رابطه کار جهادی و پیشرفت اقتصادی در قرآن کریم

به گزارش ایکنا، در آیات متعدد قرآن کریم به مسائل سیاسی و اقتصادی پرداخته شده است؛ مواردی نظیر اقتصاد و معیشت مردم و آثار اجتماعی و سیاسی توجه یا بی‌توجهی به آن از سوی حکومت‌ها، سبک زندگی اقتصادی مسئولان، رعایت نکات شرعی در معاملات، کمک به فقرا، اهمیت عدالت و شیوه مناسب حکومتداری.

همچنین اشاره به موضوعاتی همانند خمس، قرض‌الحسنه، زکات، ربا، رزق حلال، اهمیت کار و تلاش و تولید و سایر موضوعات نشان‌دهنده اهمیت این مقولات نزد خداوند متعال است. در این راستا بنا داریم در ایام ماه مبارک رمضان به بررسی آیات سیاسی و اقتصادی قرآن کریم و تفاسیر مربوط به آنها بپردازیم.

جهاد در قرآن

نکته حائز اهمیت این است که در قرآن کریم بارها از کلمه «جهاد» استفاده شده و تأکید زیادی بر جهاد در راه خداوند شده، اما شاید تاکنون توجه کمتری به نقش جهاد در راه خدا در پیشرفت و توسعه اقتصادی صورت گرفته است. این موضوعی است که در برخی از آیات قرآن بیان شده و مفسران نیز این رابطه را مورد توجه و تأکید قرار داده‌‌اند.

بیشتر بخوانید:

زمینه‌سازی کسب رزق حلال با فعالیت‌های تولیدی

یکی از آیاتی که به رابطه جهاد و پیشرفت اقتصادی اشاره دارد آیه 95 سوره «نساء» است که خداوند در این آیه فرموده است: «لَا یَسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ أُولِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً وَکُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا؛ مؤمنان خانه‏‌نشین که زیان‏دیده نیستند با آن مجاهدانى که با مال و جان خود در راه خدا جهاد مى‌کنند یکسان نمى‏‌باشند خداوند کسانى را که با مال و جان خود جهاد مى کنند به درجه‏ اى بر خانه‏ نشینان مزیت بخشیده و همه را خدا وعده پاداش نیکو داده ولى مجاهدان را بر خانه‏ نشینان به پاداشى بزرگ برترى بخشیده است»

پاداش عظیم برای مجاهدان در راه خدا

در این آیه بر بخشش جان و مال به صورت همزمان در راه خداوند تأکید شده و پاداشی عظیم نیز برای مجاهدانی که از مال خود در راه خدا می‌گذرند در نظر گرفته شده است اما در اینجا بنا داریم رابطه این آیه با پیشرفت جامعه اسلامی را مورد توجه قرار دهیم.

در واقع خداوند متعال تأکید دارد همانگونه که جهاد در راه خدا به پاداشی عظیم که همان بهشت برین است منجر می‌شود، جهاد در عرصه اقتصادی نیز منجر به رشد و توسعه اقتصادی فرد و جامعه اسلامی خواهد شد. در این باره مفسران گوناگونی به بحث و بررسی پرداخته‌اند.

آیت‌الله مکارم شیرازی، در تفسیر این آیه بیان داشته است: هرگز با مجاهدانى که در راه خدا و اعلاى کلمه حق با مال و جان خود جهاد مى کنند یکسان نیستند و به هر حال آیه کسانى را که از روى نفاق و دشمنى از شرکت در جهاد خوددارى کرده‌اند شامل نمى‌شود، ضمناً باید توجه داشت تعبیر «غیر اولى الضرر» مفهوم وسیعى دارد که تمام کسانى را که به خاطر نقص عضو، یا بیمارى و یا ضعف فوق‌العاده و مانند آنها قادر به شرکت در جهاد نیستند، استثناء مى‌کند. سپس برترى مجاهدان را بار دیگر به صورت صریح‌تر و آشکارتر بیان کرده و مى‌فرماید: خداوند مجاهدانى را که با مال و جان خود در راهش پیکار مى کنند بر خوددارى کنندگان از شرکت در میدان جهاد برترى عظیمى بخشیده است.

آثار فعالیت جهادی بر پیشرفت اقتصادی

جهاد یک قانون عمومى در عالم آفرینش است، و همه موجودات زنده جهان اعم از نباتات و حیوانات به وسیله جهاد موانع را از سر راه خود بر مى‌دارند، تا بتوانند به کمالات مطلوب خود برسند. و به عنوان مثال ، ریشه درختى را مى‌بینیم که براى به‌دست آوردن غذا و نیرو، به‌طور دائم در حال فعالیت و حرکت است، و اگر روزى این فعالیت و کوشش را ترک گوید، ادامه زندگى براى او غیر ممکن است. به همین دلیل در هنگامى که در حرکت خود در اعماق زمین با موانعى برخورد کند، اگر بتواند آنها را سوراخ کرده و از آنان مى‌گذرد، عجیب این است که ریشه‌هاى لطیف گاهى همانند مته‌هاى فولادى با موانع به نبرد بر مى خیزند، و اگر احیانا این توانایى را نداشت، راه خود را کج کرده و با دور زدن از آن مانع مى‌گذرد.

براساس آنچه در تفسیر نمونه اثر آیت‌الله مکارم شیرازی بیان شد به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که هر انسان و جامعه‌ای با کار و تلاش جهادی می‌تواند موانع مختلف به ویژه موانع اقتصادی را از سر راه خود بردارد و به رشد و پیشرفت اقتصادی نائل آید؛ در غیراینصورت جامعه‌ای که دچار سستی و بی‌حالی است هرگز به پیشرفت اقتصادی دست نخواهد یافت.

انتهای پیام