

روغن یا اسانس نعناع را مستقیماً به‌روی زخم‌ها استفاده کنید تا درد آن کاهش یابد، می‌توانید دو بار در روز این کار را انجام دهید؛ سعی کنید روغن نعناع حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به‌روی زخم‌ها باقی بماند، سپس دهان را با آب شست‌وشو دهید.

ماست محلی

ماست محلی درمان مؤثری برای آفت دهان است؛ خوردن ماست دو بار در روز یا خوردن ترکیب موز و ماست برای صبحانه در بهبود آفت مفید است؛ پنیر محلی نیز مفید است.

آب پرتقال تازه

خوردن آب پرتقال تازه (۳ تا ۴ نوبت در روز) می‌تواند به درمان زخم آفت کمک کند؛ جالب است بدانید که یکی از دلایل بروز آفت دهان، کمبود ویتامین C‌ است، آب پرتقال تازه سرشار از ویتامین C است و استفاده روزانه‌ آن، ویتامین C‌ مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند.

از شیرِ نارگیل به‌عنوان دهان‌شویه ۳ تا ۴ بار در روز استفاده کنید و تا بهبودی زخم‌ها ادامه دهید؛ می‌توانید مقدار کمی عسل را با شیرِ نارگیل مخلوط کنید و از آن برای دهان‌شویه استفاده کنید.

آب شاه‌توت

خوردن آب شاه‌توت، راه درمانی دیگری است که باعث کاهش درد و تحریک زخم‌های دهانی می‌شود.

تخم گشنیز

یک قاشق از تخم گشنیز را در مقداری آب بجوشانید، پس از سرد شدن محلول، به‌عنوان دهان‌شویه از آن استفاده کنید و این کار را ۳ تا ۴ بار و تا بهبود زخم‌ها ادامه دهید.

آلوئه‌ورا

آب آلوئه‌ورا را ۲ تا ۳ بار در روز قرقره کنید و تا بهبودی زخم‌ها ادامه دهید.

دارچین

مقداری پودر دارچین را با آب گرم مخلوط کنید و به‌عنوان دهان‌شویه تا بهبودی زخم‌ها استفاده کنید؛ بهتر است این محلول را صبح‌ها استفاده کنید.

جفت بلوط

جفت بلوط، لایه نازک قهوه‌ای‌رنگی است که بین پوست بلوط و مغز آن قرار گرفته و به‌راحتی هم جدا می‌شود؛ این گیاه، اثرات بسیار مفیدی در بهبودی آفت و زخم‌های دهان دارد.

توصیه اکید به افراد مبتلا به آفت این است که سماق را به‌روی انگشت بمالند و آن را به‌مدت چند دقیقه روی محل آفت نگه‌دارند.

غوره

غوره از نظر طب قدیم ایران سرد و قابض است و در درمان ورم مخاط دهان و زخم‌های دهانی و بهبود آفت دهان مؤثر است.

گل پنیرک

گل پنیرک به‌دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی نظیر موسیلاژ، تانن‌ها و اسانس‌های فرّار دارای خواص ضدالتهابی است به‌طوری ‌که به‌صورت حمام دهان برای درمان آفت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دهان‌شویه ختمی

استفاده از دهان‌شویه ختمی روزی چند بار و یا آغشته نمودن پنبه‌ای به آن و قرار دادن روی محل دردناک به بهبود آفت کمک می‌کند.

تخم خرفه

نگه‌داشتن سائیده تخم خرفه در دهان در رفع آفت دهان به‌خصوص اطفال مؤثر است.

مغز فلوس

برای جلوگیری از پیشرفت، و تسکین درد آفت دهان می‌توان مغز فلوس بدون دانه و تخم گشنیز را به‌نسبت مساوی خیسانده، صاف کرده و غرغره کرد و روزی چند بار این عمل را تکرار کرد.

دلیل آفت دهان چیست؟

آفت دهانی یک بیماری دردناک و عود کننده مخاط دهان بوده که به صورت زخم‌های کوچک و بزرگ، گرد و کم عمق هستند که در داخل دهان شکل می‌گیرند.

آفت های دهانی زخم‌های دردناکی هستند که درون دهان و اغلب در پایه لثه، درون گونه‌ها یا لب‌ها، روی کام نرم یا روی زبان به وجود می‌آیند. مکانیسم دقیق ایجاد آفت هنوز به درستی روشن نیست اما به نظر می‌رسد واکنش‌های ایمنی بدن بیمار در ایجاد آن دخیل باشد.

