از کجا بفهمیم نوزاد عفونت ادرار دارد

عفونت ادراری با وجود این که از بیماری هایی است که ممکن است شیوع آن در نوزادان و کودکان چندان زیاد نباشد، اما عواقبی که می تواند در پی داشته باشد، آنقدر مهم است که هر پدر یا مادری باید برای سالم ماندن فرزندش و دور ماندن او از این آسیب ها و عواقب، این بیماری را بشناسد.

متخصصان اطفال همیشه به والدین هشدار می‌دهند که بروز تب در فرزندانشان را جدی بگیرند و دلیل آن را ریشه‌یابی کنند، چراکه تب‌های غیرقابل توجیه که علت مشخصی برای آن پیدا نمی‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از ابتلای کودک به عفونت ادراری باشد.عفونت ادراری از آن دست بیماری‌های قابل کنترل و درمان است که اگر بموقع شناسایی نشود، می‌تواند کودک را به نارسایی کلیه دچار کند.

عفونت ادراری با وجود این که از بیماری هایی است که ممکن است شیوع آن در کودکان چندان زیاد نباشد، اما عواقبی که می تواند در پی داشته باشد، آنقدر مهم است که هر پدر یا مادری باید برای سالم ماندن فرزندش و دور ماندن او از این آسیب ها و عواقب، این بیماری را بشناسد.

وقتی عفونت ادراری در بچه ها رخ می دهد، ممکن است خودش نشانه وجود یک اختلال مهم تر در دستگاه ادراری کودک باشد.

نقص تکاملی دستگاه ادراری و عفونت ادراری

متاسفانه بی توجهی نسبت به نشانه های عفونت ادراری و درمان نشدن این بیماری می تواند عوارض سنگین و جبران ناپذیری از جمله از دست رفتن کلیه ها را به دنبال داشته باشد.

دلایل ابتلا به عفونت های ادراری در نوزادان و کودکان باید به طور جدی بررسی شود و عفونت های مکرر ادراری را همیشه نباید به سرماخوردگی یا دیگر بیماری هایی که بسادگی درمان می شود نسبت داد، زیرا در موارد زیادی مشاهده شده که اهمال در درمان عفونت های ادراری سبب از دست رفتن کلیه ها، دیالیزی شدن کودک و نیاز وی به کلیه پیوندی شده است.پس وقتی کودک با علائم مشکوک به عفونت ادراری مراجعه می کند باید تحت آزمایش ادرار قرار گیرد و اگر جواب آزمایش عفونت را نشان بدهد، درمان آنتی بیوتیکی برایش آغاز بشود. البته در صورت وجود نقص های تکاملی در دستگاه ادراری، درمان های جدی تری باید صورت بگیرد.
نقص تکاملی دستگاه ادراری عامل بیش از 30 درصد عفونت های ادراری در کودکان است. یعنی منشأ 30 تا 40 درصد عفونت های ادراری در کودکان مربوط به نقص تکاملی دستگاه ادراری از بدو تولد است که بی توجهی نسبت به آن به تکرار عفونت های ادراری و از دست رفتن کلیه ها منجر می شود.نقص تکاملی دستگاه ادراری شامل تنگی لگن یا انسداد راه خروج ادرار از مثانه می شود که می تواند باعث ابتلا به عفونت ادراری شود. یکی دیگر از علل عفونت ادراری هم جمع شدن میکروب ها در اطراف مجرای ادراری است که بویژه در پسرهای ختنه نشده بیشتر اتفاق می افتد.همچنین یکی از علل مهم عفونت ادراری، برگشت ادرار یا ریفلاکس است. برگشت ادراری به معنای آن است که ادرار از مثانه به سمت بالا بر می گردد. این بیماری بسیار مهم است، زیرا ممکن است باعث تخریب و از کار افتادن کلیه ها شود.

