داستان «ناشنوایی که میشنید!»
مرتضی حاتمی، از تالیف کتاب جدیدی برای نوجوانان با عنوان «ناشنوایی که میشنید!» خبر داد.
مرتضی حاتمی در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره جدیدترین اثرش گفت: «ناشنوایی که میشنید!» عنوان تازهترین کتاب من است که درباره کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه(معلول) است. تصویرگری این کتاب از سوی آمنه پورخلیل به پایان رسیده است و به زودی منتشر میشود.
این نویسنده و منتقد ادبی افزود: ادبیات در عالم واقع و با رعایت تکنیکها و محتوا، بیشتر برای مخاطبانی عادی و معمولی نوشته، آفرینش و منتشر میشود و متاسفانه تاکنون توجه زیادی به نوع نیازهای کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه (معلول)در تولید آثار ادبی نشده است. کودکان و نوجوانان دارای نیازهای ویژه، از ادبیاتی مختص به خود در گستردگی و دامنه مناسب، بیبهرهاند.
وی با اشاره کوتاه به انوع اختلالات و معلولیتهای جسمی و حرکتی این کودکان افزود: با وجود تلاشهای آموزش و پرورش استثنایی، بهزیستی و سازمانهای دولتی دیگر و نهادهای مردم نهاد، ... اما متاسفانه جامعه نسبت به این گونه کودکان توجه زیادی ندارد و بیشتر نگاه ترحمآمیز به این کودکان دارند. این نوع نگاه، آسیبزاست و منزوی شدن و به دیگران متکی بودن را برایشان به دنبال دارد. علاوه بر این، نگرش ناصحیح، موانع ارتباطی، موانع قانونی و مشکلات حضور در جامعه عادی، عمیقاً بر کیفیت و نوع زندگی و وضعیت اجتماعی آنها تأثیر میگذارد.
حاتمی افزود: با نگاهی گذرا و کمی به ادبیات کودکان و نوجوانان پی میبریم، تعداد آثاری که شخصیتها و محتوای اصلی آنها کودکان معلول باشند، در مقایسه با دیگر آثار تولید شده، بسیار اندک و محدود است. کودکان با نیازهای ویژه (معلول) به علت تنوع ویژگیها و کم بودن تعدادشان و نیز به دلیل نگرش نادرست جامعه نسبت به آنها، حضورشان در اجتماع کمرنگ است و همین نادیده انگاشتن آنها باعث میشود که ادبیاتی پویا و جدی برایشان وجود نداشته باشد.
به گفته حاتمی، برای بازنمایی معلولیت در ادبیات کودکان و نوجوانان، توجه، دقت و اقدامات مناسب و مؤثری صورت نگرفته و تنها تعداد معدودی از نویسندگان و شاعران به این مقوله پرداختهاند.
وی با اشاره به ضرورت بهرهگیری از دانش تجربی کارشناسان خبره در این راستا در جهت تقویت علمی آثار برای کودکان معلول، بیان کرد: «ناشنوایی که میشنید!» در قالب داستانی ساده و کوتاه برای کودکان دارای نیازهای ویژه با رعایت توان ذهنی و درک آنها نوشته شده و از سوی سیدمحمد موسوی، روانشناس و مدیر آموزش و پرورش استثنایی استان ایلام و نیز زهرا مرادپور روانشناس بالینی و کارشناس اختلالات یادگیری، مورد خوانش و بررسی علمی قرارگرفته است.
حاتمی با اشارهای کوتاه و گذرا به تاریخ ادبیات شفاهی و فولکلور برای کودکان معلول گفت: در حوزه کودکان معلول در ادبیات کلاسیک، موارد زیادی قابل رصد نیست. مگر موضوعاتی محدود در شاهنامه و سپیدبودن موی زال و ... اما در ادبیات عامیانه و داستانهای شفاهی، کودکانی وجود دارند که نقص آنها کچلی و کوتوله بودن است. وجود داستان کوتولهها در ادبیات کلاسیک ایران و جهان خاصه در هزار و یک شب قابل بررسی است. هر چند کچلی، را نمیتوان جزء معلولیتها قرار داد.
نویسنده رمان نوجوان «فرار...فرار...» افزود: بخشی دیگر از معلولیت، ناشی از پیامد جنگ ایران و عراق است. در استانهای مرزی همچون ایلام، کرمانشاه، خوزستان و کردستان، همچنان بعد از گذشت سالها از پایان جنگ، مینها و بمبهای به جا مانده از جنگ، قربانی میگیرند و قربانیان هم اغلب کودکاناند. خوشبختانه در این راستا اقدامات خوبی در آفرینشِ آثار ادبی برای چنین مخاطبانی در دو حوزه شعر و داستان، رخ داده است.
نویسنده مجموعه 30 جلدی «حکایتهایی از مرزباننامه و الهینامه» برای کودکان، افزود: در ایران تعداد اندکی کتاب درباره کودکان و نوجوانان معلول نوشته شده که برخی از آنها فاقد ارزشها و عناصر ادبی، محتوایی و حتی ظاهری است. این امر از سویی ناشی از عدم آگاهی و شناخت نویسندگان از زندگی افراد معلول است و از سوی دیگر نویسندگان ما کمتر امکان ارتباط و تماس با کودکان معلول را دارند زیرا بسیاری از کودکان یا در مراکز و مدارس خاص نگهداری میشوند یا در چارچوب خانه و اتاق محصورند.
وی در ادامه به تولید کتابهای صوتی اشاره کرد و گفت: آنچه در دهههای اخیر در حوزه کودکان معلول به آن توجه بیشتری شده، تولید کتاب صوتی و برجسته برای آنهاست. تولید و انتشار کتاب برای این مخاطبان، با معلولیتهایی همچون لکنت زبان، فلج مغزی، مشکلات بینایی، عقب ماندگی ذهنی، گفتاری، حرکتی و ... یک ضرورت فرهنگی، ادبی و اجتماعی و البته اخلاقی است. خوشبختانه کتابهای بریل و کتابهای گویا از جمله کتابهای مورد استفاده برای کودکان نابیناست که از سوی ناشران دولتی (کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) و ... تولید و منتشر شده است.
حاتمی با یادآوری اینکه ادبیات در زندگی انسان، نقش مؤثر، ماندگار و سرنوشتسازی داشته، گفت: مسئولیت اهالی قلم در قبال کودکان با نیازهای ویژه بسیار جدیتر و مهمتر خواهد بود، پس تلاش کنیم تا این ضرورت را در سطوح گستردهتری در جامعه هدف توسعه دهیم و ادبیات ویژه کودکان معلول به جایگاه مناسب خود برسد.