دندان درآوردن در همه کودکان در زمان یکسانی رخ نمی دهد. دندان درآوردن، مرحله ای است که تکمیل آن تا حدود سه سالگی کودک طول می کشد.
مقدمات دندان درآوردن در رحم مادر آغاز می شود. هنگامی که شما حامله بودید، جوانه دندانها در کودک شما شکل گرفت که شالوده دندانهای اولیه کودک (یعنی دندانهای شیری) است. این جوانه ها بین سه تا دوازده ماهگی، به تدریج از زیر سطح لثه کودک بیرون می آیند.
شما احتمالا اولین دندان کودک خود را (که یک نشانه محسوس از رشد او است) در حدود شش ماهگی مشاهده خواهید کرد، که معمولا در همین زمان، غذاهای معمولی نیز به رژیم غذایی کودک افزوده می شوند. در سه سالگی، دندانهای شیری او تکمیل می شوند و او می تواند با کمی کمک از جانب شما، خودش دندانهایش را بشوید که این کار، یک گام اساسی در مسیر یادگیری "مراقبت از خود" خواهد بود.

اولین دندان چه زمانی بیرون می زند؟
از هر 2000 کودک، یک کودک در هنگام تولد، یک یا دو دندان دارد! اما در اکثر کودکان، اولین دندان بین شش تا هفت ماهگی بیرون می زند. اولین دندانها در کودکی که به سرعت رشد می کند ممکن است (که معمولا دندانهای پیشین مرکزی در پایین هستند) در سه ماهگی بیرون بزند، در حالی که کودکی که کندتر رشد می کند ممکن است اولین دندانهای خود را در یک سالگی در بیاورد. آخرین دندانها (دندانهای آسیاب دوم در بالا و پائین عقب دهان)، معمولا در سال دوم در می آیند. در سه سالگی کودک شما باید مجموعه کاملی از 20 دندان شیری داشته باشد.

چه وقت باید نگران شد؟
نوزادان نارس ممکن است اولین دندانهای خود را چند ماه دیرتر دربیاورند. اگر در پایان سال اول تولد نوزاد، هنوز هم هیچ اثری از دندان درآوردن در او نمی بینید، در معاینه بعدی این مطلب را با پزشک در میان بگذارید. در صورتی که همه نشانه های دندان درآوردن (خروج بیش از حد آب دهان و تورم لثه ها) در کودک شما ظاهر شده است، اما به نظر می رسد که درد شدیدی را هم تحمل می کند (که گریه بی امان کودک می تواند نشانه درد شدید او باشد)، با پزشک مشورت کنید. دندان درآوردن نباید یک کار سخت و مشقت بار برای کودک باشد.

رشد و تکامل دندانها چگونه است؟
برای بسیاری از کودکان و والدین آنها درآمدن اولین دندان، بامزه و جالب نخواهد بود و ممکن است خیلی طول بکشد یا سخت باشد. نشانه های اولیه (مانند خروج بیش از حد آب دهان کودک یا کمی درد) معمولا یک تا دوماه زودتر از واقعه اصلی رخ می دهند. برای تسکین درد، کودک ممکن است گاز گرفتن را آغاز کند؛ اما این گاز گرفتن در اثر عصبانیت یا خصومت نیست. اگر به او چیزی بدهید که گاز بگیرد یا با انگشت لثه های او را به آرامی بمالید، ممکن است در تسکین درد او موثر باشد.
همچنین، هنگامی که کودک می خواهد دندان دربیاورد، ممکن است لثه های او متورم شوند، که در نتیجه لپهای کودک شما کمی پرتر و بادکرده به نظر خواهند آمد. هرچند برخی از والدین ادعا می کنند که نوزاد آنها در زمان دندان درآوردن دچار تب یا اسهال شده است، اکثر متخصصین اذعان می کنند که دندان درآوردن موجب بروز هیچگونه بیماری نمی شود. احتمال ابتلای کودک به یک سرماخوردگی، آنفولانزای مختصر و مشکلات گوارشی وجود دارد، پس او را برای معاینه به نزد پزشک ببرید.
برای برخی والدین خوش شانس، دندان درآوردن کودک بدون درد است. در این هفته کودک یک لثه خالی دارد و هفته بعد، لبه سفید یک دندان بر روی لثه او ظاهر شده است. درآمدن اولین دندان را جشن بگیرید: عکس بگیرید و تاریخ آن را در دفترچه خاطرات نوزاد خود ثبت کنید.
دندانها یکی پس از دیگری در می آیند: دندانهای جلو در پایین پیش از بقیه، سپس دندانهای پیشین بالا و نهایتا دندانهای عقبی. دندان درآوردن یک امر ارثی است، پس اگر شما خیلی زود دندان درآورده اید، ممکن است کودک شما هم خیلی زود دندان درآورد!

