چرا ترکیه مشغول ساخت ناو هواپیمابر آناتولی است؟

نیروی دریایی ترکیه انتظار دارد تا سال ۲۰۲۱ ناو هواپیمابر آناتولی که اولین ناو هواپیمابر ساخت این کشور است را دریافت کند. این ناو در دسته ناوهای هواپیمابر سبک جای می‌گیرد.

ناو هواپیمابر آناتولی (TCG Anadolu) اولین تلاش ترکیه برای ساخت یک ناو هواپیمابر بومی است که کار ساخت آن از سال ۲۰۱۶ آغاز و بر اساس انتظارات نیروی دریایی این کشور، اگر دیرکردی در پروژه رخ ندهد، تلاش ترک‌ها تا سه ماهه دوم سال ۲۰۲۱ به ثمر خواهد نشست. البته بیان این نکته در ابتدای نوشتار خالی از لطف نیست که ترکیه در اصل مشغول ساخت یک ناو تهاجمی دوزیست چندمنظوره با قابلیت حمل هواپیماست و آن را می‌توان یک ناو هواپیمابر سبک نیز در نظر گرفت. گفته می‌شود این ناو یکی از پیشرفته‌ترین‌ها در نوع خود خواهد بود.

با پیوستن ناو هواپیمابر آناتولی به نیروی دریایی ترکیه، این کشور نیز به جمع ۱۴ کشور دارنده ناو هواپیمابر می‌پیوندد. ترکیه یک برنامه نظامی دارد که به موجب آن این کشور تا سال ۲۰۲۳ در زمینه دفاع از خود،‌ به کشورهای دیگر وابستگی نداشته باشد و ساخت این ناو نیز بخشی از آن پروژه است. در صورت تحقق این کار، آناتولی به کشتی اصلی نیروی دریایی ترکیه تبدیل خواهد شد.

۶۸ درصد این ناو ساخت ترکیه و مابقی برعهده شرکای خارجی است. این کشتی ۳۲ متر پهنا دارد و می‌تواند تنها با یکبار سوخت‌گیری مسافت ۱۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتری را بپیماید. همچنین با وزنی بالغ بر ۲۸ هزار تن در حالت بارگذاری کامل و درازای ۲۲۵ متر، ناو هواپیمابر آناتولی می‌تواند به بیشینه سرعت ۴۰ کیلومتر بر ساعت دست‌ یابد.

این کشتی از ۱۱۴ بلوک تشکیل شده که در نهایت همگی باهم ادغام و یک ناو تهاجمی را تشکیل می‌دهند، شناوری که قرار است توان رزمی و عملیاتی نیروی دریایی ترکیه را فزونی بخشد. به گفته مقامات ۹۰ درصد از این بلوک‌ها در مرحله پایانی تولید هستند و قرار دادن کیل کشتی (ستون فقرات کشتی) در محل نصب به منظور آغاز مونتاژ اجزا روی کیل نیز در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۱۸ صورت می‌گیرد. هزینه پروژه این کشتی ۱ میلیارد یورو است.

ناو هواپیمابر آناتولی بر اساس کشتی تهاجمی دوزیست اسپانیایی خوان کارلوس ۱ و ناو هلیکوپتربر استرالیایی کانبرا ساخته شده است. این کشتی به عنوان یک ناو هواپیمابر سبک می‌تواند ۶ هواپیمای عمود پرواز و کوتاه‌خیز همچون جنگنده چندمنظوره پنهانکار و رادارگریز نسل ۵ آمریکایی F-۳۵B لایتنینگ ۲ (Lightning II) و ۱۲ هلیکوپتر سایز متوسط (یا ۸ هلیکوپتر سایز بزرگ) با خود حمل کند. البته احتمال اینکه آمریکایی‌ها اجازه داشتن F-۳۵B به آنکارا را بدهند بسیار پایین است. در صورتی که ترکیه نتواند هواپیمای مورد نظر خود را خریداری کند، حداقل می‌تواند از کشتی خود به عنوان یک ناو هلیکوپتربر استفاده و هلیکوپترهای تهاجمی ترکی T۱۲۹ آتاک را روی این کشتی مستقر کند که البته در مقایسه با جنگنده برد عملیاتی و توان حمل مهمات بسیار کمتری دارند.

مساحت عرشه پرواز این شناور ۵۴۴۰ متر مربع، مساحت آشیانه پروازی آن ۹۹۰ متر مربع و مساحت انبار بار این کشتی نیز ۱۸۸۰ متر مربع است. آناتولی در این انبار خود می‌تواند بار یا ۲۷ خودروی تهاجمی دوزیست حمل کند. اسکله ۱۱۶۵ مترمربعی داخل کشتی نیز می‌تواند پذیرای ۴ کشتی لندینگ کرافت یا ۲ هاورکرافت‌ باشد. گاراژ ۱۴۱۰ مترمربعی آناتولی نیز برای حمل تانک‌های اصلی میدان نبرد است و گنجایش ۲۹ عراده تانک را دارد. خدمه کشتی نیز شامل ۲۶۱ پرسنل، ۳۰ افسر، ۴۹ افسر پایین رتبه، ۵۹ ملوان و ۱۲۳ سرباز است.