زخم‌های آفتی زمانی ایجاد می‌شود که به دلایل نامشخص سیستم ایمنی بیمار وجود یک مولکول ناشناخته را اعلام می‌دارد، حضور این مولکول سبب حمله لنفوسیت خواهد شد نتیجه این فرآیند پیدایش زخم‌های آفتی خواهد بود.

هرچند درمان قطعی برای آفت وجود ندارد اما روش‌هایی وجود دارد که در کاهش مدت زمان حضور زخم و نیز کاهش درد و ناراحتی و تسریع بهبودی بیمار موثر است، این روش‌ها شامل بکار گیری نکات تغذیه‌ای و غیر تغذیه‌ای است.

مصرف گلوتن گندم، فلفل، لیمو، آب لیمو، پرتقال، گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی، شکلات و گردو ایجاد آفت دهان را تشدید می‌کند. مصرف بادمجان نیز بروز آفت دهان را تشدید می‌کند.

مصرف مرتب و روزانه ماست، گنجاندن مواد غذایی سرشار از آهن، اسیدفولیک، و ویتامین ب 12 در رژیم غذایی موجب از بین رفتن آن می‌شود.

از آنجایی که یکی از دلایل بروز آفت می‌تواند کمبود دریافت ریزمغذی‌ها باشد، خوردن موادی همچون جگر، غذاهای دریایی، گوشت قرمز کم چربی، لوبیای خشک، حبوبات، سبزیجات دارای برگ‌های سبز تیره و پهن و زرده تخم‌مرغ که بهترین منابع آهن هستند در بهبود این مشکل موثر است.

مصرف سیب و خرمالو نیز در درمان آفت دهان تأثیرگذارند.

کمبود ویتامین B12 و آهن از مهم‌ترین علل آفت دهان

بهترین روش جبران کمبود ویتامین B12 و آهن در این افراد رعایت یک رژیم غذایی مناسب همراه با گوشت قرمز است و مکمل‌های آهن به عنوان روش درمانی به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

تغییرات هورمونی در زنان یکی دیگر از عوامل این بیماری است. ایام قبل از قاعدگی و دیگر عوامل تغییرات هورمونی خصوصاً افزایش هورمون استروژن در بروز ضایعات آفتی موثر است.

آزمایش خون C.B.C، جهت بررسی میزان آهن کافی، اسیدفولیک و ویتامین B12 لازم است انجام شود. اگر فردی به دلیل کمبودهای تغذیه‌ای و نقایص خونی دچار آفت دهانی شود بهترین روش درمانی این افراد تجویز رژیم غذایی مناسب است و مکمل‌های آهن به علت اینکه در بدن ذخیره نمی‌شوند به هیچ‌وجه مناسب نیست.

افراد مستعد آفت دهان از مصرف غذاهای تند و سخت اجتناب کنند

افراد مبتلا و یا مستعد به آفت دهان را از مصرف غذاهای کنسرو شده‌ی تیز و تند و غذاهای دارای سفتی بیش از حد اجتناب کنند، مصرف غذاهای سخت باعث ضربه و تروما به دهان و غذاهای تند میزان بروز آفت دهان را افزایش می‌دهند.

آفت دهان ساده‌ترین ضایعه دهانی است. از آنجایی که هر نوع ضایعه‌ای در دهان به شکل زخم ظاهر می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود هر نوع زخم در دهان به عنوان آفت شناخته نشود، ولی با این حال در اسرع وقت باید به پزشک معالج نشان داده شود. آفت دهان، زخم‌های منفرد با پایه و بنیاد ژنتیک است و این بیماری گاهاً در برخی خانواده‌ها شایع‌تر است. آفت دهانی بعد از سنین 10 سالگی شیوع بیشتری پیدا می‌کند.

تغذیه نادرست یکی از عوامل مستعد کننده بروز آفت دهان است؛ مصرف مقدار کم ویتامین ب که در سبزیجات و میوه‌ها موجود است، کاهش مصرف غذاهایی که منبع آهن می‌باشند از جمله گوشت و تخم‌مرغ، بیماری کم خونی و سنین بلوغ به ویژه در دختران، عوامل مستعد کننده بروز بیماری آفت دهان می‌باشند.

