چهار ویژگی مهم شخصیتی حضرت عباس (ع) از نظر امام صادق (ع)

ما اگر بخواهیم چیزی یا شخصی را بشناسیم باید به ویژگی ها وخصوصیات آن توجه کنیم. شناخت حضرت قمر منیر بنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس(ع) نیزدر گرو شناخت ویژگی های ایشان است؛ بارزترین ویژگی شخصیت حضرت عباس (ع) همین یار و یاور امام بودن است. همچنین حضرت عباس (ع) در عرصه دانایی و معرفت، شخصیت برجسته ای است. او وجودی سرشار از درک پاک و عمیقی است که از منشأ علم الهی حضرت علی (ع) سرچشمه گرفته و جریان یافته است.

چهار ویژگی مهم شخصیتی حضرت عباس (ع)

یکی از راه‌های پی بردن به مقام و عظمت قمر منیر بنی هاشم (ع) مراجعه به زیارت نامه آن حضرت است که از امام صادق (ع) نقل شده: «أَشْهَدُ لَکَ بِالتَّسْلِیمِ وَ التَّصْدِیقِ وَ الْوَفَاءِ وَ النَّصِیحَةِ لِخَلَفِ النَّبِیِّ الْمُرْسَل؛ شهادت می دهم برای حضرتت به تسلیم و تصدیق و وفا، و خیرخواهی، برای یادگار پیامبر مرسل»، در این بیان شریف به چهار مقام ویژه عباس بن علی (ع) اشاره می شود:

۱. مقام تسلیم

«در دایره قسمت ما نقطه تسلیمیم لطف آنچه تو اندیشی حکم آنچه تو فرمایی»

با توجه به فرمایش امیرالمومنین(ع): «الدُّنیَا دارٌ بالبلاءِ مَحفوفَةٌ؛ دنیا سرایی است که به بلا پیچیده شده است»، در مواجه با مشکلات، بلاها و مصیبت ها چندین عکس العمل معنوی مانند توکل، صبر، رضا و تسلیم قابل تصور است و در این میان، مقام تسلیم برترین آن هاست.

حضرت عباس (ع) وقتی دید امام حسین (ع) به سمت کربلا می‌رود ننشست فقط دعا کند، بلکه همراه امام شد. تسلیم بودن یعنی هر گامی امام بر می‌دارد ما هم همان گام را برداریم، نه اینکه بگوییم دلمان چه می‌گوید. تسلیم بودن یعنی خواسته امام را بر دیگران ترجیح دادن و این در وجود حضرت عباس (ع) بود.

مقام تسلیم از مقام رضا هم بالاتر است، چون در مقام رضا هر چه حق تعالی مقرر فرموده موافق طبع شخص است. اما در مقام تسلیم انسان برای خود طبعی نمی بیند تا موافق یا مخالف باشد، در مقام تسلیم خودی نمی بیند تا بگوید من پسندم آنچه را جانان پسندد، بلکه خود و هرچه دارد را تسلیم حق تعالی می کند، و حضرت ابالفضل (ع) دارای مقام تسلیم بود.

۲. مقام تصدیق

قدم بعد از تسلیم تصدیق است. انسانی که تسلیم محض شد مَحرم می شود و به مرحله ای می رسد که به صدق و حقانیت صاحب ولایت پی می برد. در جریان عاشورا، برخی از افراد در رابطه با قیام سید الشهداء (ع) اظهار نظر می کردند و ایراداتی داشتند، ولی در هیچ منبعی ذکر نشده که قمر بنی هاشم (ع) در مقابل امام، اظهار نظری کرده باشد. این همان مقام تصدیق است که هر چه امام بفرماید را صدق بداند.

۳. مقام وفا

ویژگی‌های شخصیت حضرت ابوالفضل (ع)

علاوه بر محبت امام باید نسبت به اوامر وآرمان های ایشان نیز وفادار باشی و در این راه از خود استقامت نشان دهی.پیروزی و سربلندی هر نهضت و حرکتی مرهون و مدیون وفاداری یارانی است که در آن حضور یافته‎اند تا نهضت با اتکا به وفای آنان به اهداف شکوهمندانه خود دست یابد.

