حمل و نقل سازگار با محیط زیست

جهانی گرسنه‌ سوخت

تا همین اواخر توجه کمی به منابع سازگار با محیط زیست یا استفاده‌ مؤثر از سوخت‌های تمیز برای حمل و نقل می‌شد. در بخش‌های زیادی از جهانِ در حال توسعه این مشکل هم‌چنان وجود دارد و مقادیر زیادی از آلودگی‌ها هم‌چنان تولید می‌شود. تخمین زده شده که هر ساله، اشکال مختلف حمل و نقل، چیزی بین 20 الی 25 درصد از سوخت موجود در جهان را مصرف می‌کنند و این موضوع به نحو پرمعنایی در افزایش شدید گازهای گلخانه‎ای که هم‌چنان در جو رها می‌شوند، نقش دارد.

سوخت برای همیشه ماندگار نیست

امروزه حدود 750 میلیون اتومبیل در جهان وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود که اگر همین روند ادامه یابد تعداد اتومبیل‌ها طی حدود 30 سال آینده دو برابر می‌شود! همه این اتومبیل‌ها به جز تعداد بسیار اندکی از آن‌ها از سوخت‌های بنزینی استفاده می‌کنند. در سال 1900، فقط چند هزار اتومبیل در جهان وجود داشت، اما همین طور که تعداد آن‌ها افزایش یافت نیاز به نفت نیز به همراه آن افزایش پیدا کرد. بر اساس تخمین‌ها در طول قرن بیستم حدود نیمی از ذخایر نفتی جهان مصرف شده است.

فقط در همین چند سال اخیر است که مردم نسبت به منابع نفتی آینده توجه پیدا کردند. ترکیبی از ناآرامی‌های سیاسی در مناطق وسیع تولید نفت، مثل خاورمیانه، به همراه این واقعیت که اندوخته‌های نفتی در مناطقی مثل آمریکا در حال پایان است، به این دغدغه دامن زده و این اثر را به همراه داشته که به‌ منابع جایگزین انرژی توجه شود و قیمت انرژی بالا رود.

علاوه بر این موضوع، در طول چند سال اخیر مردم نسبت به محیط زیست خویش حساس‌تر شده‌اند. در حالی که پیش از این، در تصور بسیاری از مردم، منابع جهانی صرفاً برای استفاده بود. امروزه تقریبا تمامی جهان بر این نکته اتفاق نظر دارند که منابع جهان برای همیشه باقی نمی‌ماند و روزی به پایان می‌رسد. روز جهانی زمین، روز هوای پاک و روز جهانی دوچرخه همه در یادآوری اهمیت این موضوع به وجود آمدند.

راهکار جایگزین چیست؟

در بسیاری مناطق اقداماتی برای تشویق مردم به استفاده از شبکه‎های حمل و نقل عمومی به جای سفر با اتومبیل شخصی انجام گرفته است. دوچرخه‌سواری نیز محبوبیت یافته، هم به عنوان راهی برای تناسب اندام و هم به این دلیل که شکل سفر ارزان و در مواقعی حتی سریع است.

اقداماتی برای معرفی وسائل سفر تمیزتر و از نظر مصرف سوخت بهینه‌تر در حمل و نقل شهری انجام گرفته است. آزمایشاتی با استفاده از انواع مختلف سوخت‌ها همراه با تلاش و پیشرفت‌های زیادی در جهت توسعه اصطلاحاً «وسائل نقلیه سبز» انجام گرفته است.

وسائل نقلیه هیبریدی

وسائل نقلیه هیبریدی به عنوان جایگزینی برای اتومبیل‌های مرسوم توسعه یافته‌اند. این اتومبیل‌ها از محبوبیت زیادی برخوردارند. این وسائل نقلیه عموماً طراحی هیبریدی دارند که ترکیبی از یک موتور احتراقی با یک موتور الکتریکی است. وسائل نقلیه جایگزین دیگر از گاز طبیعی و برخی دیگر از نیروی الکتریکی استفاده می‌کنند.

سوخت‎ زیستی

سوخت‌های زیستی نیز در برخی مناطق از محبوبیت گسترده‌ای برخوردار شده‌اند. اتانول زیستی با مواد گیاهی تخمیری ساخته می‌شوند و بیودیزل نیز از روغن حاصل از سبزیجات، چربی حیوانات و یا روغن‌های بازیافتی به‌وجود می‌آید. در سال 2008 سوخت‌های زیستی 1.8 درصد از سوخت حمل و نقل جهان را تأمین کرد. یکی از مشکلات این است که تولید اتانول زیستی در گروی پرورش انبوه مواد گیاهی است که اغلب در زمین‌ جنگل‌های گرمسیری، بارانی و یا زمین‌هایی کشت می‌شود که برای کشاورزی و تولید غذا استفاده می‌شود.

انرژی خورشیدی

انرژی خورشیدی نیز گزینه‎‌ای برای آینده است؛ اما این انرژی مستلزم جهش تکنیکی در نرخ‏‌های تبدیل سلول‎های فتووتائیک (photovoltaic (PV) cells) است که نور خورشید را به الکتریسته تبدیل می‌کند. هم‌چنین در طول شب و یا وقتی که در طول روز نور خورشید وجود ندارد به نیروی باطری نیاز است.

هیدروژن

برای انرژی مصرفی حمل و نقل آینده می‎توان از هیدروژن استفاده کرد. این انرژی از این نظر ممکن است انرژی آینده باشد که هیدروژن فراوان‌ترین عنصر در عالم است. انرژی را یا می‎توان از طریق استفاده از موتورهای الکتریکی با تکنولوژی سلول سوختی به‌دست آورد و یا از طریق بهبود موتورهای احتراق داخلی. در هر دو مورد، هدررفت موتور صفر خواهد بود. انرژی هیدورژنی امروزه بسیار گران‌قیمت هستند، اما در تکنولوژی آن پیشرفت‏‌هایی برای ارزان‌تر شدن صورت گرفته است. یکی از بزرگترین چالش‌ها به‌دست آوردن هیدروژن از منابع تجدیدپذیر است. شرکت هوندا اولین وسیله نقلیه «تجاری» با موتور هیدروژنی را در قالب FCX Clarity ارائه کرده است، گرچه دسترسی محدودی به آن وجود دارد.

انرژی هسته‌‏ای

انرژی هسته‏‌ای روزی به عنوان جایگزین تمیزی برای زغال‌سنگ، نفت و گاز، جهت تولید الکتریسیته و تولید هیدروژن به‌واسطه الکترولیز پرطرفدار بود. اما چند سانحه در نیروگاه‌‏های هسته‏‌ای و نیز مشکل ذاتی آن در تولید مقدار زیادی زباله رادیواکتیو باعث شد تا کشورهای زیادی در این روش تولید انرژی تجدید نظر کنند.

نگاه به آینده حمل و نقل سازگار با محیط زیست

حمل و نقل بخشی حیاتی زندگی روزمره ماست. نگاه غالبی که در قرن بیستم وجود داشت تکیه بر سوخت‎های فسیلی برای بخش اعظم نیازهای حمل و نقلی بود که با غفلت از تبعات آن همراه شد. اما در قرن بیست و یکم چشم ما به این واقعیت باز شده که لازم است نسبت به جهان پیرامون‌مان بیشتر دغدغه داشته باشیم.

منبع: earthtimes.org