ضربه یا تروما از دیگر علل بروز بیماری آفت است و افرادی که مستعد بیماری آفت دهان می‌باشند می‌بایست از مصرف غذاهای تند و تیز و سخت اجتناب کنند؛ چرا که گاز گرفتن و مصرف این نوع غذاها منجر به ایجاد ضربه به دهان و بروز آفت در دهان می‌شود.

افرادی که بیش از دو مرتبه در طول یک ماه به یک نوع آفت در دهان دچار می‌شوند، با توجه به این که برخی بیماری‌های روماتولوژی به صورت زخم‌های دهانی تظاهر می‌یابند، بیمار حتماً با یک متخصص روماتولوژی نیز مشورت نماید.

بیماری آفت دهان، تغذیه فرد را مختل می‌کند؛ بنابراین به منظور درمان آن می‌توان از روش هوتو شیمیایی استفاده نمود که در این روش با استفاده از ماده‌ای اسیدی ناحیه آفت سوزانده و زخم بهبود می‌یابد. بهترین روش درمان آفت دهان مصرف کپسول آنتی‌بیوتیک و تتراسایکلین است و استفاده از دهان‌شویه‌های محتوی کورتون نیز می‌تواند آفت دهان را بهبود بخشد.

داروی طبیعی رفع آفت دهان

“تانن” موجود در انار خواص ضد باکتریایی و ضدعفونی کننده دارد و برای رفع آفت دهان موثر است. رب انار از تغلیظ آب انار جوشانده حاصل می‌شود و در صورت تهیه از انار مرغوب و فرایند بهداشتی، مصرف آن مفید است. در طی تهیه رب انار، میزان ویتامین c موجود در انار کاهش می‌یابد، اما “پلی‌فنول‌ها”‌ و “اسید الایژیک”‌ انار در رب انار نیز محفوظ می‌ماند.

مغز و میوه خشک و شکلات نخورید

آفت، ضایعات دردناک ریز و خوش‌خیمی در ناحیه دهان و زبان هستند. برای درمان هر چه سریع‌تر آفت راهی وجود ندارد اما می‌توان با کنترل رژیم غذایی از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

8 درصد افرادی که آفت می‌زنند معتقدند مصرف مغزها باعث آن بوده و ۱۵ درصد افراد معتقدند مصرف مغز و میوه‌های خشک سبب تشدید آفت‌های دهانی در آن‌ها می‌شود.

گردو، بادام، پسته و شکلات، مواد غذایی آلرژن هستند اما این تنها دلیلی نیست که می‌گوییم نباید این نوع مواد غذایی را مصرف کنید. در حقیقت چربی این مواد غذایی باعث افزایش اسیدیته معده شده و در بروز آفت نقش دارد. این موضوع زمانی که مغزها فراوری شده‌اند یعنی به شکل بوداده یا دودی یا نمکی عرضه می‌شوند، شدیدترخواهد بود.

منبع: تبیان

دلایل آفت مکرر دهان و راه انتقال آن چیست؟

آفت دهان به غیر از نواحی دهان، لب و گونه ها در نواحی دستگاه تناسلی مردانه و زنانه هم تشکیل می شود. علت آفت دهان هرچند هنوز کشف نشده است اما راه هایی برای تسکین آن وجود دارد. آفت مکرر معمولا در اکثر اوقات آزار جزئی می رساند، اما آفت می تواند در بعضی از افراد نشانه ای از بیماری مهمی باشد.

در چه کسانی احتمال ابتلا به آفت بیشتر است

هر فردی ممکن است دچار آفت شود، ۲۰ درصد از جمعیت جهان، یک بار یا بیشتر دچار آف دهان می شوند. علت آفت دهان معمولا در دوران کودکی و یا کهنسالی روی می دهد و بیشتر در زنان دیده می شود. جالب است بدانید که اگرچه دود سیگار بسیاری از مشکلات پوستی و دهانی را بدتر می کند اما ممکن است، از دهان در برابر آفت ها محافظت کند.