کودکان در معرض عفونت ادراری

اصولا عفونت ادراری یکی از بیماری های شایع در میان کودکان است که شیوع آن در دخترها به علت ساختار خاص سیستم ادراری و تناسلی شان بیش از پسران است، اما شیوع عفونت ادراری در پسرها قبل از یک سالگی بیشتر است و البته تا قبل از شش ماهگی در پسرهای ختنه نشده ده برابر بیش از پسرهای ختنه شده است.به این دلیل متخصصان اطفال انجام ختنه را تا قبل از یک سالگی و حتی در ماه اول تولد، به عنوان یکی از عواملی که به جلوگیری از عفونت ادراری کمک می کند، توصیه می کنند.ولی در سنین بالاتر و بخصوص دوران مدرسه و در سنین بلوغ عفونت ادراری در دخترها بیشتر شیوع دارد.

علائم عفونت ادراری در کودکان

تب بی‌دلیل تنها علامت در بسیاری از کودکان است. حدود ۵ درصد از کودکانی که تب می‌کنند، علامت دیگری از عفونت مجرای ادراری ندارند. در برخی موارد ممکن است برخی دیگر از علائم همراه با تب یا بدون تب نیز دیده شوند که عبارتند از:
– گریه یا نشان دادن علامت‌های دیگر مبنی بر این که کودک در مجرای ادراری درد احساس می‌کند.
– تکرر ادرار در کودکان
– اختلال در تخلیه مثانه
– درد و سوزش در زمان ادرار کردن
– شب‌ادراری کودکان
– بوی بد ادرار
– ادرار کف‌آلود
– وجود خون در ادرار
– تحریک‌پذیری و عصبی بودن بدون دلیل و بلند مدت کودک
– استفراغ
– بی‌اشتهایی کودک
– درد در شکم، پهلوها و کمر
– احساس خستگی
– لرز
– اسهال
– در نوزادان ممکن است رنگ پوست زرد و رنگ چشم‌های سفید شود. (دچار زردی شوند)

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از علائم زیر را در کودک مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید:
– تب ۳۸ درجه سلسیوس یا بالاتر در نوزادان یا تب ۳۸٫۳ درجه سلسیوس یا بالاتر در خردسالان
– احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
– تکرر ادرار یا نیاز فوری به دفع ادرار حتی زمانی که مقدار کمی ادرار وجود دارد.
– درد در کمر و پهلوها در زیر دنده‌ها
– ادرار بدبو، خونی، تیره یا کف‌آلود

عوارض

بیشتر عفونت‌های ادراری کودکان خطرناک نیستند اما برخی از عفونت‌ها می‌توانند منجر به ایجاد عوارض جدی شوند. عفونت‌های کلیوی مزمن (عفونت‌هایی که برای مدت زیادی در بدن باقی می‌مانند) می‌توانند باعث آسیب‌های دائمی شوند. این آسیب‌ها عبارتند از زخم شدن کلیه‌ها، ضعف عملکرد کلیه‌ها، فشار خون بالا و مشکلات دیگر. برخی عفونت‌های کلیوی حاد (عفونت‌هایی که به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند) ممکن است مهلک باشند به خصوص اگر باکتری‌ها وارد جریان خون شوند. عفونت‌های ادراری ممکن است باعث ایجاد عفونت‌های خطرناک در بدن که به آنها سپسیس یا عفونت خون گفته می‌شود گردند. مشکلات ناشی از ابتلا به عفونت‌های ادراری معمولاً در نوزادان تازه متولد شده و کودکان نوپا که ممکن است چیزی باعث انسداد ادرار آنها شود شکل می‌گیرد.

