غار کتله‌خور، اولین غار آهکی جهان

غار کتله خور غاری است آبی-خشکی که در دل کوه ساقیزلو در آهکهای الیگومیوسن مربوط به دوران سوم زمین شناسی بوجود آمده و تقریبا حدود 30 میلیون سال می تواند قدمت داشته باشد ولی بنظر برخی بیش از 120 میلیون سال عمر دارد.

دانستنی های غار کتله خور:

غار کتله خور غاری است خشکی- آبی که در استان زنجان، شهرستان خدابنده و در ۸۰ کیلومتری جنوب قیدار و ۱۷۳ کیلومتری شمال همدان و ۴۱۰ کیلومتری تهران و ۵ کیلومتری شهر گرماب واقع است. در برخی مناطق غربی ایران به کوه کم ارتفاع" کَتَله" میگویند و چه بسا وجه تسمیه این غار هم همین است که در یکی از این کوه ها قرار گرفته است و خورشید از پشت آن طلوع میکند و به جای کتله خورشید به آن کتله خور میگویند.

غار کتله خور پیش از سال ۱۳۰۰ خورشیدی کشف شده و در سال ۱۳۳۰ به وسیله شخصی به اسم جمالی زنجانی به ثبت رسیده است.

حدود سال ۱۳۴۳ خورشیدی، به دلیل طولانی بودن دهلیز ورودی، کوتاه بودن سقف آن، مشکلات عبور و مرور و نبود جاذبه ها، غارسنگی بی ارزش جلوه شد، ولی در سال ۱۳۶۵ گروهی از غارنوردان زبده همدان بازدید مفصلی از غار انجام دادند و توانستند شکل گیری این غار را به زمان ژوراسیک ( یعنی بیش از ۱۲۰ میلیون سال پیش) مربوط دارند.

غار کتله خور از نظر قدمت تقریبا همسن غار علیصدر همدان است، اما از دو جهت با هم اختلاف دارند. یکی این که غار علیصدر همدان غاری است کاملاً آبی، ولی غار کتله خور زنجان غاری است تقریبا خشک. دوم این که آهک های غار کتله خور نسبت به آهک های غار علیصدر بسیار خالص تر است که عاملی برای زیباتر شدن غار است، چراکه خالص بودن آهک ها باعث شفافیت آنها و در نتیجه عبور نور از قندیل ها میشود .

این غار از سه طبقه متشکل و دارای تونل های فرعی و استلاکتیت ها و استلاکمیت ها و ستون های بسیار در گذرگاه های اصلی است وقندیل های مخروطی آویزان از سقف ها در اثر داشتن ناخالصی ها، رنگ های گوناگون بخود گرفته اند و آن ها که ترکیبات بهمراه نداشته و یا کم تر دارند بصورت بلورهای شیشه‌ای بسیار شفاف مشاهده میشوند .

دهانه غار در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و تفاوت ارتفاع آن با ارتفاع چشمه ای که آبهای فرورو حاصل از ریزش جوی غار را بیرون میکند و به رود شور می ریزد، ۵۰ متر است.

ورودی غار یک دهلیز ۴۰۰۰ متری بوده با سقفی کوتاه و فاقد غار سنگ و چند دهلیز فرعی، بعد از دهلیز فرعی یک دالان بزرگ ۹۵۰ متری با بلندی هایی به ارتفاع ۲ متر و گودالهای خشک قرار دارد که با دوشاخه ۵۰ متری ادامه پیدا میکند و بعد از عبور از یک سربالایی به تالار وسیعی پوشیده از چکنده و چکیده و ستون میرسد . در داخل تالار کوچک بلورین، که به تالار ستونها چسبیده چاهی به عمق ۸ متر قرار دارد که چه بسا محل خارج شدن آبهای فرورو سازنده غار است.

در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است بخش ورزشی آن تنها مورد استفاده غارنوردان و صخره نوردان قرار می گیرد، حدود ۴ کیلومتر است که اما هنوز انتهای آن کشف نشده است. بخش تفریحی غار هم که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می گیرد حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته میشود این مسیر تنها یک سوم کل غار است.

بخش فرهنگی غار هم در بخش جنوبی آن قرار دارد قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد، اما این دالان هیچگونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن بصورت مصنوعی کنده شده ولی خود دالان کاملا طبیعی بوده است.

غارکتله خور از حیث کیفیت بلورها و قندیلها، زیبایی و بسیاری طبقات نخستین غار آهکی دنیا شناخته شده است که به وسیله سرمایه گذاری بخش خصوصی و هزینه شخصی به نام مهندس عالی که مهندس عمران فرمانداری زنجان بودند در زمان پنج سال آماده بهره‌برداری گشت.

زمان سفر به غار کتله خور:
بهترین زمان سفر به این منطقه بهار و فصل تابستان است. در این فصل ها، درصورتی که مجهز سفر کنید، میتوانید سفری راحت داشته باشید و از تنفس هوای تازه و تماشای منظره های بکر لذت ببرید.

وسایل الزامی در موقع سفر به غار کتله خور:
برای سفر یک روزه کوله سبکی بردارید و وسایل شخصی و ضروری تان را در آن بگذارید. کفش راحتی از ملزومات هر سفر است. عینک آفتابی، کرم ضد افتاب و لباس گرم از وسیله ها پیشنهادی ما برای سفر به غار کتله خور است.

آدرس غار کتله خور:
در صورت آغاز سفر از مرکز استان زنجان و با پیمودن مسیر ١٦٥ کیلومتری زنجان – سلطانیه – خدابنده – گرماب، علاوه بر بازدید از غار کتله خور، میتوانید از دیگر جاذبه های گردشگری مسیر هم دیدن بفرمایید.

اما غار کتله خور از مسیر زیبای زنجان – بیجار – گرماب هم قابل دسترسی است. ولی درصورتی که تصمیم آغاز سفر از تهران را دارید، کوتاهترین راه دسترسی، آزادراه قزوین-زنجان میباشد که با رسیدن به خروجی شهرستان ابهر وارد شهرستان شده، بعد به طرف خدابنده ادامه مسیر داده تا به شهرگرماب برسید. فاصله این مسیر ٣٨٥ کیلومتر میباشد .

منبع:بیتوته