زخم های دهانی یا آفت دهان انواع و دلایل مختلفی دارند. علت آفت دهان هنوز شناخته نشده اما از متداول ترین زخم هاست که طی دوره زمانی تکرار می شود. این آفت ها معمولا بدون هیچ درمانی ۱۰ الی ۱۴ روز طول می کشد تا بهبود یابد. شست و شوی دهان و برخی داروها درد شما را تسکین می دهند و به زخم شما کمک می کند تا سریعتر بهبود یابد.

روغن نارگیل درمان طبیعی برای آفت و زخم دهان است چون ترکیبات ضد میکروبی دارد

انواع آفت

علت آفت دهان زخم های کوچکی است یکی از این آفت ها، آفت دهان کوچک (مینور) است که رایج ترین نوع آفت است به طوری که در هر ۱۰ نفر از مبتلایان به آفت ۸ نفر دچار این نوع زخم هستند. این زخم ها کوچک، دایره ای شکل و بیضوی هستند و کمتر از ۱۰ میلی متر طول دارد. آفت های مینور، رنگی متمایل به زرد دارند اما ناحیه اطراف آفت متورم و قرمز رنگ است.

در ناحیه آفت فقط یک آفت ممکن است پیشرفته شود، اما به طور همزمان نهایت پنج آفت در دهان روی می دهد. علت آفت دهان هرچه باشد بین ۷ تا ۱۰ روز طول می کشد تا درمان شود و اثری از خود باقی نگذارد. این آفت های دهانی معمولا دردناک نیستند.

در آفت ماژور از هر ۱۰ مورد مبتلا به آفت یک مورد به آفت ماژور مبتلا می شوند. این بافت ها به ۱۰ میلی متر قطر و بعضا بیشتر می شوند. معمولا فقط یک یا دو آفت در لحظه ظاهر می شود. هر زخم دهانی بین ۲ هفته تا چندین ماه زمان می برد تا درمان شود اما پس از درمان از خود اثری باقی می گذارد. این زخم ها ممکن است دردناک باشد و در جویدن غذا مشکل ساز شود.

زخم ویروس هرپس (تبخال) در هر ۱۰ مورد، یک مورد مبتلا به این نوع آفت هستند، این نوع آفت ها به سرهای نوک سوزنی معروف هستند و ۱ الی ۲ میلی متر طول دارند. ممکن است چندین آفت همزمان در دهان رخ دهد و حتی ممکن است تعدادی از این آفت ها به یکدیگر متصل شده و شکلی نامنظم به خود بگیرند. این نوع آفت های هرپس بین یک هفته الی دو ماه طول می کشد. برخلاف نامی که دارند این نوع آفت ها ارتباطی با تبخال ندارند.

علت آفت دهان

علت آفت دهان هنوز مشخص نیست. این نوع زخم دهانی عفونی نیستند و آفت دهان واگیردار نیست. در بسیاری از موارد این نوع زخم ها بدون هیچ دلیل ظاهری در افرادی که تن سالمی دارند روی می دهد. در بعضی از موارد آفت ها به علت برخی بیماری ها روی می دهد.

علت آفت دهان عبارت اند از:

– آسیب قرار گرفتن نامناسب پروتزهای دندانی، خراشی که بر اثر کشیدن شدید مسواک روی می دهد.

– تغییرات هورمونی در بعضی از زنان زخم های دهان قبل از قاعدگی روی می دهد. در بعضی دیگر از زنان زخم آفت های دهانی بعد از یائسگی روی می دهند.

– ترک دخانیات در بعضی از افراد پس از ترک دخانیات دچار آفت های دهانی می شوند.

– فقر آهن و برخی دیگر از ویتامین ها نظیر B12 و اسید فولیک ممکن است دلیلی بر ایجاد زخم های دهانی محسوب شود.

– به ندرت حساسیت های غذایی علت آفت دهان است.

– آفت های دهانی در بعضی از خانواده ها وجود دارد. بنابراین عامل ژنتیک ممکن است علت آفت دهان در این خانواده ها باشد.

– در بعضی از افراد استرس و اضطراب علت آفت دهان است.

