پنجشنبه یا شنبه؛ بالاخره تعطیلی آخر هفته چند روز است؟

چند سالی است که داستان تعطیلی آخر هفته‌ها و کاهش یا افزایش ساعت کاری کارمندان یکی از موضوعاتی است که در تمامی بحث‌های جدی، رسمی و کارشناسی بین تمامی افراد مطرح می‌شود. طرحی که این اواخر به مسئله‌ای جدی و پر طرفدار در بحث‌های خانوادگی و حتی شوخی‌های فضای مجازی تبدیل شده بود.

کلاف تعطیلی آخر هفته‌ها که به نظر می‌رسد بالاخره به انتهای خود نزدیک شده برای اولین بار در سال ۹۵ مطرح شد. طرحی که به نظر می‌رسد حالا پس از ۸ سال و در آخرین روز‌های کاری مجلس یازدهم رنگ واقعیت به خود گرفته است.

تغییرات اخیر بر اساس کلیات لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری صورت می‌گیرد که در آن کاهش ساعات کاری ادارات و افزایش تعطیلات پایان هفته -از یک روز به دو روز- گنجانده شده است.

البته این موضوع تازگی ندارد و در سال‌های گذشته هم مطرح شده بود، اما در همه موارد پیش از نهایی شدن متوقف شده بود.

این طرح، هفتمین سعی دولت و مجلس ایران از سال ۹۵ برای دو روزه کردن تعطیلات آخر هفته بود.

ارتباط کاری با جهان خارج از جمله محور‌هایی بوده که طی سال‌ها مدافعان این طرح -از جمله فعالان اقتصادی در ایران- به دنبال آن بوده‌اند.

طراحان این مسئله معتقدند که ساماندهی تعطیلات پایان هفته موجب تنظیم بیشتر با بازار‌های جهانی و منطقه‌ای و جلوگیری از فرصت‌سوزی تجاری و خسران کشور در این حوزه خواهد شد.

اختلاف نظر‌هایی هم در مورد انتخاب روز پنج‌شنبه یا شنبه به عنوان تعطیلات آخر هفته در کمیسیون اجتماعی بوده است و منتقدان مسائل شرعی را مانع می‌دانند و طراحان می‌گویند هیچ منع شرعی وجود ندارد.

محسن پیرهادی نماینده مردم تهران ظهر چهارشنبه در جمع خبرنگاران با تاکید بر اینکه تصمیمات ملی و اصلاح برخی رویه‌ها نیازمند انجام مباحثات علمی و عمیق است، درباره تصویب این لایحه در روز‌های آخر مجلس یازدهم گفت: برغم مانور و اتهام تراشی برخی منتقدان و مخالفان، پس از بررسی‌های دقیقی که صورت گرفت عیان شد، تغییر تعطیلی از پنج شنبه و جمعه» به جمعه و شنبه منع شرعی و قانونی ندارد و تصمیمی حاکمیتی محسوب می‌شود که صرفا نیاز به یک عزم و رویکرد اصلاح بر اساس منافع و مصالح کشور دارد.

نماینده مردم تهران در مجلس با بیان اینکه برای روشن شدن صحت ادعای مخالفان طرح مذکور از دفاتر آیات عظام ناصرمکارم شیرازی و نوری همدانی به صورت شفاهی و تلفنی و از دفتر آیت‌الله العظمی علوی گرگانی به صورت کتبی در خصوص تشبه تعطیلی شنبه با یهودیت استفتا کرده‌ایم، ادامه داد: فحوی مشترک پاسخ کتبی و شفاهی دفاتر این مراجع بزرگوار تقلید بر این نکات تاکید داشت که اصلاح روند‌ها بر اساس سبب انتفاع جامعه اسلامی و مسلمین بلامانع است. در خصوص جابجایی تعطیلات، چون جزء مباحث حکومتی و حاکمیتی محسوب می‌شود، تشخیص حاکم شرع متبع است و تنها روز جمعه است که به دلیل سفارش برپایی نماز جمعه مقدس شمرده شده است.

