بودجه‌بندی را به‌کودکان خود بیاموزید

بسیاری ازجوانان پس از اتمام تحصیل خود به‌خانه باز می‌گردند، درحالی‌که نتوانسته‌اند کار مناسبی بیابند و درکنترل وضعیت مالی خود ناکام‌اند. این داستانِ بسیار آشنایی برای اغلب ماست. این جوانان سالیان ارزشمند جوانی خود را به‌صورت نادرست طی خواهند کرد و زمانی طولانی را برای آموختن تجربیات سخت زندگی سپری می‌کنند؛ درحالی‌که با آموزش درست می‌توانستند به‌سرعت درمسیر مناسب قرار گیرند. درست است که هیچ‌وقت برای آموزش دیر نیست، اما زمان و انرژی جوانی امری بازگشت‌ناپذیر است و به‌همین ‌جهت، باید آموزش‌های پولی و مالی به کودکان از سنین پایین مورد توجه قرار گیرد.

متأسفانه سیستم آموزشی ما به‌اهمیت این مهارت‌ها بی‌تفاوت است و بیشتر بار بردوش خانواده‌ها قرار می‌گیرد. اما والدین نیز دربسیاری موارد برای انجام این وظیفه آماده نیستند و درنتیجه، فرد سنین کودکی را بدون آموزش کافی سپری می‌کند و بدون مهارت لازم پای به‌دوران جوانی می‌گذارد. این درحالی است که افراد باید اصول ارتباط با پول را به‌درستی یاد بگیرند. آن‌ها باید ارتباط میان تصمیم خود و نتیجۀ آن‌را درست درک کنند و مسئولیت کامل زندگی را بپذیرند. این مسئولیت‌پذیری باعث موفقیت درسایر زمینه‌ها خواهد شد و راه‌های موفقیت را پیش روی آن‌ها خواهد گشود. البته مشروط براینکه آموزش ازکودکی آغاز شده باشد.

باتوجه به این نکات، والدین باید خود را برای آموزش فرزندان آماده کنند. این‌گونه آموزش‌ها باید ازسنین پایین آغاز شود و با برنامه‌ریزی ادامه یابد. آموزش امور مالی به یک کودک کار چندان آسانی نیست. زیرا کودکان درک محدودی از فرایندهای مالی دارند. به‌همین ‌جهت روند آموزش باید بسیار آرام و با توجه به سن و توانایی‌های کودک طراحی شود. به‌علاوه انتخاب زمینۀ‌ آموزش نیز اهمیت بسیاری دارد و آموزش‌های اصلی باید دراولویت قرار گیرند. دراین‌میان بودجه‌بندی به‌عنوان یکی از رموز اصلی موفقیت مالی از جایگاه محوری برخوردار است. زیرا اگر کودک بودجه‌بندی را به‌خوبی بیاموزد، بخش عمده‌ای ازفرایند مدیریت پولی را آموخته است. البته کودکان قادر به‌درک پیچیدگی‌های بودجه نیستند و باید نکات اصلی را آرام‌آرام و با استفاده از روش‌های دلپذیر به آن‌ها آموخت.

در ادامه توصیه‌هایی را برای آموزش بودجه‌بندی به کودکان مطرح کرده‌ایم. این توصیه‌ها را به‌دقت مطالعه کنید و آن‌ها را با شرایط خانوادگی و سن کودک خود تطبیق دهید. می‌توانید درکنار این توصیه‌ها، پیشنهادهای شخصی خود را نیز معین سازید و درترکیب با این موارد، برنامه‌ای مفصل و دقیق برای آموزش بودجه‌بندی به فرزندتان طراحی کنید.

۱- درزمان پرداخت ماهانه کودک، دربارۀ بودجه‌بندی با او گفتگو کنید

یکی از روش‌های مرسوم و مؤثر برای آموزش مدیریت پولی، پرداخت مبالغی به‌صورت ماهانه به آن‌هاست. کودک می‌تواند با این مبلغ که حکم «درآمد» او را دارد، تجربۀ مناسبی از شیوه‌های مدیریت پول به‌دست آورد. اما این اقدام به‌ تنهایی کافی نیست. والدین باید ضمن پرداخت مبلغ ماهانه، اهمیت بودجه‌بندی و تنظیم نیازها و درآمدها را نیز به کودک گوشزد کنند. این‌کار با تمرین مدیریت پول و طراحی بازی‌های کودکانه به‌سادگی انجام‌شدنی است. کودک باید مفهوم تراز مالی و ایجاد تناسب میان درآمدها و هزینه‌ها را یادبگیرد. برای نمونه، درزمان انتخاب شکلات یا اسباب‌بازی میزان پول موجود تا پایان ماه و اولویت خواسته‌ها را به‌خوبی درک کند. البته این مهارتی بسیار سطح بالاست که آموختن آن نیازمند زمان، صبر و حوصله از سوی شماست.