برخی از داروها می تواند منجربه ایجاد زخم آفت شوند:

نیکوراندیل داروهای ضد التهابی نظیر ایبوپروفن جایگزین های خوراکی نیکوتین تراپی برخی قرص های مشخص که باید در دهان ابتدا حل شوند مثل آسپیرین برخی مواد مخدر نظیر کوکائین

هداف درمان های آفت دهان معمولا روی تسکین درد، تسریع روند بهبودی آفت متمرکز است. و هیچ گونه درمانی وجود ندارد که باعث جلوگیری از ایجاد مجدد آفت دهان شود. بنابراین هیچ درمانی برای زخم آفت لازم نیست. دردی که بر اثر آفت به بوجود می آید معمولا خفیف است. به ویژه در آفت نوع مینور این درد بسیار خفیف است.

اقدامات عمومی به هنگام بروز زخم دهانی

پرهیز از مصرف مواد غذایی پر ادویه، آب میوه های اسیدی و غذاهای شور (نظیر چیپس) که باعث بدتر شدن درد شما می شوند. با استفاده از یک نی نوشیدنی ها را بنوشید تا از تماس مایعات با آفت دهان جلوگیری شود. (برای نوشیدنی های داغ از نی استفاده نکنید چون باعث سوختن گلوی شما می شود).

از مسواک نرم استفاده کنید. اگر پروتزهای دندان شما نامناسب قرار گرفته اند به دندان پزشک مراجعه کنید. اگر شما به دارویی مشکوک هستید که شاید علت آفت دهان شما شده باشد بهتر است آن را تغییر دهید.

برای مثال اگر شما از جایگزین های دهانی نیکوتین نظیر آدامس نیکوتین دار استفاده می کنید و به آفت دهانی مبتلا شده اید، استفاده از نوع دیگر درمان نظیر برچسب های نیکوتین دار و یا اسپری ها می تواند مشکل شما را رفع کند.

دهان شویه های نمکی (شور) : نصف قاشق چای خوری نمک در یک لیوان پر از آب گرم حل کرده و در دهان خود بچرخانید و تخلیه کنید. این روش را در هر زمانی که نیاز داشته باشید می توانید تکرار کنید. آب نمکی که دهان خود را با آن شست و شو داده اید را نخورید.

داروهایی که اثرات آفت دهان را کاهش می دهند

دهانشوی کلرهگزیدین مسکن های استروئیدی خمیر های محافظتی و تسکین دهنده اسپری یا دهان شوی بنزیدامین محصولاتی که دارای عوامل بی حس کننده موقتی (سر کننده های موضعی) به نام لیدوکائین ژل کولین سالیسیلات آفتین ژل از بهترین داروهای درمان آفت دهان است که توسط پزشک دنتال ایرانی ثبت شده و در ایران نیز تولید می شود.

شما می توانید تمامی موارد گفته شده در لیست بالا را بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید. پزشک شما ممکن است در صورت عدم نتیجه گیری و مفید واقع شدن موارد ذکر شده در قسمت قبل و شدیدتر شدن درد آفت دهان به شما پیشنهاد استفاده از دیگر روش های درمانی را کند. این درمان ها عبارتند از:

قرص های مسکن درمان آفت دهان

– اسپری های تنفسی استروئیدی نظیر بکلومتازون که معمولا برای آسم استفاده می شود و می تواند برای درمان شما مفید واقع شود.

– قرص های قابل حل که حاوی بتامتازون استروئیدی هستند و می توان آن را در آب حل کرد و از محلول به دست آمده برای شست و شوی دهان استفاده کرده و علت آفت دهان را از بین برد.

– قرص های استروئیدی

– آنتی بیوتیک ها نظیر داکسی سایکلین

– درمان های خانگی آفت دهان و زخم های دهانی

دو درمان خانگی برای آفت های دهانی

۱- استفاده از روغن نارگیل در درمان آفت دهان

مقداری از روغن نارگیل برای از بین بردن علت آفت دهان موثر است این روغن را با استفاده از پنبه به صورت ضربه ای و آرام روی زخم دهان بزنید و سپس روی زخم نگه دارید. این روش را چند مرتبه در طول روز تکرار کنید.

همچنین شما می توانید از این روغن بر روی زخم و آفت دهان قبل از خواب استفاده کنید. در این صورت علت آفت دهان را از بین خواهید برد.

۲- استفاده از شیر نارگیل در درمان آفت دهان

شیر نارگیل را قرقره کرده و دهان خود را برای چند دقیقه با آن شست و شو دهید و سپس دهان خود را با آب تمیز شست و شو دهید. این روش را ۳ الی ۴ مرتبه در روز تکرار کنید.

منبع:نبض ما