آمبولی چیست؟ «ترومبوس یاترومبوز»چیست؟علائم ودلائل

آمبولی چیست؟ «ترومبوس یاترومبوز»چیست؟

اگراین لخته ها به نقطه دیگر بدن حرکت کند «آمبولوس»آمبولی می گویندولی اگربه نقاط دیگربدن حرکت نکند،«ترومبوس یاترومبوز» نامیده می‌شود. که هر۲موجب انسدادجریان خون می شود

ترومبوآمبولی وریدی (VTE) شکل گیری لخته خون در ورید است.venous thrombosis emboli

اگر لخته در ورید عمقی باشد-در پا-ترومبوز وریدی عمقی(DVT) نامیده می شود.

(deep vein thrombosis)

در-لخته در ورید عمقی- ممکن است به مرگ‌ بافت‌-نکروز- یا آسیب‌ شدید به‌ سلول‌هایی‌ که‌ در اثر یک‌ لخته‌ از اکسیژن‌ محروم‌ شده‌اند که نشانه آن «سیاه شدن »اندام درگیر است

اگر در ریه ها حرکت نماید، آمبولی ریه ( PE) نامیده می شود.(pulmonary emboli)

ترومبو آمبولی وریدی (VTE) شامل ترومبوز وریدی عمقی

deep vein thrombosis

ترومبوز سیاهرگی عمقی (Deep venous thrombosis) به معنای تشکیل لخته خونی در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی است. این اختلال که به DVT معروف است، بیشتر سیاهرگ‌های اندام تحتانی را درگیر می‌کند. ایجاد لخته‌های خونی در مسیر عروق خونی اندام‌ها، باعث اختلال جریان خون شده و درنتیجه منجربه انسداد نسبی یا کامل عروق خونی می‌گردد. اگرچه ترومبوز سیاهرگی (وریدی) عمقی بیشتر در سیاهرگ‌های اندام تحتانی اتفاق می‌افتد، ولی به علت استفاده از کاتترهای ساب کلاوین، وقوع آن در اندام فوقانی نیز در حال افزایش است. DVT از مشکلاتی است که در بیماران ارتوپدی با شکستگی اندام‌های تحتانی مواجه هستیم چون بیماران اکثراً مسن هستند و تحرک کنی دارند. اگر DVT حرکت کند به آمبولی قلبی تبدیل می‌شود

یکی از مهمترین عوارض احتمالی ترومبوز سیاهرگی عمقی، آمبولی ریوی است که به علت انتقال لخته خونی به دستگاه گردش خون ریوی ایجاد می‌گردد. پیشگیری از آمبولی ریه مهمترین دلیل جهت درمان بیماران مبتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی است، چون ترومبوز در مراحل اولیه ممکن است سست و شکننده بوده و به خوبی به دیواره عروق متصل نباشد.

از علایم آمبولی ریه، کوتاه شدن تنفس و درد قفسه سینه‌است که با تنفس عمیق شدت درد افزایش می‌یابد.

لخته‌های خون با اتصال به دیواره رگ خونی و انسداد جریان خون به درون یا بیرون رگ می‌تواند باعث عوارضی شود.

چنین انسدادی مانع دریافت خون و اکسیژن به بافت‌های اطراف می‌شود و در نتیجه می‌تواند با عث آسیب دائمی یا مرگ این بافت‌ها شود.

***

دکتر رستم یزدانی – عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در جمع خبرنگاران گفت: کار اصلی دستگاه تنفسی تامین اکسیژن و دفع گاز دی اکسید کربن است و علاوه برآن تصفیه خون کار مهمی دیگری است که انجام می‌دهد. این تصفیه خون می‌تواند از مواد شیمیایی باشد و می‌تواند حاوی تصفیه موادی باشد که به صورت غیرمعمول در داخل جریان خون ایجاد می‌شود؛ چه موادی که به صورت خارجی وارد جریان خون سیستماتیک شوند و چه به صورت غیر معمول خودشان در جریان سیستمیک بوجود می‌آیند.

هر گاه یکی از این مواد خارجی در سیستم مویرگی تنفسی گیر کند، آمبولی اتفاق افتاده است. شایع‌ترین نوع آمبولی که بوجود می آید و ما بیشتر در مورد آن می‌شنویم گیر افتادن لخته های خون در داخل سیستم مویرگی و سیستم عروقی ریه‌هاست.

