نگاه تجاری حجاب‌ استایل‌ها؛ مدلینگ اسلامی نوعی حجاب مصرفی

خبرگزاری شبستان_گیلان، مائده فلاحتکارضیابری: یکی از مهم‌ترین موضوعات اجتماعی در حوزه خانواده، مسئله حجاب و انتقال بین نسلی آن است، اینکه حجاب دیروز در دنیای سنتی به چه شکل بوده و حالا در دنیای مدرن چطور باید آن را برای فرزندان تبیین کرد.

مسئله حجاب، تکثر و تنوع پوشش آن در دنیای مدرن امروزی، مانند بسیاری از مسائل دیگری که با آن مواجهیم شکل و شمایل متفاوتی نسبت به سال‌ها و دوره‌های قبل پیدا کرده‌ است و همین موضوع، حرف زدن درباره آن را کمی سخت‌تر می‌کند.

شاید در ابتدا، فضای مجازی برای قشر مذهبی و محجبه جامعه غیرقابل قبول و مسبب ترویج گناه و باورهای ضد دین بود، اما به هرحال از آنجایی که مدیران این شبکه قصد جلب توجه تمام اقشار و تأثیرگذاری بر باورهای آن‌ها را دارند، لازم بود برای جذب مخاطبان پایبند به ارزش‌ها و اعتقادات مذهبی، برنامه‌های تازه‌ای چیده و طور دیگری عمل کنند. حجاب استایل‌های ایرانی، از آنجا که همگی به اتفاق پوشش سر را رعایت می‌کنند، به راحتی از مدل برای تبلیغ حجاب و لباس پوشیده استفاده می‌کنند؛ و تمام نظرات به این ختم شده‌است که حجاب سر تنها نکته‌ایست که باید در مدلینگ رعایت شود، اما واقعیت چیز دیگری‌ است.

مسئله اینجاست که ما به معنای واقعی کلمه شاهد همه گیری بیماری بدحجابی هستیم؛ و حجاب استایل به جای آنکه روزنه امیدی باشد، خود شرایطی را محیا می‌کند که با تحریف حجاب، شاهد از بین رفتن ماهیت آن باشیم، آن هم نرم و آهسته و با سکوت قشر محجبه!

حال در این راستا با «سیدعلی حسنی» از فعالان فرهنگی کشور در زمینه «مدلینگ اسلامی، حجاب مصرفی» به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه آورده می‌شود؛

«سیدعلی حسنی» در این راستا اظهار کرد: فرهنگ حجاب استایل بحث من است، نه فرهنگ بلاگری، اگرچه هر دو، معلول فرهنگ زیست مصرفی‌اند.

این فعال فرهنگی با بیان اینکه زیست مصرفی همان تقلای هویت‌یابی است افزود: انسان مدرن همه چیز را مصرف می‌کند تا بتواند هویتش را تثبیت کند که نتیجه‌ این سبک زندگی، کالاشدن همه چیز است.

وی با بیان اینکه این ها مقدمه بود تا عرض شود دین هم یکی از ارکان اجتماعی است که لاجرم در این نوع زیست مجازی، تبدیل به کالا و مصرف می‌شود گفت: یعنی دین، نه به عنوان یک نظام ایدئولوژیک، که به عنوان وسیله‌ای برای ارضای خلاء هویتی به مصرف می‌رسد و اتفاقی که تقریبا در یک‌سال اخیر در حال رخ دادن است، افزایش سیطره‌ این جماعت، در ساحات گوناگون دینی است.

حسنی تصریح کرد: در بازار فضای مجازی، پوسته‌ دین، ابزاری برای کسب مخاطب مذهبی و جذب «مشتری» می‌شود و لاجرم در آن گزینش صورت می‌گیرد.

این دانشجوی مردم‌شناسی دانشگاه تهران بیان کرد: به عنوان مثال اساسا فلسفه‌ حجاب، در تغایر با خودنمایی است، اما همین حجاب، عامل خودنمایی می‌شود تا مشتری (فالوور) جذب کند، حجاب مصرفی هم یعنی همین، یعنی شما دیگر با فرهنگ حجاب مواجه نیستی! حجاب یک ابزار رسانه‌ای است.

وی عنوان کرد: این‌ها به این معنا نیست که جامعه‌ دینی برای ورود به فضای مجازی با محدودیتی مواجه است، مسئله این است که هویت دینی در دست تغییر قرار می‌گیرد و کارکرد اصلیش را از دست می دهد.

حسنی اظهار کرد: باید در مواجه‌ با این فرهنگ و این جماعت، به عنوان بازتولیدکنندگان این فرهنگ ایستاد تا دین، ابزار دیده شدن فرد نشود.

این فعال فرهنگی با بیان اینکه این مسیر نه تنها دین را استحاله ‌می‌کند، محل دریافت و ارائه‌ دین را هم از عالم به بلاگر تغییر می‌دهد خاطرنشان کرد: یعنی گویا دیگر نیاز نباشد برای شناخت دین حقیقی (اصل دین) به عالم مراجعه شود.