پیرهادی تاکید کرد: دفاتر سه مرجع بزرگوار تاکید داشتند: «صرف تعطیلی شنبه تشبه با یهودیت محسوب نمی‌شود.»

وی ادامه داد: همچنین در استفتای شفاهی از دفتر مقام معظم رهبری و استفتای کتبی از دفتر حضرت امام (ره) نیز در پاسخ به این سوال حرمت و اشکالی برای تعطیلی شنبه نفرمودند.

نماینده مردم تهران گفت: متاسفانه برخی صدا‌ها به غلط، صدای حاکمیت تلقی می‌شود، تولید دوقطبی اقتصاد و ایدئولوژی اگر خواست برخی مخالفان طرح هم نباشد، اما خروجی کلی موضع‌گیری آنهاست که نه تنها به مصلحت کشور نیست بلکه منجر به یاس اجتماعی از اصلاح رویکرد‌ها می‌شود.

پیرهادی، در ادامه با بیان اینکه با تقویت صدای مخالفان پیشنهاد تعطیلی شنبه و ظن به محاق رفتن ایده تعطیلی شنبه به جای پنج شنبه در هفته‌های اخیر ۳۶ تشکل اقتصادی از جمله چندین اتاق بازرگانی، اتحادیه، انجمن و سندیکا وارد میدان شدند و در نامه‌های جداگانه‌ای به رئیس مجلس خواستار تعطیلی «شنبه» به‌جای «پنج شنبه» در طرح افزایش تعطیلات آخر هفته شده‌اند، گفت: وظیفه فعالان اقتصادی، علما، فضلا، مسئولان و نخبگان است که درباره این تصمیم ملی روشنگری کنند و مسئولانه و آینده‌نگرانه در این‌باره اعلام موضع کنند.

در صورت تایید شورای نگهبان و بر اساس مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی قرار است «شنبه‌ها» دومین روز تعطیل در کشور به جای «پنج‌شنبه‌ها» باشد، تغییری که گفته شده با هدف تسهیل مراودات تجاری انجام می‌شود، اما عده‌ای از تغییرات قابل توجه در زندگی عادی مردم حرف می‌زنند. تغییری که می‌تواند باعث بروز مشکلاتی آن هم به هر نحوی در شرایط امن و عادی زندگی مردم می‌شود.

اما در سایر کشور‌ها تعطیلات آخر هفته به چه شکل است؟

جمعه و شنبه در کشور‌هایی مانند بنگلادش، عراق، یمن، سوریه، اردن، لیبی، مالدیو، عمان، قطر، عربستان سعودی و مالزی، پنجشنبه و جمعه در کشور‌هایی مانند افغانستان، جمعه و یکشنبه در کشور برونئی، در کشورمان جمهوری اسلامی ایران فقط جمعه ،در کشور نپال شنبه و در کشور‌هایی مانند هند، مکزیک، فیلیپین و کلمبیا فقط یکشنبه تعطیل است.

جمعه و شنبه غیر از شنبه و یکشنبه از رایج‌ترین روز‌های آخر هفته هستند. همچنین در بسیاری از کشور‌های اسلامی نماز ظهر جمعه اهمیت قابل توجهی دارد. با این حال، در میان کشور‌های خاورمیانه روند رو به رشدی برای انتقال تعطیلات به شنبه و یکشنبه وجود دارد. اعتقاد بر این است که این تغییر با توجه به قدرت‌های اقتصادی بین‌المللی، مزایای اقتصادی قابل توجهی را برای آن کشور‌ها ارائه می‌کند.

