محمد مخبر؛ اولین کفیل ریاست جمهوری در تاریخ ایران

سروش بامداد در عصر ایران نوشت: هر چند تعبیر «کفیل ریاست جمهوری» در اصل ۱۳۱نیامده اما چون معاون اول دیگر معنی ندارد و او عهده‌دار مسؤولیت جدیدی شده و اختیارات و مسوولیت‌های ریاست جمهوری را با موافقت رهبری بر عهده گرفته کفیل ریاست جمهوری مناسب است.

در پی سانحۀ سقوط بالگرد حامل رییس جمهوری و همراهان که به شهادت سید ابراهیم رییسی، حسین امیر عبداالهیان وزیر امور خارجه،امام جمعه تبریز و استاندار آذربابجان شرقی و کادر پروازی انجامید، مطابق قانون اساسی مسؤولیت ادارۀ دولت و در واقع کشور تا انتخاب رییس جمهوری جدید بر عهدۀ معاون اول- محمد مخبر دزفولی – است.

هر چند تلویزیون در یک برنامه خبری از عنوان «سرپرست قوۀ مجریه» استفاده کرده و روزنامۀ شهرداری تهران هم عنوان «مدیر قوه مجریه» را به کار برده اما از امروز تا انتخاب رییس جمهوری جدید آقای مخبر را می‌توان کفیل ریاست جمهوری دانست؛ مقامی فراتر از مدیر قوۀ مجریه یا سرپرست ریاست جمهوری خاصه این که طبعا باید از برخی از رهبران کشورهای خارجی که برای شرکت در مراسم تشییع به تهران سفر می‌کنند نیز استقبال کند و به لحاظ پروتکلی همتای آنان باید باشد ولو موقت.

به موجب اصل ۱۳۱ قانون اساسی «در صورت فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رییس‌جمهوری و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رییس‌جمهوری جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رییس‌جمهوری با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رییس مجلس و رییس قوه قضائیه و معاون اول رییس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رییس‌ جمهور جدید انتخاب شود.

در صورت فوت معاون اول یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رییس‌جمهوری معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»

هر چند تعبیر «کفیل ریاست جمهوری» در این اصل نیامده اما چون معاون اول دیگر معنی ندارد و او عهده‌دار مسؤولیت جدیدی شده و اختیارات و مسوولیت‌های ریاست جمهوری را بر عهده گرفته تعابیری چون مدیر قوه مجریه یا سرپرست ریاست جمهوری نادرست و دست‌کم نارساست چون رییس جمهوری بعد از بازنگری در قانون اساسی هم رییس جمهوری است به معنی عالی‌ترین مقام رسمی پس از رهبری و هم نخست‌وزیر به معنی رییس دولت و تنها رییس قوه مجریه نیست.

در قانون اساسی ۵۸ و قبل از بازنگری عنوان معاون اول نبود و تنها از شورای موقت ریاست جمهوری یاد شده بود. در اصل ۱۳۱ کنونی اما هم از تفویض اختیارات به معاون اول سخن به میان آمده و هم تشکیل شورای موقت ریاست جمهوری منتها کار شورای موقت تنها تمهید انتقال قدرت است و برگزاری انتخابات جدید و مسوولیت و اختیارات رییس جمهوری فقید با معاون اول سابق است و از این حیث با قانون اساسی ۵۸ کاملا متفاوت است که شورای موقت جای رییس جمهور می‌نشست و حتی در یک مورد به جای رییس جمهور ( شهید رجایی) نخست وزیر ( مرحوم مهدوی کنی) را به مجلس معرفی کرد.

در اصلاحات ۶۸ اما اختیارات شوراها کم و تمرکزگرایی شد و همین اتفاق در واگذاری اختیارات شورای موقت ریاست جمهوری به معاون اول هم رخ داده بنا بر این محمد مخبر دزفولی اکنون کفیل ریاست جمهوری ایران است و در واقع اولین کفیل ریاست جمهوری در تاریخ ایران.