تشخیص

فونت‌های ادراری به کمک آزمایش ادرار تشخیص داده می‌شوند. روش جمع‌آوری ادرار به سن کودک بستگی دارد:
اگر کودک شما هنوز از پوشک استفاده می‌کند ممکن است پزشک پلاستیکی را برای جمع‌آوری ادرار در پوشک او قرار دهد که دارای کیسه‌ای است که روبروی محل ادرار کودک و اطراف مجرای ادرار وی قرار می‌گیرد و با صابون، آب گرم یا با یک تمیزکننده استریل شسته شده است. کیسه باید بلافاصله پس از پر شدن با ادرار برداشته شود و نمونه ادرار بلافاصله تحت آزمایش قرار گیرد.
برای کودکان نوپا ممکن است ادرار با یک لوله باریک به نام کاتتر جمع‌آوری شود. در زمان استفاده از کاتتر، پزشک کودک را با استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده تمیز می‌کند. کاتتر به آرامی در مجرای ادرار قرار داده می‌شود تا به مثانه برسد. سپس مثانه تخلیه می‌شود. با استفاده از کاتتر باکتری‌های موجود روی پوست وارد نمونه ادرار نمی‌شوند.
یک روش دیگر برای دریافت نمونه ادرار کودکان نوپا این است که یک سوزن مستقیماً از روی پوست زیر شکم وارد مثانه کودک می‌شود. با استفاده از سوزن نیز از ورود باکتری‌های موجود روی سطح پوست به نمونه ادرار جلوگیری می‌شود.
به کودکان بزرگ‌تر ظرفی داده می‌شود تا ادرار را در آن بریزند.

درمان عفونت ادراری در کودکان

بیشتر کودکان مبتلا به عفونت‌های ادراری با مصرف آنتی‌بیوتیک و مراقبت‌های خانگی مداوا می‌شوند.

آنتی‌بیوتیک‌ها

کودکان نوپا و خردسالان مبتلا به عفونت‌های ادراری باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار گیرند تا کلیه‌های آنها آسیب نبیند. پزشک احتمالاً اولین اقدامات درمانی را بر پایه علائم موجود و نتایج آزمایش ادرار کودک تجویز کرده و منتظر نتایج کشت ادرار نمی‌شود.
اگر کودک شما کمتر از ۳ سال دارد و حالت تهوع شدید داشته و نمی‌تواند دارو مصرف کند یا سیستم ایمنی بدن او ضعیف است ممکن است پزشک به او آنتی‌بیوتیک تزریق کند. همچنین ممکن است کودک شما برای مدت کوتاهی در بیمارستان بستری شود و آنتی‌بیوتیک به صورت داخل وریدی به وی تزریق شود. پس از این که تب و علائم دیگر کودک شما بهبود یافت و کودک حالش بهتر شد، پزشک آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را برای وی تجویز می‌کند. کودک باید هر چه بیشتر می‌تواند مایعات بنوشد اما نیابد او را مجبور کنید که به زور مایعات بخورد. اگر کودک شما تمایل به نوشیدن مایعات ندارد یا قادر به نوشیدن نیست با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر کودک شما برای تحمل درد ناشی از عفونت ادراری نیاز به مصرف دارو دارد با پزشک صحبت کنید، ممکن است پزشک مصرف داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک را برای کودک شما تجویز کند. استفاده از کیسه‌های گرم روی کمر یا روی شکم می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.

مراقبت‌های خانگی

کودک باید هر چه می‌تواند مایعات بنوشد اما نباید او را مجبور کنید که مقادیر زیادی مایعات بخورد. اگر کودک شما تمایلی به نوشیدن مایعات ندارد و یا قادر به نوشیدن نیست به پزشک اطلاع دهید. همچنین در صورتی که کودک از درد ناشی از ابتلا به عفونت ادراری رنج می‌برد به پزشک مراجعه کرده تا با تجویز داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشک به کاهش درد وی کمک کند. همچنین استفاده از کیسه‌های گرم روی کمر یا شکم می‌تواند در کاهش علائم مؤثر واقع شود.

