روز خوش موزه مطبوعات آذربایجان/ هم‌نشینی با اسناد و جراید قدیمی در عصر یک روز بهاری

به گزارش ایرنا، عصر دیروز، جمعی از شیفتگان و دلدادگان حوزه فرهنگ و هنر در حیاط خانه قدیمی «کلکته چی» تبریز در دل بافت تاریخی این کهن شهر گرد هم جمع آمده بودند تا به بهانه یک رویداد فرهنگی، دلتنگی دیدار با همدیگر را برطرف کنند و از گذشته درخشان شهر و دیارشان در پیشبرد تمدن ایران زمین سخن بگویند.

حضور جمع بزرگان، اعم از مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی و نهاد کتابخانه های عمومی و ۲ تن از اعضای شورای شهر تبریز همراه با تنی چند از مجموعه داران سند و تمبر و سکه در میان فعالان رسانه ای تبریز در عصر دلپذیر یک روز بهاری، فرصت گرانقدری بود که هیچ کس دلش نمی خواست به زودی پایان یابد.

در واقع این گردهمایی ۳۰ نفره، نشانه شوق و اشتیاق نخبگان شهر برای صیانت از داشته های میراثی و فرهنگی به یادگار مانده از پیشینیان بود که به شکل افتتاح نمایشگاه «مطبوعات در آیینه تاریخ» و رونمایی از کتاب ارزشمند و تازه چاپ «نامه هایی از آذربایجان» بروز و ظهور یافت.

اگر بنویسم که حاضران در این جمع هر کدام گوشه ای از بار سنگین توسعه فرهنگی تبریز کهن را به دوش دارند و برای هم آوایی با همدیگر در قالب انتشار نشریات مکتوب و برخط، ایجاد موزه های جدید، نگهداری از اسناد و روزنامه های قدیمی و ... می کوشند، سخن بیراهی نیست.

داود هوشنگ روشنک، مجری توانمند و شاعرپیشه تبریزی در حین اجرای برنامه مثل همیشه گل کاشت و در شعری که به شیوایی تمام خواند، از مجد و عظمت تاریخی تبریز کهنسال در دفاع از مام میهن گفت و به روال سابق با شوخی و کنایه گفت که خانواده اش از ۶۵۰ سال پیش در محله «قره باغی ها»ی این شهر سکونت دارند و تازه به تبریز کوچ کرده اند.

احمد حمزه زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز که انصافا از نخستین روز تصدی این مسوولیت با گشاده رویی و مهربانی تمام همراه همیشگی جمع های رسانه ای بوده است، پس از قرار گرفتن در پشت تریبون با اشاره به وجود یک هزار و ۳۰۰ هکتار بافت تاریخی و حریم آن در تبریز، از این کهنسال خفته در دامن «سرخاب» به عنوان «اکو موزه» یاد کرد.

حمزه زاده که افتتاح موزه مطبوعات آذربایجان در کوچه تاریخی «کرباسی» مدیون پیگیری های او و همکارانش در اداره کل میراث فرهنگی است، از وجود بیش از ۴۰ موزه در سطح استان به عنوان ظرفیتی بزرگ برای شناساندن این خطه در حوزه گردشگری یاد کرد و اعلام کرد که بر اساس نتایج تحقیقی که به تازگی منتشر شده، این کلان شهر به همراه همدان، یکی از ۲ شهر مهم مقصد گردشگری ایران در دهه پیش روست.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی همچنین از اعضای شورای شهر حاضر در آیین افتتاحیه درخواست کرد که دست مجموعه داران خصوصی را بگیرند و با اختصاص فضایی برای نمایش مجموعه های آنان به غنای بیشتر این شهر که به حق به «شهر موزه ها» معروف شده، کمک کنند.

روح الله دهقان نژاد، عضو شورای شهر تبریز نیز که به همراه روح الله رشیدی، دیگر عضو شورا در این مراسم حضور یافته بود و هر دو از چهره های رسانه ای تبریز محسوب می شوند، با اشاره به اختصاص اعتبار برای پردیس «هنر و رسانه» در بودجه امسال شهرداری از عزم شورا و مدیریت شهری برای حمایت از مجموعه داران خبر داد.

دهقان نژاد اعلام کرد که شهردار تبریز نیز به جد پیگیر این مساله است و با همین نگاه اقدامات لازم برای احیای «موزه مشاغل» استاد رضا سرابی انجام گرفته و قرار است به هر نحو ممکن فضایی نیز برای راه اندازی «موزه عکاسی» توسط استاد محمدعلی جدیدالاسلام اختصاص یابد.

رضا بالا بیگ نژاد، مولف کتاب «نامه هایی از آذربایجان؛ دویست و نود نامه منتشر نشده» نیز وقتی که به پشت تریبون رفت، صفحه نخست شماره ای از روزنامه «اختر» چاپ استانبول را به موزه مطبوعات آذربایجان اهدا کرد و به بررسی سیر تکاملی مطبوعات آذربایجان پرداخت و گفت که فاصله زمانی پیروزی مشروطه تا بمباران مجلس شورای اسلامی، دوره درخشان مطبوعه نویسی در ایران و آذربایجان بود.

