تحلیل فیلم پرتره آخر اثری از استنلی توچی Final Portrait 2017

پرتره آخر عنوان فیلمی ساخته استنلی توچی و محصول استودیو مترو گلدن مایر است. فیلمی که بخشی از اواخر زندگی آلبرتو جاکومتی را به تصویر می کشد. جاکومتی هنرمند، نقاش و مجسمه ساز سبک کوبیسم و سورئالیسم و از مفاخر و بزرگان هنر قرن بیستم در سطح جهان به شمار می آید. سلیقه وی به مجسمه سازی و نقاشی هایی که از وی به جای مانده است نوعی از دیدگاهی را بیان می کند که می توان در دیدگاه های امثالی نظیر پیکاسو نیز آن را مشاهده کرد. هنرمندی که آثارش در بهترین موزه ها و بعضا در معتبر ترین حراجی ها به دید دوستداران این سبک از هنر در آمده است.

پرتره آخر به روایت جیمز لرد جوان منتقد آمریکایی و بر اساس یک رویداد واقعی ساخته شده است. جایی که در سال ۱۹۶۴ و در پاریس، جیمز لرد به کارگاه جاکومتی راه پیدا می کند تا بر اساس وی پرتره ای ترسیم کند. پروسه ای بی انتها که مدام و مدام از ابتدا شروع می شود و در پردازشش به شکست می خورد. درام داستان حول همین خاطره های جیمز لرد از جاکومتی شکل می گیرد. نزدیک به سه هفته زیر نگاه سخت گیر و بی رحم جاکومتی به خودش که نوعی ویرانگری متعالیِ لحظه ای از این مرد بزرگ در نوع نگاهش به پدیده ها را به نمایش می گذارد.

موضوع از آن نظر جذابیت دارد که اندکی پس از این نقاشی پرتره از جیمز لرد، جاکومتی می میرد و این اثر به عنوان آخرین اثر وی در حوزه نقاشی از وی یاد می شود. خاطره ای جذاب از مردی که احوالات لحظه ای اش را چنان مدیریت می کند که به هیچ چیز راضی نمی شود. هنر را نوعی چرخه ای پی پایان می بیند که همان لحظه که کامل می شود همان لحظه نابود شده است. انگار تمامی ندارد. رسیدن به یک پله به معنای تمام شدن نیست بلکه شروعی برای قدم بعد است و در نگاه جاکومتی اثر خلق شده در همان لحظه ای که آفریده می شود، باید دوباره پرداخته شود. روندی که جیمز لرد را وا می دارد تا به ترفندی آخرین پرتره را از زیر دستان جاکومتی پیش از نابودی مجدد نجات دهد و این لوپ را بندد.

فیلم پرتره آخر اثری از استنلی توچی Final Portrait 2017

از دید سینمایی به نظر می رسد استنلی توچی کاملا تحت تأثیر این خاطره از جاکومتی قرار گرفته است و حال و هوای فیلم نیز دقیقا منطبق با آخرین پرتره وی است. رنگ بندی فیلم تداعی کننده رنگ بندی پرتره جیمز لرد است. طیف رنگ های سفید تا خاکستری و خاکستری مایل به آبی. رنگ بندی که توچی سعی کرده در فضای خانه و کارگاه جاکومتی کلا از آن بهره ببرد.

کارگردانی شسته رفته ای که استنلی توچی به نمایش می گذارد کامل بی آلایش و به دور از اضافه گویی است و همین باعث می شود کلامی گزاف به فیلم تحمیل نشود. اما فیلم دارای ایراداتی است که نمی توان از آن چشم پوشاند. ایراداتی که سبب گشته پرتره آخر علی رقم شایستگی هایش نتواند توفیق چندانی در فصل جوایز کسب کند.

مهم ترین مشکل فیلم ضعیف بودن مایه داستان برای یک فیلم ۹۰ دقیقه ای است. مسئله ای که عمیقا به فیلم ضربه زده است. شاید اگر پرتره آخر به عنوان فیلمی کوتاه ساخته می شد نتایج درخشان تری کسب می کرد. همچنین فیلم فاقد شخصیت پردازی است. شخصیت پردازی هایی که همگی دو بعدی هستند و جان نمی گیرند. تنها تا حدی شخصیت جاکومتی که جفری راش نفش آن را بازی می کند اندکی به شخصیت نزدیک می شود.

همچنین دیگر مشکل فیلم داستان های فرعی بسیار بد و پرداخت نشده ای است که به هیچ عنوان به درستی کار نشده اند. به نحوی که روابط آزاد جاکومتی با زنان دیگر به شکلی سطحی روایت می شود. همچنین رابطه وی با همسر و برادرش نیز به شکلی کاملا دوبعدی است و عمقی ندارد. خود جیمز لرد که آرمی هامر این نقش را بازی کرده است نیز از همین داستانک های فرعی ضربه خورده و به عنوان وصله ای نا جور در کنار فیلم قرار دارد.

شاید بتوان ریشه تمام این ایرادات را به برداشتی کاملا سطحی و بدون عمق از خاطرات جیمز لرد ارتباط داد. جایی که به نظر می رسد فقط این دست نوشته ها حالتی بصری به خود گرفته اند نه چیزی بیشتر. در حالی که ادبیات و تأثیرش با کلمات و تصویر سازی اش کاملا متفاوت با عالم سینماست و فیلم نامه نویس و کارگردان باید این نوشته را به فرم سینمایی نزدیک می کردند که موفق نبوده اند.

در نهایت پرتره آخر فیلمی زندگی نامه محور از نقاش و مجسمه سازی بزرگ است که دیدنش برای دوستداران وی خالی از لطف نیست. هرچند که به نظر تجربه استنلی توچی از ساخت این فیلم، نوعی ادای دین به هنر جاکومتی است. ارادتی که نمی تواند اثری جاودان خلق کند و البته به دره نابودی نیز سقوط نمی کند.

پرتره جیمز لرد اثر آلبرتو جاکومتی

شاید این مطالب هم خواندنی باشد:

نگاهی به فیلم دیترویت اثری از کاترین بیگلو Detroit 2017

تحلیل فیلم مرا با نامت صدا کن ساخته لوکا گوادانینو Call Me by Your Name 2017

نقد فیلم تیغه جاودانه اثری از تاکاشی میکه Blade of the Immortal 2017