پیشگیری

با رعایت نکات زیر می‌توانید از بروز عفونت‌های ادراری در کودک پیشگیری کنید:
– به کودک آموزش دهید که ادرار خود را نگه ندارد و هر زمان که احساس نیاز به دفع ادرار کرد فوراً این کار را انجام دهد.
– به کودک آموزش دهید که چگونه پس از دفع ادرار خود را تمیز کرده تا از ورود باکتری‌ها به مجرای ادرار او جلوگیری شود.
– لباس‌های گشاد و راحت به کودک بپوشانید. لباس‌های تنگ رطوبت را حبس کرده و باعث رشد باکتری می‌شوند.
– از لباس‌های زیر نخی برای کودکان استفاده کنید. زیر لباس‌های نخی با جریان هوا خشک می‌شود.
– اگر کودک به یبوست مبتلا است برای درمان او با پزشک مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را به شما پیشنهاد دهد.

عفونت ادراری کودک چه علائمی دارد؟

عفونت ادراری در کودکان یک بیماری بسیار مهم و شایع است، به طوری که 3 تا 5 درصد دختران و یک درصد پسران عفونت ادراری را تجربه می‌کنند.

دکتر زهرا پورنصیری، فوق تخصص کلیه کودکان در این‌باره می‌گوید:

عفونت ادراری یک بیماری مهم و شایع میان کودکان است که به علت وارد شدن میکروب به مجاری ادرار ایجاد می‌شود. چنانچه عفونت فقط مثانه را درگیر کند «سیستیت» و اگر کلیه را درگیر کند «پیلونفریت» نامیده می‌‌شود.

این بیماری می‌تواند باعث تخریب قسمتی از کلیه شده، یا باعث فشار خون بالا و نارسایی کلیه گردد، از این رو اهمیت زیادی دارد.

میکروب‌های ایجادکننده عفونت اکثرا میکروب‌های موجود در دستگاه گوارش هستند. البته ویروس‌ها و قارچ‌ها نیز می‌توانند موجب بروز عفونت ادراری شوند.

7 درصد کودکان کوچک‌تر از دو سال که تب می‌کنند، به علت عفونت ادراری است.

عوامل مستعدکننده بیماری

عفونت ادراری در پسران زیر یک سال و دختران زیر چهار سال شایع‌تر است.

ختنه نشدن پسران نیز عامل مستعدکننده دیگری است، به طوری که پسرانی که ختنه نشده باشند 4 تا 8 برابر پسرانی که ختنه شده‌اند، دچار عفونت ادراری می‌شوند.

جنسیت نیز در مورد این بیماری مهم است؛ به گونه‌ای که عفونت ادراری میان دختران، حداقل 2 تا 4 برابر پسران است.

نژاد از دیگر عوامل مستعدکننده است، به طوری که عفونت ادراری در سفیدپوستان شایع‌تر از سیاه‌پوستان است.

اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری، گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل است

نژاد از دیگر عوامل مستعدکننده است، به طوری که عفونت ادراری در سفیدپوستان شایع‌تر از سیاه‌پوستان است.

عوامل ژنتیکی نیز از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود، چون اقوام درجه یک کودکانی که سابقه عفونت ادراری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند.

عصبی بودن مثانه به این معنی که کارکرد مثانه با اختلال روبه‌رو شود، نگه داشتن زیاد ادرار، یبوست و برگشت ادرار از مثانه به حالب (میزنای) نیز از جمله مواردی هستند که کودک را مستعد ابتلا به عفونت ادراری خواهند کرد.

علاوه بر این موارد، سوندگذاری طولانی‌مدت مثانه و هر گونه ناهنجاری سیستم ادراری مانند مثانه عصبی و دریچه خلفی مجرا نیز در ابتلا به عفونت ادراری مهم هستند.

علائم بیماری

علامت عفونت ادراری در سنین مختلف متفاوت است. در سنین نوزادی و زیر یک ماه، بیماری با علائمی به صورت تب یا کم شدن حرارت بدن، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، تحریک‌پذیری، شلی، اسهال، کم شدن حجم ادرار، زردی و از بین رفتن واکنش‌های نوزادی خودش را نشان می‌دهد.

