ماموگرافی چیست و چگونه انجام میشود؟

سرطان سینه یکی از شایع­ترین سرطان‌­ها در خانم‌­ها است. در کشورهای غربی از هر ۱۰ تا ۱۲ زن، یک نفر به سرطان سینه مبتلا می­‌شود. هم­چنین از هر ۳ مورد سرطان تشخیص داده شده در خانم‌­ها، یک مورد سرطان سینه است. با توجه به شیوع این بیماری و این که تشخیص و درمان زود هنگام در کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان سینه نقش بسیار مهمی دارد، پزشکان بر انجام تست­‌های غربالگری تاکید ویژه‌­ای دارند. ماموگرافی تست غربالگری برای سرطان سینه است.
در این روش تصویربرداری، به کمک پرتوی ایکس تصویری از سینه‌­ها تهیه می­‌شود. (تصویربرداری با پرتوی ایکس در مقالۀ دیگری به طور کامل بررسی شده است.) برای تهیۀ تصاویر با کیفیت بالا، نیاز به فشار بر روی سینه است که ممکن است برای برخی افراد دردناک باشد. توصیه می­‌شود که ماموگرافی در هفتۀ اول قاعدگی انجام شود. (روز اول قاعدگی یعنی روزی که خون‌ریزی شروع می­‌شود.) زیرا در این زمان به دلیل شرایط هورمونی، پستان­‌ها حساس نیستند و امکان تهیۀ تصاویر مناسب­‌تری وجود دارد.
توصیه می­‌شود که قبل از ماموگرافی از هیچ گونه کرم، پماد، پودر بدن، ضد عرق و یا عطر در نواحی سینه­‌ها و زیر بغل استفاده نکنید. ماموگرافی حدود ۱۰ دقیقه طول خواهد کشید. هیچ محدودیتی برای خوردن و یا نوشیدن پیش از ماموگرافی وجود ندارد.

موارد استفاده از ماموگرافی
مامو‌گرافی تشخیصی برای بررسی زنان مبتلا به یافته­‌های غیرطبیعی (مثل تودۀ پستان و یا ترشحات از نوک سینه) انجام می­‌شود.
مامو‌گرافی غربالگری برای شناسایی سرطان پستان در زنان بدون علامت انجام می­‌شود. مامو‌گرافی غربالگری از چهل سالگی شروع شده و هر سال و یا هر دو سال تکرار می­‌شود.
استفاده از مامو‌گرافی برای غربالگری سرطان سینه از سن ۴۰ سالگی می­‌باشد. قبل از چهل سالگی به دلیل متراکم بودن بافت سینه، اگر ضایعه‌­ای وجود داشته باشد، به خوبی تشخیص داده نخواهد شد؛ به همین دلیل برای غربالگری پس از چهل سالگی از ماموگرافی و قبل از چهل سالگی از روش­‌های دیگر (از جمله سونوگرافی و ام آر آی) استفاده خواهد شد.
اگر در بیماری، یک پستان به دلیل سرطان برداشته شده باشد، بررسی و پیگری پستان مقابل به کمک ماموگرافی می­‌باشد.

آیا مامو‌گرافی بی­‌خطر است؟
پرتوی ایکس به دلیل ویژگی­‌های فیزیکی خود، از جمله پرتوهای یونیزان است و می­‌تواند باعث ایجاد تغییر و جهش در مادۀ ژنی سلول‌ها شود. البته باید گفته شود که مقادیر لازم پرتوی ایکس برای ایجاد جهش و سرطان، بسیار بیشتر از مقادیری است که در تصویربرداری­‌ها استفاده می­‌شود.
نشانه­‌های اولیۀ سرطان سینه ممکن است نخستین بار در ماموگرافی وجود داشته باشد؛ حتی قبل از ایجاد علائم در شخص و حتی قبل از یافتن شواهدی مبنی بر سرطان سینه در معاینۀ بالینی توسط پزشک (به طور مثال لمس توده در سینه). به طوری که گفته می­‌شود ممکن است ده سال قبل از لمس توده، شواهدی از آن در ماموگرافی وجود داشته باشد.
پس در مورد انجام مامو‌گرافی نگران نباشید و طبق برنامۀ غربالگری پیش بروید.

آیا انجام ماموگرافی در کودکان ­ممنوع است؟
همان­طور که گفته شد، به دلیل متراکم بودن بافت پستان در سنین کمتر از ۴۰ سال، انجام آن توصیه نمی­‌شود و از روش­‌های جایگزین (مثل سونوگرافی و ام آر آی) برای افرادی که دارای خطر بالایی برای سرطان سینه هستند (مثلاً برای افرادی که سابقه‌ی سرطان سینه در اعضای درجه یک فامیل دارند) استفاده می­‌شود.

آیا انجام ماموگرافی در خانم­‌های باردار ­ممنوع است؟
بله؛ انجام مامو‌گرافی در دوران بارداری ممنوع است.