ارز ترجیحی برای واردات؛ ابرچالش تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی/ ایرانی‌ها بازار داخل را به خارجی‌ها باختند؟

به گزارش تجارت‌نیوز، با توجه به شعار سال جاری، «جهش تولید» مهم‌ترین هدفی است که تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی درصدد تحقق آن هستند و دانش و تکنولوژی خود را متناسب با استانداردهای جهانی نگه داشته‌اند. با این حال تخصیص ارز ترجیحی برای واردات تجهیزات پزشکی به ابرچالش تولیدکنندگانی تبدیل شده که برای تامین ارز مورد نیاز خود باید به بازار آزاد رجوع و از طریق دلار 60 هزار تومانی نیاز خود را برطرف کنند. روندی که طی مدت اخیر منجر به واگذاری بازار به واردکنندگان و کالاهای خارجی شده است.

تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی برای دفاع از عملکرد خود و تولیداتی که به بازار عرضه می‌کنند، اقدامات‌شان را در دوره پاندمی کرونا پیش می‌کشند.

چنان‌که آنها می‌گویند، اسفند 98، یعنی زمانی که کووید-19 به ایران رسید، کشور از جهات مختلف دچار بحران شد. یکی از این بحران‌ها، کمبود ونتیلاتور یا همان دستگاه تنفس مصنوعی بود. بیماران کرونایی از ناحیه ریه آسیب دیده بودند و به‌یکباره تقاضای شدیدی برای این دستگاه در جامعه پزشکی احساس شد.

کمبود ونتیلاتور، چالشی بود که تمام کشورهای جهان را درگیر خود کرد. در این میان فقط پنج کشور تکنولوژی ساخت این دستگاه را داشتند و ایران با وجود تحریم‌ها یکی از این پنج کشور محسوب می‌شد. تحریم‌ها مانعی برای تولید ونتیلاتور و سایر تجهیزات پزشکی نشدند؛ اما مشکلات دیگری که بیشتر ریشه در سیاست‌های داخلی داشت، سد راه تولید شد.

ایران از 14 سال پیش به مطالعه درباره ساخت این دستگاه پرداخت و پس از ۶ سال کار علمی به تکنولوژی ساخت ونتیلاتور دست یافت. از ابتدای ساخت ونتیلاتور تا شروع کرونا، فقط 100 دستگاه در ایران ساخته شد. اما طی مدت بسیار کوتاهی متخصصان ایرانی با تلاش 24ساعته توانستند تعداد ونتیلاتورهای ایرانی را یه سه هزار دستگاه در سال 99 برسانند.

اکنون ۶ هزار ونتیلاتور ساخته شده است و ایران به طور مستقیم به 50 کشور صادرات دارد و دانش ساخت ونتیلاتور به سوئد، بلاروس، عراق و ترکیه انتقال یافته است. شرکت‌های ایرانی توانسته‌اند توجه بازارهای جهانی را به محصولات خود جلب کنند؛ اما مشکل بزرگ آنها در داخل کشور است.

وعده حذف ارز ترجیحی محقق نشد

از اردیبهشت‌ماه دو سال پیش، دولت وعده حذف ارز تدریجی داد. ارز ترجیحی به بسیاری از کالاهای اساسی تعلق می‌گرفت که در سال گذشته برای تمام گروه‌ها به‌جز اقلام سلامت‌محور و کالاهای اساسی کشاورزی این ارز حذف شدند.