در سنین بالاتر این مشکل با نشانه‌هایی مانند تب، بوی بد ادرار، سوزش، تکرر و بی‌اختیاری ادرار، ایجاد شب‌ادراری، درد پهلوها و درد در ناحیه زیر شکم، قطع و وصل شدن جریان ادرار و بی‌قراری حین ادرار کردن در کودکان همراه است.

همه والدین باید هر از چند گاهی، جریان ادراری کودک خود را بررسی کنند؛ به خصوص کودکانی که پوشک می‌شوند.

همچنین اگر کودکی بیش از 2 تا 3 روز تب بی‌دلیل داشته باشد، انجام آزمایش ادرار توصیه می‌شود.

اولین و مهم‌ترین گام در تشخیص عفونت ادراری، گرفتن نمونه ادراری به صورت استریل است. البته اگر نمونه در شرایط استریل گرفته نشود یا اگر در رساندن نمونه به آزمایشگاه بیش از یک ساعت تاخیر وجود داشته باشد، به اشتباه کشت مثبت شده و تشخیص عفونت ادراری داده می‌شود (یعنی با این که کودک عفونت ادراری ندارد، ولی آزمایش عفونت را نشان می دهد).

اگر کودکی بیش از 2 تا 3 روز تب بی‌دلیل داشته باشد، انجام آزمایش ادرار توصیه می‌شود

اقدامات مهم برای کودک بیمار

یکی از اقدامات مهمی که برای کودک مبتلا به عفونت ادراری انجام می‌شود، سونوگرافی کلیه است که در آن انسداد، برگشت ادراری و اختلالات ساختاری مثانه و کلیه مشخص خواهد شد.

در اکثر کودکان مبتلا به عفونت ادراری، عکسبرداری از مثانه نیز لازم می‌شود.

علاوه بر این اقدامات در برخی موارد اسکن کلیه هم لازم بوده و باید انجام شود.

درمان عفونت ادراری

بر اساس این‌که عفونت ادراری، مثانه یا کلیه را درگیر کرده باشد، درمان با آنتی‌بیوتیک خوراکی یا تزریقی به مدت 7 تا 14 روز توصیه می‌شود.

البته با درمان آنتی‌بیوتیکی مناسب، تب و سایر علائم بعد از 2 یا 3 روز بهبود واضح می‌یابند.

پیشگیری از عفونت ادراری

همواره پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین باید از بروز عفونت ادراری هم پیشگیری کنیم.

مصرف زیاد آب و تخلیه مثانه هر دو تا حداکثر هر سه ساعت یک بار، درمان یبوست، شستشوی دستگاه تناسلی از جلو به عقب، استفاده از لباس‌های زیر نخی و گشاد و شستشو و تعویض مکرر آنها، عدم نشستن در وان یا لگن، درمان کرمک در صورت وجود، ختنه و استفاده از آنتی‌بیوتیک مناسب در آنهایی که برگشت ادراری یا انسداد یا مثانه عصبی دارند می‌تواند به پیشگیری از عفونت ادراری کمک کند.

تمشک کوهی (تصویر کناری) از جمله میوه‌هایی است که برای پیشگیری از عفونت ادراری توصیه می‌شود. همچنین استفاده از پروبیوتیک‌ها که به صورت پودر یا قرص، یا ماست و دوغ حاوی پروبیوتیک و فرآورده‌های لبنی نیز وجود دارد توصیه می‌شود.

60 تا 80 درصد دخترانی که به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند، طی 18 ماه پس از آن مجددا مبتلا خواهند شد.

در صورت عودهای مکرر عفونت کلیه و عدم درمان به موقع، احتمال ایجاد فشارخون و نارسایی کلیه وجود دارد. در حالی که درمان به موقع و سریع عفونت ادراری از بروز این عواقب تا حد زیادی پیشگیری خواهد کرد.