عباس بن علی (ع) مصداق أتم و أکمل وفای به عهد و باقی ماندن بر بیعت بود که خداوند مومنان را این چنین توصیف می کند: «الَّذینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ لا یَنْقُضُونَ الْمیثاق [رعد/۲۰] آن ها که به عهد الهی وفا می کنند، و پیمان را نمی شکنند». در زیارتنامه حضرت عباس (علیه‎السلام) می‎خوانیم:

«اَشهَدُ لَکَ بِالتَّّسلیمِ وَ التَّصدِیقِ وَ الوَفاء و النَصیحَة لِخَلَفِ النَّبی؛گواهی می‎دهم که از جانشین پیامبر (صلی الله علیه و آله) [پیشوای خود] پیروی کامل داشتی و نسبت به او راست کردار و وفادار و خیرخواه بودی.»

حضرت ابالفضل(علیه‎السلام) قهرمانانه در راه وفاداری به آیین خود، برادران و فرزاندن خویش را به میدان جنگ فرستاد و برای این که پایبندی خویش را به این پیمان بیشتر به اثبات رساند، با شهادت آنان خم به ابرو نیاورد و خود نیز جان بر سر این پیمان نهاد.

نوشته‎‌اند هنگامی که کاروان اسیران کربلا را در شام، به کاخ یزید بردند، در میان وسایل غارت شده‎ی شهیدان، پرچمی بود که از ضربات دشمن بسیار آسیب دیده بود. یزید با حیرت به آن نگاه کرد و پرسید: «این پرچم در دست چه کسی بوده است؟»

گفتند: «عباس بن علی.» آنگاه سرگردان بین حیرت و احترام، سه بار برخاست و نشست و به حاضران گفت: «به این پرچم خوب نگاه کنید. ببینید که بر اثر ضربات شما هیچ جای سالمی ندارد، ولی انتهای آن که در دست علمدار بوده، سالم سالم است.»

این سخن کنایه از این بود که پرچمدار، ضربات تیغ‎های برهنه و برّانی را که به دستش می‎خورده، تاب آورده، ولی پرچم را رها نکرده است.

آنگاه یزید رو به حاضران، با صدای بلند گفت: «نفرین از نام تو دور باد ای عباس! به راستی که این معنای کامل وفای برادر نسبت به برادر است.» هم چنین او در صحنه‎ای دیگر آنگاه که بر امواج بستر دل‎انگیز آب روان نگاه می‎کند، لبان خشکیده محبوب خود را در نظر می‎آورد و داغ تشنگی را از یاد می‎بردو به تعبیر مقتل،دارد که:” فذکر عطش الحسین(ع) واهل بیته و رمی الماءمن یده وقال والله لا ذقت الماء وسیدی الحسین عطشانا”

۴. مقام نُصح

نُصح به معنای خلوص است. قمر بنی هاشم (ع) نهایت خلوص را در انجام فرمان امامش به کار گرفت و در همه مراحل به عنوان یک سرباز ولایت انجام وظیفه کرد. حتی در آخرین لحظات، وقتی برای تهیه آب می رود در مسیری گام بر دارد که هزاران تیر انداز و مبارز در کمین نشسته اند و با آن که صدها توجیه برای نرفتن و آب نیاوردن می توانست بیاورد، ولی تمام همتش انجام وظیفه و بر آورده کردن خواسته امامش بود.

بنابراین مقام تسلیم، تصدیق، وفا و نُصح در وجود حضرت عباس بن علی (ع) بود که وی را از سایر شهداء ممتاز می کند و به مقامی می رساند لذا اگر در حضرت عباس بن علی خصوصیات و ویژگی هایی هم هست،قطعاً از راه عبودیت و بندگی حاصل شده است و اگر از رسول اکرم و امیر المومنین و مخصوصاً حسین(ع) اطاعت و حمایت می کند به خاطر عبودیت خداست.