وی افزود: برای روشن شدن موضوع مثال‌های بیشتری می‌زنم به عنوان مثال شما همانطوری که به مغازه می‌روی، «کالا» را انتخاب می‌کنی تا مصرف کنی، دین، آیین و مناسکت را هم مصرف می‌کنی تا مخاطب بیشتری را به «خودت» جذب کنی.

حسنی گفت: وقتی قرار است در این راستا «من» مرکز باشم نه «دین»، و ارزش‌ها را مصرف کنم اما هنجار اجتماعی به من اجازه نمی‌دهد، می‌روم به سمت دعوت افراد به «خودم» به واسطه «دین»، پس با ظاهر دینی و پوسته دین‌دارانه، سعی می‎‌کنم مخاطب بازار خود را تامین کنم.

این فعال فرهنگی تصریح کرد: در کنار این فضای مصرفی، شما با پدیده «مد» هم مواجه می شوی، مد به دنبال چه چیزی است؟ دنبال رسانه، دنبال اینکه بتواند ذائقه‌ای را شکل دهد که من و شما لاجرم و ناخوداگاه آن چیزی را بپوشیم و میل کنیم که او می‌خواهد و نهایت این می‌شود که طرف در فستیوال‌های مذهبی، برای جذب مخاطب خاص خودش و تامین بازارش، دین را مصرف می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: حجاب استایل‌ها، حالا دیگر به مصرف کردن ظواهر دین بسنده نمی‌کنند، سعی می‌کنند محتوای دینی را هم مصرف کنند، یعنی اگر من مخاطب مذهبی دارم که باید سرگرمش کنم، با دابسمش کردن سخنرانی‌ مذهبی یا مداحی مذهبی آن بازار را تامین می‌کنم.

حسنی اظهار کرد: امروز، این عددهاست که هویت حجاب استایل‌ها را تشکیل می‌دهد، هر چقدر بیشتر دیده شوند موفق‌ترند، دستشان هم برای مصرف همه چیز باز است حتی دین.

این دانشجوی مردم‌شناسی دانشگاه تهران افزود: برای همین در حجاب استایل می‌توانی با آهنگی که هر کسی دلیل ساختش را بخواند متوجه می‌شود برای چی و برای کی سروده شده، ولاگ پر کنی، اونم نه ولاگ سفرت به سواحل ترکیه بلکه سفر زیارتیت به کربلا، چرا؟ چون سفر کربلات را هم باید مصرف کنی تا فالوور جذب کنی، یک دفعه هم از آن آهنگ پیوست کنی به مداحی آقای هلالی، پس وقتی «تو» جایگزین «امام حسین(ع)» میشوی، داری «امام حسین(ع)» را مصرف می‌کنی که «خودت» دیده شوی.

وی گفت: حتی بلاگرها از نماز هم پول در می‌آورند، خیلی ساده است به پوسته دین رجوع می‌کنند، از ظواهرش استفاده می‎‌کنند، مخاطب مذهبی را پای پستشان می‌کشند و جنس مورد نظرشان را به فروش می‌رسانند.

حسنی با اشاره به توضیح منبر استایل تصریح کرد: یعنی حالا به جای اینکه ذائقه دینی ما در هیئات و مساجد شکل بگیرد، در فضای مجازی آن هم توسط کسانی شکل بگیرد که گویا از اصل دین چیزی فهم نکردند.

شبکه اینستاگرام سال‌هاست با ذائقه‌سازی در زمینه‌های مختلف قصد جلب توجه و رضایت کاربران را داشته و با شناخت دقیق ارزش‌های هر جامعه تا حدود زیادی نیز در این امر موفق بوده است، شبکه اجتماعی اینستاگرام در ابتدا با از بین بردن حریم‌ها در این فضا و به دنبال آن ایجاد ضعف در حیا و عفاف به مرور زمان و با تبلیغ بیش از حد صفحات افرادی که در راستای اهداف این شبکه اجتماعی و ترویج بی‌حجابی و خودنمایی فعالیت می‌کنند، فضایی را برای کاربران به وجود می‌آورد که بتوانند در آن به اموری که در دنیای واقعی از نظر محدودیت‎های شرعی، اخلاقی، دینی و یا حتی داشتن حیا و عفت قادر به انجام نیستند، پرداخته و تصاویر خود را به منظور جذب افراد و دنبال‌کننده‌های بیشتر حتی با حجاب کامل اما ظاهری با نامحرمان به اشتراک بگذارند.

در نتیجه این کار، افراد دیگر نیز جذب این تصاویر و مدل‌ها شده و الگوسازی داشتن حجاب در نظر افراد محجبه دارای تغییر و تحولی اشتباه می‌شود، بنابراین افرد محجبه گاهی حتی با ناآگاهی از اشتباه بودن این امر، به منظور زیبا نشان دادن پوشش چادر و تشویق بانوان به این نوع پوشش، دست به تبلیغاتی مخرب علیه ارزش‌های حجاب می‌زنند و تبدیل به باحجاب‌های بی‌حیایی می‌شوند که به مراتب از بی‌حجاب‌های باحیا خطرناک‌تر است.

پایان پیام/526