بالابیگ نژاد از دولتی بودن روزنامه های منتشره در ایران قبل از مشروطه سخن گفت و اعلام کرد که خطه آذربایجان جایگاه بی مانندی در رشد و توسعه روزنامه نگاری ایران زمین در آن سال ها دارد.

محمد عزیزی راد، پژوهشگر تاریخ مطبوعات نیز در این آیین، به معرفی کتاب «نامه هایی از آذربایجان» پرداخت و اعلام کرد که ۲۹۰ نامه منتشر شده از بزرگان این دیار در این کتاب از بین بیش از هشت هزار نامه و سند انتخاب شده است.

او با اشاره به اینکه قدیمی ترین نامه منتشر شده در این کتاب ۱۸۱ سال و جدیدترین آنها ۵۳ سال قدمت دارد، گفت که نامه های هریک از اشخاص نامبرده در این کتاب از قبیل خاندان «کلکته چی» خود به تنهایی قابلیت تبدیل شدن به یک یا چند جلد کتاب را دارد، کاری که به گفته او خانم دکتر منصوره اتحادیه در انتشارات «نشر تاریخ ایران» در موارد متعدد انجام داده است.

فرینوش اکبرزاده، عضو هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران آذربایجان شرقی و مبتکر برگزاری نمایشگاه «مطبوعات در آیینه تاریخ» نیز از قدمت نامه و نامه نگاری در تاریخ کهن سرزمین مان گفت و افزود: نامه و نامه‌نگاری، امروز برای ما در مفهوم «پُست» تجلی یافته. مفهومی که وقتی در سیر تاریخی خود، به «مطبوعات» می‌رسد، منادی هجرت کلمات، از دیاری به دیاری دیگر، از شهری به شهری دیگر و از تمدنی به تمدنی دیگر می‌شود.

اکبرزاده که با همراهی آقایان زینالی، خیرخواه و نیکرفتار در قامت اعضای هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران استان میزبان این برنامه فرهنگی بودند، یادآوری کرد: دیر زمانی نمی‌گذرد از روزگاری که نشریات و پست، دست در دست هم از این سو تا آن سوی ممالک محروسه ایران، و همچنین ممالک روس و اروپا و هند و قفقاز و عثمانی را درنوردیده و دامنه‌های آگاهی و ارتباط را گامی پیش برده‌اند؛ چه بسیار افرادی گمنامی که کوله به دوش، مسیرهای بسیار را طی کردند تا برگهای اندیشه و آگاهی را همچون شمعی روشن در کوران زمان به دست و دلهای مشتاق برسانند.

او در تشریح ارتباط ناگسستنی تمبر و مطبوعه در دهه های پیشین توضیح داد: در این مسیر، جایگاه تمبر در توسعه ارتباطات و دانایی و نگاه افراد جریان ساز به این مقوله را به حدی است که ستارخان، سردار ملی مشروطه، در دوران حصر ۱۱ ماهه آذربایجان، در شرایطی که با مشکلات بسیار دست به گریبان بود، از انتشار تمبر غافل نشد و اینگونه، نمونه مشهور به ستارخان به خانواده تمبر کشور پیوست. همچنین تمبر شیخ محمد خیابانی و نهضت آزادیستان، تایید دیگری بر این مدعاست؛ مکاتبات میان افراد و نشریات، قطعه دیگری از پازل توسعه ارتباطی در بستر تاریخ است. اتفاقی که یادگاران بسیاری برای امروز باقی گذاشته و می‌توان ریشه‌های تحولات اجتماعی را میان اوراق به زردی نشسته‌اش جستجو کرد.

جمع حاضر در حیاط خانه تاریخی «کلکته چی»، پس از بحث و فحص در باب مطبوعات، اسناد و تمبر و ارتباط بین آنها، به دست محمد حسن علملو، از روزنامه نگاران پیشکسوت و اخلاق مدار آذربایجان شرقی، روبان نمایشگاه را بریدند و در فضای کوچک، اما صمیمی و تماشایی موزه مطبوعات، برای دقایقی، نسخه های جراید قدیمی، اسناد و تمبرهای نقش بسته بر روی آنها را به نظاره نشستند.

راستی که تعمق در اسامی نشسته بر بالای نامه های اشخاص مهم و قبوص وصول روزنامجات قدیمی موجود در موزه مطبوعات، حکایت از دو موضوع متفاوت دارد؛ فانی بودن دنیا و مافیها و پیوسته بودن تلاش پیشینیان با کوشش امروزی ها برای پیش بردن ارابه خوشبختی ملت و کشور.

و حقا که شیرین ترین بخش این رویداد فرهنگی - رسانه ای، تجدید دیدار تلاشگران عرصه فرهنگ و رسانه تبریز کهن با یکدیگر در عصرهنگام دلنواز تبریز در کوچه ای به درازای قرنها بود..