با اینکه وعده داده شده بود ارز ترجیحی اقلام سلامت‌محور و به‌ویژه تجهیزات پزشکی حذف شود، اما ارز تخصیص‌داده‌شده به واردات تجهیزات پزشکی از 650 میلیون دلار در سال 1401 به 850 میلیون دلار در 1402 رسید. چنان‌که اکنون تولیدکنندگان از ارز ترجیحی به‌ عنوان «ابرچالش تجهیزات پزشکی» یاد می‌کند.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی درباره آسیبی که ارز ترجیحی به تولید تجهیزات پزشکی وارد کرده است گفت: سمعک در ایران تولید می‌شود. واردات هم از سمعک 100 دلاری تا 400 دلاری وجود دارد. اگر سمعک 400 دلاری با ارز 4200 وارد شود، یک و نیم میلیون تومان می‌شود. حتی اگر سود سه برابری روی آن آورده شود، قیمت آن از چهار و نیم میلیون تومان فراتر نمی‌رود. این در حالی است که سمعک ایرانی با یک‌چهارم قیمت سمعک 400 دلاری ولی با دلار 60 هزار تومانی ساخته می‌شود. قیمت نهایی برای تولیدکننده ۶ میلیون تومان درمی‌آید و قیمتی که به مردم عرضه می‌شود با سود یک و نیم برابر، 10 میلیون تومان است. معلوم است که مردم سمعک ایرانی نمی‌خرند و بازار به سمت خارجی شدن حرکت می‌کند.

پیشنهاد عبدالرضا یعقوب‌زاده برای عبور از چالش مزبور این است که مانند سامانه دارویار، یارانه به جای واردکننده به مصرف‌کننده تعلق گیرد.

او دراین‌باره توضیح داد: در حال حاضر پیشنهاد تولیدکنندگان این است که ارز ترجیحی حذف شود و به جای آن به مصرف‌کننده یارانه تعلق بگیرد. به‌ عنوان مثال همان سمعک اگر با ارز 60 هزارتومانی وارد شود، قیمتش چیزی حدود 50 تا 60 میلیون تومان می‌شود. در رقابت با آن سمعک ایرانی 10 میلیون تومانی وجود دارد. اگر یارانه به خریدار داده شود، سمعک ایرانی برای مصرف‌کننده رایگان می‌شود. در صورتی که تمایل داشتند محصول خارجی تهیه کنند، هزینه آن را خودشان بپردازند.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی ادامه داد: به این طریق بازار داخلی رونق می‌گیرد. در نمونه ونتیلاتور هم این روند اجرا شد. قیمت هر دستگاه ونتیلاتور در آغاز همه‌گیری کرونا 20 هزار دلار بود و پس از چندی افزایش تقاضا به 100 هزار دلار هم رسید. اما قیمت نمونه داخلی این دستگاه یک‌ششم ونتیلاتور خارجی بود. برای همین خیلی زود وارد جامعه هدف، یعنی بیمارستان‌ها، شد.

یعقوب‌زاده یادآور شد: وقتی یک محصول 50 میلیون تومانی با نرخ چهار میلیون تومان به دست مردم برسد، کسی که یک سمعک را چند سال استفاده می‌کرده، سالی دو بار سمعک می‌خرد. به عبارت دیگر تقاضای کاذب برای محصولات ایجاد می‌شود. این تقاضا در سایر محصولات تجهیزات پزشکی مثل MRI هم وجود دارد.

این فعال صنفی در پایان با اشاره به دیگر مشکلات موجود در زمینه تولید تجهیزات پزشکی توضیح داد: قاچاق معکوس نیز ضربه سنگینی به تولید وارد کرده است. قیمت تولید در ایران به نسبت سایر کشورها پایین‌تر است. محصولات از ایران به کشورهای دیگر برده می‌شود و با نشان تجاری غیرایرانی با قیمت بسیار بالاتر به فروش می‌رسد. مهاجرت نخبگان و تعطیلی واحدهای تولیدی و شرکت‌های دانش‌بنیان هم نتیجه بی‌توجهی به تولید و باز گذاشتن عرصه واردات است. حداقل توقع تولیدکنندگان در سال «جهش تولید با مشارکت مردم» حذف ارز ترجیحی طبق وعده‌های دولت است.

برای مطالعه بیشتر صفحه تولید و تجارت را دنبال کنید.