تعزیه‌خوانی، هنری دیرینه در البرز

تعزیه به معنای متعارف، نمایشی است که در آن واقعه کربلا به دست افرادی که هر یک نقشی از شخصیت‌های اصلی بر عهده دارند، نشان داده می‌شود.

این هنر سابقه‌ دیرینه در استان البرز دارد به طوری که حتی برخی‌ها با تبیین اسناد و نسخه‌های تاریخی مدعی هستند که «البرز خاستگاه و مهد تعزیه در ایران است».

این عده معتقدند بازخوانی قیام خونین کربلا با هنر تعزیه در مناطقی از جمله روستای برغان از توابع ساوجبلاغ در البرز به دوران حکومت علویان باز می گردد و ابتدایی ترین نسخه های تعزیه در ایران به این منطقه تعلق دارد.

برغان منطقه ای در سلسله جبال البرز از گذشته تا دوران صفویه بارانداز و محل داد و ستدهای آن زمان بوده است. در دوران حکومت شاه طهماسب که شیعه مذهب بود، بناهای خشت و گلی زیادی ساخته شد، از جمله در سنه ۹۳۱ هجری شمسی در برغان ۲ حسینیه و تکیه اعظم و شهدا بنا کردند.

پیشکسوت تعزیه‌خوانی در البرز با یادآوری قدمت تعزیه در این استان اظهار داشت: طبق نسخه های موجود از ۳۰۰ سال پیش، تعزیه خوانی هر ساله در مناطق مختلف االبرز اجرا می‌شود.

مصطفی کرمی برغانی با تاکید بر توانمندی هنرمندان البرز در اجرای هنر تعزیه و شمار زیاد دانش آموزان علاقه مند به این فعالیت در این حوزه افزود: در صورت حمایت مسئولان استان، نخستین مدرسه تعزیه کشور در البرز راه‌اندازی می شود.

وی با یادآوری قدمت دیرینه تکیه دولت حسینه اعظم برغان در اجرای تعزیه دارد خاطر نشان کرد: طبق شواهد موجود ناصر الدین شاه قاجار با حضور در این مکان، تعزیه خوانی زنده یاد ناظم را با بیان جمله «حاجی بارک الله» مورد تشویق قرار داده است.

همچنین رئیس انجمن تعزیه ایرانیان گفت: آثار تعزیه در ایران از ۵۰۰ سال پیش وجود دارد و با وجود برخی ادعا، اینکه مهد و خاستگاه این هنر چه منطقه‌ای بوده مشخص نیست.

داوود فتحعلی بیگی با بیان اینکه آمار مشخصی از شمار تعزیه‌خوان در دسترس نیست افزود: برخی هنرمندان با ۳-۲ روزتعزیه خوانی در سال ارادت قلبی خود به اباعبدالله الحسین (ع) نشان می دهند و برخی دیگر ۲ ماه از سال را به طور مستمر به تعزیه‌خوانی در منطق مختلف می پردازند.

وی با ابراز ناخرسندی از فعالیت برخی افراد سودجو در پوشش تعزیه‌خوان اضافه کرد: در ماه‌های محرم و صفر برخی‌ها به دنبال بهره‌برداری تبلیغاتی از هنر تعزیه هستند.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی البرز پیشتر گفته است: استان البرز با توجه به قدمت و سابقه ای که در این حوزه دارد، یکی از استان هایی است که در توسعه هنر تعزیه از نظر کیفی و کمی توانسته قدم های بسیاری بردارد.

ناصر مقدم افزود: تعزیه در البرز ریشه داراست و حضور مردم و جوانان این استان نشان داده که این هنر توانسته به صورت زیبا علاقه مندان بسیاری را در البرز به سوی خود جذب کند.

همچنین سارا بهراد معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی البرز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تعزیه به عنوان کارگروهی زیرمجموعه انجمن هنرهای نمایشی استان فعالیت می کند و امیدواریم با اتحاد و همدلی همه دست اندرکاران، این هنر عجین‌شده با مذهب بیش از پیش رشد و توسعه یابد.

هر چند استان البرز با داشتن شمار زیادی تعزیه‌خوان جزو مدعیان مهد این هنر در ایران است اما در ماه‌های محرم و صفر شماری تعزیه‌خوان‌ از دیگر مناطق در این استان حضور یافته و به اجرا می‌پردازند.

این در حالی است که گفته می شود حدود ۹۰۰ نفر تعزیه‌خوان در شهرستان طالقان (یکی از ۶ شهرستان استان البرز) حضور دارند.

همزمان با ایام سوگواری سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) آیین تغزیه‌خوانی در افزون بر ۳۰ منطقه در استان البرز برگزار می شود.

البرز با جمعیتی حدود سه میلیون نفر از سال ۱۳۸۹ از تهران منتزع و به عنوان سی و یکمین استان کشور شناخته شد.

این استان مهاجرپذیر با داشتن ۶ شهرستان طالقان، ساوجبلاغ، نظرآباد، اشتهارد، کرج و فردیس در کنار پایتخت ایران قرار گرفته و روزانه ۳۰۰ هزار نفر از آن به تهران در حال تردد هستند.

از شهرستان‌های طالقان و ساوجبلاغ و منطقه کلاک در شهرستان کرج به عنوان ‌پایگاه‌های اصلی هنر تعزیه در استان البرز نام برده شده است.

البرز به دلیل مهاجرپذیری و وجود اقوام مختلف به عنوان «ایران کوچک» لقب گرفته است.

۷۵۳۲/ ۶۱۵۵