منبع :بخش سلامت تبیان/نی نی بان

نشانه های عفونت های ادراری نوزادان و راههای درمان و پیشگیری

نشانه عفونت ادراری در نوزادی چیست؟

در سن نوزادی علامت عفونت ادراری، خوب شیرنخوردن است. بی‌حالی و بعد در صورت ادامه عفونت، زردی با علت نامشخص ممکن است از نشانه‌های عفونت ادراری باشد. اگر بیماری پیشرفت کند، استفراغ مکرر و افزایش بی‌حالی اتفاق می‌افتد. علائم در نوزادی خیلی اختصاصی نیست. در نوزادان، عفونت ادراری باعث تب نمی‌شود. سن که بالاتر می‌رود، علائم اختصاصی‌تر می‌شود. شیرخوار مبتلا به عفونت ادراری خوب وزن نمی‌گیرد. اگر علتی برای خوب وزن نگرفتن نداریم به عفونت ادراری مشکوک می‌شویم. بد بو شدن ادرار کودک شیرخوار می‌تواند ازعفونت ادراری باشد.

دفع ادرار در طول روز باید چند بار باشد؟

در سن پایین، بچه‌ها چهار تا شش بار دفع ادرار دارند. کودکی که بیش از چند ساعت دفع ادرار ندارد، غیر طبیعی است. هرچه سن کودک کمتر باشد، فاصله ادرار کودک هم باید پایین‌تر باشد. سن کودک که بیشتر می‌شود ممکن است بتواند چند ساعت ادرار خود را نگه دارد. کودک یک تا دو ساله می‌تواند هر دو تا سه ساعت دفع ادرار داشته باشد و بیش از این باشد، غیر‌طبیعی است. گاهی ممکن است کودک خوب مایعات دریافت نکرده یا آب بدنش کم شده باشد.

در چنین شرایطی اگر سن کودک پایین است، باید شیر مادر را بیشتر بخورد و اگر سن بالاتری دارد، آبمیوه و مایعات مجاز بخورد، اگر با این روش هم ادرار نکرد، نتیجه می‌گیریم کلیه در خطر است. مثانه نمی‌تواند ادرار را دفع کند و خطر احتباس ادراری پیش می‌آید. اینجا یا کارکرد مثانه کم است یا مثانه عصبی یا ضعیف است. گروهی از بچه‌ها نیز در مجرای خروجی ادرار تنگی دارند و ممکن است سنگریزه در مجرای ادرارشان گیرکرده باشد.

فاصله دفع ادرار چه میزان باشد، تکرر ادرار تلقی می‌شود؟

قبل از سه سالگی فواصل مشخص نیست، اما بعد از سه سالگی فواصل زیر یک ساعت غیرطبیعی است. اگر کودکی هر ده دقیقه یک بار دفع ادرار دارد، غیرطبیعی است و باید به پزشک مراجعه کند. سرما و استرس تکرر ادرار می‌آورد. گاهی مشکل ادراری و مثانه است. اما اگر کوتاه‌مدت و گذر است، مشکلی ندارد.

راه‌های پیشگیری از عفونت‌های ادراری چیست؟

در نوزادان و شیرخواران که کنترل ادراری ندارند، رعایت بهداشت مهم است. هروقت نوزاد دفع ادرار و مدفوع دارد، پوشک تعویض شده و کودک شسته و خشک شود. به مصرف مایعات کافی توجه شود. کم ادرار کردن، ادرار غلیظ و رسوب ادرار بر اثر خوب مصرف نکردن مایعات ایجاد می‌شود. در سن بالاتر بچه‌ها سرگرم بازی هستند و اغلب بازی آن‌ها نشستنی است که در این مواقع بخصوص دختر‌ها تمایل به ادرارنکردن دارند. نگه داشتن ادرارباعث عفونت مجاری ادراری می‌شود. به بچه‌ها آموزش بدهیم چگونه در جا‌هایی غیر از منزل دستشویی بروند. روش تخلیه بهداشتی را به کودکان آموزش بدهیم. اگر عفونت ادراری درست تشخیص داده و درمان نشود، احتمال آسیب کلیوی وجود دارد و ممکن است به نارسایی کلیه منجر شود.

منبع:حرف تازه