آمبولی چربی- به هر دلیلی چربی وارد جریان خون می شود و یا در جریان خون بوجود می آید. مثلا کسانی که اعمال جراحی -زیبایی- کم کردن بافت چربی شکم انجام می دهند و یا وقتی که ضربه به بافت ها و یا ارگان هایی که حاوی چربی زیاد هستند، وارد می شود، باعث می شود چربی وارد جریان خون سیستمیک شود و در نتیجه فرد دچار «آمبولی چربی »می شود.

دلایل ایجاد آمبولی: سه عامل وجود دارد که ممکن است فرد را مستعد ایجاد لخته در داخل مجاری عروقی به خصوص وریدهای اندام تحتانی کند و یا اینکه آسیبی به داخل وریدها بوجود آید که یکنواختی جدار وریدها از بین برود.

یکی از این عوامل، انجام اعمال جراحی بویژه افرادی که عمل «جراحی لگن» انجام می دهند، کسانی که عمل (جراحی مفصل زانو و یا مفصل لگن) انجام می دهند و کسانی که «سزارین »می شوند که در این جراحی ها میزان ابتلای وریدهای اندام برای ایجاد لخته در اندام تحتانی بیشتر است.

عامل دوم سن – افراد مسنی هستندکه کمتر راه می روند،

مخصوصاًکسانی که اعمال جراحی انجام می دهند و به هر دلیلی بی حرکت می شوند، کسانی که تصادف می کنند و آسیب به ستون فقرات‌شان بوجود می آید و بی حرکتی دارند،

وکسانی که مبتلا به بیماری های مزمن ریوی هستند، کسانی که مبتلا به بیماری های قلبی هستند، کسانی که به دلیلی میزان فعالیت‌شان کم می شود، مقداری برگشت پذیری عروق و برگشت پذیری خونی که در داخل وریدها وجود دارد به سمت قلب کمتر و سرعت جریان خون کمتر می شود. بنابراین شانس ایجاد لخته بیشتر می شود.

عامل سوم:

مصرف برخی داروها بویژه «داروهایی که حاوی استروژن »هستند باعث ایجاد لخته خون می‌شود.

گاهی اوقات اختلالات مادرزادی که به صورت ارثی وجود دارد، فرد را مستعد ترومبوز یا لخته در بدنش می‌کند و به طور کلی موادی که باعث جلوگیری از ایجاد لخته می‌شود در بدن این فرد کمتر است.

کمبود برخی از ویتامین ها مانند ویتامین ب ۱۲ ممکن است فرد را مستعد ایجاد لخته کند،

علائم و نشانه‌های آمبولی ریه:

بسته به اندازه لخته خونی که وارد جریان خون ریوی ما می شود، علائم آمبولی ریه می‌تواند متفاوت باشد. گاهی اوقات ممکن است آمبولی بدون علامت باشد و ممکن است مراجعه و درمان هم نداشته باشد. اگر اندازه لخته کوچک باشد در عروق محیطی گیر می‌کند و باعث درد قفسه سینه و التهاب پرده دور ریه‌ها می‌شود.

بعضی اوقات« آنفارکتوس »اتفاق می‌افتد و فرد ممکن است دچار خلط خونی و یا تنگی نفس شود، اما اگر اندازه لخته خیلی بزرگ باشد یا اینکه از قبل بیمار مبتلا به بیماری های قلبی ریوی زمینه ای باشد، علائم آمبولی ریوی ممکن است بسیار متفاوت باشد.

یک فرد سالم برای اینکه دچار «سنکوپ» و کاهش خون رسانی به بافت‌های حیاتی به دلیل آمبولی ریه شود باید ۵۰ تا ۶۰ درصد مجرا و قطر شریان‌های ریوی بسته شود، اما فرد که مبتلا به بیماری زمینه‌ای قلبی ریوی است با میزان بسیار کمتری از بسته شدن این بستر عروقی، ممکن است دچار سنکوپ و عوارض خطرناک آمبولی ریه شود.

یکی از علائم فرد مشکوک به آمبولی ریه، علائم و نشانه‌های ایجاد لخته در اندام‌هاست که یکی از آن می‌تواند تورم و قرمزی اندام تحتانی و درد در اندام تحتانی باشد./مهر ۱۳۹۷جام جم

***

آمبولی شریانی چیست؟