اما چرا ترکیه به دنبال یک ناو هواپیمابر است؟ یکی از دلایل آن که در ابتدا نیز مطرح شد، تمایل ترکیه به توان کامل در دفاع از خود بدون کمک دیگر متحدانش است. مورد دیگر این است که ترکیه قصد دارد خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای معرفی کند. در حال حاضر نیروهای ارتش ترکیه تنها در پایگاهی در کشور قطر، سوریه، عراق و همچنین در یک پایگاه واقع در کشور سومالی به منظور آموزش ارتش این کشور برای مبارزه با گروه تروریستی الشباب حضور دارند.

داشتن یک ناو هواپیمابر سبب می‌شود ارتش ترکیه بتواند در نقاط دیگر و دورتر از خاک اصلی نیز حضور داشته باشد. چیزی که به نظر ترکیه مشتاقانه در پی آن است و می‌خواهد به رویای حضور فرامنطقه‌ای رنگ حقیقت بخشد. در حال حاضر کشور مصر به عنوان رقیب ترکیه، تنها کشور در منطقه است که چنین شناورهایی دارد. مصر در سال ۲۰۱۵ دو عدد ناو تهاجمی دوزیست کلاس میسترال از فرانسه خریداری کرد و به یک سطح از توانمندی دریایی رسید که کمتر کشوری آن را دارد. ناگفته نماند فرانسه این ناوها را برای روسیه ساخته بود، اما در پی اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه،‌ فرانسه از تحویل آنان خودداری کرده و آن دو کشتی را به مصر فروخت.

البته این دو کشتی مصری تاکنون در نبردی شرکت نداشته و آب‌های مصر را ترک نکرده‌اند و البته جنگنده‌ای نیز حمل نخواهند کرد. چراکه فروش F-۳۵B به مصر غیرممکن است و دیگر گزینه موجود، یعنی جنگنده آمریکایی-انگلیسی هریر ۱ و هریر ۲ نیز تولید نمی‌شوند و تنها گزینه پیش روی مصر خرید نمونه‌های دست دوم از آمریکا، انگلیس، هند، تایلند، اسپانیا و یا ایتالیا است. از آنجا که ایتالیا، انگلیس و آمریکا قرار است F-۳۵B را به عنوان جایگزینی برای هریر ۲‌های خود وارد خدمت کند، ممکن است جنگنده‌های قدیمی خود را به مصر بفروشد؛ هرچند بعید است مصر تمایلی برای خرید آنان داشته باشد.

و اما به ترکیه بازگردیم. اردوغان قصد دارد با داشتن جنگ افزارهای بسیار گران قیمت و پیچیده و همچنین حضور فرامنطقه‌ای، خود را در بین قدرت‌های دریایی جای دهد. برخی کارشناسان از حرف‌های آقای اردوغان مبنی بر تبدیل شدن به کشوری پیشرو در زمینه کشتی سازی نظامی اینگونه برداشت می‌کنند که گویا ترکیه در نظر دارد روزی ناوهای هواپیمابری مشابه آنچه که نیروی دریایی آمریکا،‌ روسیه، فرانسه و بریتانیا در خدمت دارند برای خود بسازد.

داشتن ارتشی قدرتمند رویای اردوغان است که سعی دارد بار دیگر شکوه عثمانی را به ترکیه امروزی بازگرداند. در حال حاضر ترکیه تانک و دیگر تجهیزات نظامی‌اش را خود (البته با کمک کشورهای خارجی) می‌سازد و افزایش توانمندی ساخت شناورهای رزمی از اولویت‌های مد نظر ترکیه در این زمینه است. اما اگر از دید کارشناسانه به قضیه نگاه کنیم، باید در نظر داشت تنها با ساختن یک ناو هواپیمابر نمی‌توان به توان رزمی دریایی بالایی دست یافت.

ناو هواپیمابر آناتولی نیاز به همراهی شناورهای رزمی همچون ناوها و ناوشکن‌ها دارد تا از آن در برابر تهدیدات سطحی، زیرسطحی و هوایی مراقبت کنند. ترکیه تاکنون تنها موفق به ساخت ناوچه سبک شده و سنگین‌ترین شناورهای رزمی نیروی دریایی آن ناوچه‌ها هستند. ارسال یک ناو هواپیمابر به میدان جنگ بدون داشتن ناوهای محافظ همچون فرستادن یک هدف شناور بسیار بزرگ و بی‌دفاع است. هزینه طراحی و ساخت ناوهای جنگی و ناوشکن‌ها نیز بسیار بالا و البته زمان‌بر است و به نظر نمی‌رسد ترکیه بتواند در آینده نزدیک به این مهم دست یابد.