ای حرمت ملجأ درماندگان

خبرگزاری مهر- علیرضا زمانی*: حمزه برادر شاه خراسان، بعد آمدنش به ایران، کنار احمد بن موسی(شاهچراغ شیراز) و از برای دیدار برادر ولیعهد شده، و بعد شهادتش، در گوشه ای از خاک ری آرمیدن گرفت. آن زمان ری پرشکوه بود و مزار حمزه بن موسی(ع) خارج دروازه باطان ری، در باغی قرار داشت. همان دروازه که ری را به عراق عجم می رساند و زمانی دورتر جاده ابریشم از کنارش عبور می کرد. حضرت عبدالعظیم هم که مخفیانه به ری آمد و در کوچه سکه الموالی، که حول و حوش محله ظهیرآباد امروزمان می شود، رحل اقامت افکند، وصیت نمود کنار برادر شاه خراسان دفنش نمایند؛ زیر درخت سیبی که امروز نشانی ار آن دیگر نیست... همان برادر که صفویان او را از اجداد خود برشمرده، به این بهانه شاه طهماسب را زیاد گذر به ری می افتاد، همان ری که زیر سم ستوران مغول یا به عبارتی بهتر، از برای نزاع شافعیون و حنبلیون و شیعیان، به ویرانه و شهر ارواحی بدل گردیده بود.

رفت و آمدهای شاه طهماسب به ری باعث شد تا روستا و بلده تهران بی نام و نشان و باغ های پر رونقش، چشمان او را بگیرد و ده سال پس از دستور حصارکشی مشهد رضا و سنان آباد سابق، دستور ساخت حصاری پیرامون تهران صادر نماید. همان حصار که به حصار طهماسبی شهره و به سال ۹۶۱ق بنا گردید. این رفت و آمدهای شاهانه به بهانه زیارت برادر شاه خراسان یا همان جد بزرگوارش و احداث حصار و ساخت تکیه و حمام و مدرسه خانم به دست خواهر محترمش، باعث آن بود تا همای سعادت شهریت بر شانه های تهران بنشیند و در عرض دویست سال از روستایی کم اهمیت به پایتختی سرزمین ایران ارتقا مقام پیدا کند.

تهران امروز که از لحاظ وسعت حاصل جمع تهران کوچک و ۱۰۸ روستای بلعیده شده اطراف، همراه شهرری تاریخی است، نام و نشان های زیادی از امام رضا و خراسانش دارد. بعد آن که به دوران ناصرالدین شاه، حصار طهماسبی شهر ویران و شهر بزرگتر و حصارناصری جای آن را گرفت، یکی از دروازه های دوازده گانه شهر به خراسان شهره گردید. همان دروزاه که تهرانی ها برای راه انداختن مسافرانشان سوی زیارت مشهد رضا، تا اینجا بدرقه شان نموده با دود کردن اسپند کاسه آبی پشت پایشان حواله می نمودند. همان دروازه ای که اطرافش کاروانسراهایی بود برای اتراق کاروانیان عازم مشهد و مسجد رضویه امروز خیابان خراسان، به جای یکی از آنها ساخته شده است. همان دروازه که بعد تخریبش به دست بلدیه چی های رضاشاهی میدان خراسان امروز جایش برپا شد و خیابان منتهی به آن خراسان نام یافت تا در فراموشی سنت گذشتگان، نامی از آن دوران در این شهر هویت رنگ باخته برجای بماند.. همان خیابان که بعد جاده خاوران به بزرگراه امام رضا وصل و رو به سوی خراسان دارد.

صاحب عیون اخبارالرضا، جامع ترین کتاب از برای تاریخ زندگانی رضا(ع)، نیز روزگاری در ری زندگانی به سر می برد و در همین دیار دارفانی را وداع گفت و بر خاک سپرده شد. همان نویسنده ای که به ابن بابویه و شیخ صدوق شناخته می شود و سنگ قبرش در زمان فتحعلی شاه قاجار از زیر خاک برون و قبرستان ابن بایویه ری و تهران پیرامونش شکل گرفت. همان قبرستان که میزبان پیکر بزرگانی بسیاری چون جبهه ملی های این سرزمین همچون شمشیری ها و تختی ها و شهدای سی تیر این سرزمین بوده و نسیم شمال ها و بانوفخرالدوله ها و میرزاده عشقی ها و مرشد چلویی ها و میرزاابولحسن جلوه ها و ... در آن آرمیده اند.

علاوه بر این ها، مساجد بی شماری در این شهر بودند و هستند که نام و یاد امام رضا را بر خود دارند. از جمله این مساجد می توان به مسجد کوچک و نقلی مکتب الرضای عودلاجان و کوچه تختی اش اشاره نمود که زمانی بخشی از عمارت و شاید نمازخانه شخصی خانه میرزاملکم خان بود، همان خانه که امروزه به دست بنیاد ناجاست و راهی به سوی آن نیست. مسجدی که چندصباحی تعطیل و بناست تا چندصباحی دیگر مجدد راه اندازی گردد.

از همه این ها مهم تر، تهران میزبان هنرمندان و شاعران بسیاری است که آثارشان، نشان از ارادت خالصانه مردمان این شهر بر شاه خراسان دارد. هنرمندانی چون استاد فرشچیان بزرگ که تابلوی جاودان ضامن آهویش، بر جریده این عالم ثبت گردید... و حسان شاعر ساکن خیابان پیروزی که در سفر همراه مادر به مشهدالرضا(ع) این شعر را تا ابد از خود به یادگار باقی گذاشت:

آمدم ای شاه پناهم بده

خط امانی ز گناهم بده

ای حرمت ملجأ درماندگان

دور مران از در و راهم بده

لایق وصل تو که من نیستم

اذن به یک لحظه نگاهم بده

تهران پژوه