مرحله بعد چه خواهد بود؟
دندانهای شیری کودک، قبل از آنکه دندانهای دائمی او آماده روییدن باشند، نمی افتد؛ این اتفاق در حدود شش سالگی خواهد افتاد.

نقش شما چیست؟
شما نمی توانید در بیرون آمدن دندانها نقشی داشته باشید، اما در صورتی که با آغاز این مرحله کودک احساس درد کند، شما می توانید به او کمک کنید. اول از همه چیزی به کودک خود بدهید که آن را بجود: مثلا یک حلقه مخصوص دندان درآوردن کودک که در یخچال گذاشته اید. همچنین ممکن است خوردن غذاهای سرد مانند پوره سیب یا ماست نیز برای او مفید باشد. اگر مشکل کودک شما ناراحت کننده است، شما می توانید مقدار مناسبی از استامینوفن کودکان را به او بدهید. برخی از والدین نیز به استفاده از درمانهای هومیوپاتی اعتقاد دارند. اگر دمای بدن کودک بالا رفت یا درد او ساکت نشد به دکتر مراجعه کنید. ممکن است دچار عفونت گوش شده باشد.
وقتی اولین دندان کودک درآید، تمیز کردن آن بر عهده شما است. در سال اول لازم نیست دندانهای او را مانند یک بزرگسال بشویید، صرفا کافی است که روزی یکبار آنها را تمیز کنید، که این کار را می توانید قبل از خواب انجام دهید. ممکن است کودک شما اجازه ندهد دندانهای او را با مسواک بشویید، در این صورت می توانید از یک تکه پارچه تمیز برای این کار استفاده کنید. همچنین، هرگز نباید شیشه شیر کودک را در رختخواب در دسترس او قرار دهید. شیر خشک یا شیر مادر در هنگام شب ممکن است در دهان کودک جمع شده و باقی بمانند و نهایتا منجر به پوسیدگی دندانهای شیری شوند.
اگر کودک شما از مزه خمیردندان خوشش نمی آید، یک مارک دیگر را امتحان کنید یا کلا خمیر دندان را کنار بگذارید. در واقع کودک شما به استفاده از خمیر دندان نیازی ندارد، مگر اینکه مقادیر زیادی از شکر و سایر غذاهای قندی در رژیم غذایی او باشد؛ که البته باید از اینگونه رژیمهای غذایی پرهیز کنید. در صورتی که کودک شما در مصرف شیرینی افراط کرد، مثلا در یک جشن تولد، باید فورا پس از خوردن شیرینی دندانهای خود را بشوید، یا اینکه از او بخواهید تا نهایتا یک غیر شیرین (مثلا یک خوراکی شور مانند یک تکه پنیر) بخورد. توصیه می شود که پس از درآمدن اولین دندان، بهتر است کودک توسط دندانپزشک معاینه شود تا اطمینان حاصل کنید که وضعیت دندانهای او طبیعی است. شما می توانید از دندان پزشک خود بپرسید که چه چیزی را برای کودک شما توصیه می کند. همچنین بهتر است در سه سالگی، هنگامی که همه دندانهای شیری او درآمده اند، او را برای معاینه نزد یک دندانپزشک ببرید.
در 18 ماهگی، کودک شما ممکن است آمادگی لازم برای یادگیری شستن دندانهایش را داشته باشد. با این حال تا چند سال باید به او کمک کنید و بررسی کنید که آیا دندانهایش را به خوبی می شوید یا خیر؛ اما اینکه آنها را به این کار عادت دهید بسیار خوب است. به او نشان بدهید که چگونه مسواک را دور دندانهایش حرکت دهد. از یک مسواک نرم و کمی خمیر دندان استفاده کنید. کودک شما لازم نیست دندانهایش را در یک جهت خاص بشوید، او صرفا باید ذرات غذا را از دهان خارج کرده و سطح دندانها و لثه ها را تمیز کند.