۲- به کودکان فرصت کسب درآمد بیشتر بدهید

کودک شما باید اهمیت کار را نیز بیاموزد و این امر با تلاش برای بودجه‌بندی انجام می‌شود. برای مثال، پس‌از آنکه کودک اصول اولیۀ طراحی بودجه را آموخت، می‌توانید به او برای مشارکت درفعالیت‌های خانه فرصت بدهید و فرزندتان را با مفهوم برنامه‌ریزی برای تحقق اهداف آشنا کنید. با این روش کودک یاد خواهد‌گرفت که با کار بیشتر می‌تواند به اهداف بیشتری دست پیدا کند.

این امر درسنین بالاتر شامل کارکردن نیز می‌شود. نوجوانان اغلب برای داشتن شغل و کسب درآمد تمایل دارند و این فرصت خوبی برای تجربه است. سعی کنید درهنگام تعطیلات امکانات موجود را بررسی کنید و به فرزندتان اجازه دهید با کار پول بیشتری به‌دست آورد. البته درانتخاب محل کار مناسب دقت داشته باشید و از امنیت فرزندتان غافل نشوید.

۳- سرزنش کردن را کنار بگذارید

فرزند شما در ابتدای مسیر زندگی است و به‌طور طبیعی بسیاری از مهارت‌ها را به‌دست نیاورده‌ است. از این رو امکان خطا و اشتباه برای او زیاد است. حال اگر با هر خطا یا شکست در بودجه‌بندی سیلی از توهین و سرزنش را به سوی او سرازیر کنید، نه تنها اعتماد به نفسش را از میان خواهید برد، بلکه ذهنیت او را از اساس نسبت ‌به مدیریت پول تخریب خواهید کرد. فراموش نکنید که بسیاری از رفتارهای بزرگسالی درواقع ادامۀ احساسات کودکی است. پس درکودک خود حس مثبتی ایجاد کنید. فراموش نکنید که کمال‌گرایی افراطی آیندۀ احساسی کودکتان را نابود خواهد کرد و هدف از آموزش، ساختن یک ابر انسان نیست. پس خطاهای کودک را با مهر پذیرا شوید و با حوصله او را هدایت کنید.

۴- خرید کردن را به‌فرزندتان بیاموزید

حتماً بخشی از خریدهای خانه را به‌کودکان محول کنید. فرزندتان را باخود به فروشگاه‌ها ببرید و دربارۀ چندوچون خرید با او گفتگو کنید. این تجربۀ مستقیم ارزش بسیاری برای کودک خواهد داشت. می‌توانید دربارۀ تخفیف، شیوۀ انتخاب کالا و سازگاری میان بودجۀ درنظر گرفته‌شده و خرید کالا از او نظر بخواهید. پس از اینکه مدتی گذشت و این اطلاعات اولیه به‌دست آمد، برخی از تصمیمات را به‌عهدۀ کودک بگذارید. به‌طور مثال، از او بخواهید که یکی از نیازهای خانه را با توجه به بودجه مورد نظر تأمین کند. البته این تصمیم‌گیری‌ها بیشتر مناسب سنین نوجوانی است و کودکان کم‌سن در انجام آن توانایی کمتری دارند.

۵- پس‌انداز را فراموش نکنید

به‌فرزندتان فرصت افتتاح حساب بانکی بدهید و از او بخواهید ماهانه مبلغی را پس‌انداز کند. کودک برای تأمین این پس‌انداز مجبور خواهد بود، هزینه‌های ماهانه و شخصی خود را کنترل کند و بدین ترتیب، تجربۀ خوبی از صرفه‌جویی به‌دست خواهد آورد. به‌علاوه با پس‌انداز کردن نیز آشنا می‌شود و نحوۀ افزایش پول خود را در طول زمان از نزدیک مشاهده می‌کند.

ماهنامه معیشت، شماره ۲۶، آذر ۱۳۹۵