به عنوان مثال، امارات متحده عربی قبلاً تعطیلات آخر هفته جمعه و شنبه را دنبال می‌کرد، اما در سال ۲۰۲۲ به تعطیلات آخر هفته شنبه و یکشنبه با نیم روز در روز جمعه برای اقامه نماز تغییر کرد. با این حال، شایان ذکر است که بسیاری از کسب‌وکار‌ها ممکن است همچنان برای نماز عصر جمعه تعطیل شوند که احتمالاً در سایر مناطق با اکثریت مسلمان که شنبه و یکشنبه را به عنوان روز‌های تعطیل رسمی آخر هفته خود می‌دانند، همینطور است.

در مالزی، بیشتر نقاط کشور، از جمله کوالالامپور، شنبه و یکشنبه را به عنوان روز‌های تعطیل آخر هفته تعیین می‌کنند. با این حال، چند ایالت جمعه و شنبه را به عنوان تعطیلات رسمی آخر هفته خود حفظ می‌کنند.

باید از لحاظ بین‌المللی با دنیا هماهنگ باشیم

ولی اسماعیلی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره موافقت مجلس با تعطیلی شنبه‌ها گفت: تمام کشور‌های دنیا این کار را کردند و به جز جیبوتی فقط ما هستیم که در روز جمعه تعطیل هستیم لذا باید از لحاظ بین‌المللی با دنیا هماهنگ باشیم و نمی‌توانیم خود را تعطیل کنیم، چون الان دو روز ما تعطیل هستیم و دو روز هم کشور‌های دیگر تعطیل هستند و در کل چهار روز قطع ارتباط با دنیا وجود دارد.

وی ادامه داد: ممکن است جا افتادن تعطیلی شنبه در کشور مدتی طول بکشد، اما هر تغییری یک آسیب‌های کوچکی دارد البته این امر در معیشت مردم تاثیر دارد و اقتصاددانان با اعداد و ارقام برای ما توضیح دادند که ما با تعطیلی شنبه‌ها موافقت کردیم.

نماینده مردم گرمی در مجلس بیان کرد: تعطیلی شنبه‌ها حرمت شرعی ندارد و از سه مرجع تقلید استعلام کردیم لذا چرا نباید این کار را نکنیم و خود را با اقتصاد بین‌المللی که هر روز در حال پیشرفت است، وفق ندهیم.

رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: الان کشور‌های حاشیه‌های خلیج فارس و کشور‌هایی مثل افغانستان و ترکیه هم شنبه را تعطیل کردند، اما با تعطیلی پنجشنبه عملا کشور چهار روز با دنیا ارتباطش قطع بود.

اسماعیلی تصریح کرد: اهمیت تعطیلی شنبه در سالی که حضرت آقا به نام جهش تولید با مشارکت مردم گذاشتند، معیشت مردم است.

رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس اظهار کرد: با تعطیلی شنبه روز پنج‌شنبه به‌عنوان روز کاری حساب می‌شود البته با توجه به اینکه پنج‌شنبه تا کنون نیمه‌تعطیل بوده باید مدتی بر روی آن کار فرهنگی شود تا مردم به تعطیل نبودن آن عادت کنند و از آنجا که شنبه تعطیل است مردم عادت می‌کنند که کل پنج‌شنبه را سرکار باشند.

وی بیان کرد: مخالفان تعطیلی شنبه بحث ساعت کاری با کشور‌های جهان را مطرح می‌کردند، اما بحث ما بیشتر بر روی ارتباط با کشور‌های همسایه مثل ترکیه، امارات، افغانستان و عراق که شرکای اصلی اقتصادی ما هستند، بود.

این طرح چه با آن موافق باشیم و چه با آن به شکلی جدی مخالفت کنیم در صورت تایید نهایی توسط شورای نگهبان در اواخر خرداد در کشور اجرایی می‌شود. در نتیجه فعلا همه چیز بدون تفاوت حداقل تا پایان خرداد اجرایی می‌شود و این طرح تا ایستگاه نهایی یک ماهی فاصله دارد.

طرحی که مجلس یازدهم تصویب آن را به نام خود زد. تصویبی که شرایط و مسیر جدیدی را برای اقتصاد کشور نمایان می‌کند.