موقعیت‌مان بحرانی نیست/ انتخاب دغدغه‌های اشتباهی توسط مدیران

خبرگزاری مهر-گروه هنر-فریبرز دارایی: گروه «فدک» به سرپرستی مهدی متوسلی از جمله گروه هایی است که طی چند دهه در عرصه تولید و اجرای آثاری با مضامین دینی و دفاع مقدس در عرصه تئاتر فعال بوده و نمونه بارز این فعالیت که هر ساله در ایام ماه محرم و صفر به صحنه می رود نمایش «خورشید کاروان» است.

به بهانه سال ها فعالیت و البته کم رنگ شدن فعالیت ها در دهه ۹۰ با مهدی متوسلی سرپرست گروه «فدک» گفتگویی داشتیم که وی در بخش ابتدایی سخنان خود به تناسب نداشتن مجازات ها در حوزه های هنر و همچنین شرایط موجود در تئاتر دفاع مقدس و تئاتر دینی پرداخت و اینکه نمی توان بدون هزینه درباره برخی موضوعات در عرصه تئاتر دفاع مقدس صحبت کرد.

وی همچنین به کم شدن جسارت در میان مدیران و مسئولان فرهنگی و هنری پرداخت و این کاهش جسارت را ناشی از همان مجازات های نامتناسب برای اشتباهات و خطاهای هنری دانست.

در ذیل بخش دوم و پایانی گفتگو با این فعال فرهنگی را می خوانید:

* متاسفانه برخی داعیه دار تئاتر دفاع مقدس شده اند که مانع می شوند به درستی به این حوزه پرداخته شود. مدیریت هم به جای اینکه جسارت لازم را داشته باشد برای حفظ میز و موقعیت خود اجازه مطرح شدن تفکرات درست را نمی دهد. این روند اگر ادامه پیدا کند تئاتر دفاع مقدس و تئاتر دینی خیلی موزه ای می شود.

-متاسفانه این آفت وجود دارد. در نمایش «خاک تا افلاک» که کار می کردیم فردی که مسئولیتی داشت به عنوان یک تماشاگر به من مراجعه کرد و گفت چرا در مجموعه تئاترتان اسمی از یکی از مقامات نمی آورید! ببینید تا چه حد در کار دخالت می کنند.

متاسفانه شرایطی شده که آدم های عصبی و زود تصمیم گیرنده ای شده ایم و دوست داریم سریع نسبت به هر چیزی موضع بگیریم. هیچ کس هم حاضر نیست کوتاه بیاید چون فکر می کنند اگر کوتاه بیایند تمام ارزش هایشان از بین می رود.

من ندیده ام که در مسایل فرهنگی مثلا گفته شود که ارزش بحث کردن ندارد، متاسفانه از کوچکترین مسایل هم گذشت نمی شود. فکر می کنم اگر موشکی منفجر شود بالاخره از آن گذشت می شود ولی اگر تصویر بازیگری منتشر شود که در یک مجلس چرت می زده است به عنوان یک توهین تلقی می شود و باید آن بازیگر تمام تلاش خودش را بکند که از کل مردم عذرخواهی کند. مصداق آن را در تبلیغات «به وقت شام» دیدیم که تا جایی پیش رفتند که کارگردان اثر عذرخواهی کرد و یا در موضوع اخیر پخش قطعه فیلمی از پشت صحنه تمرین یک تئاتر به دستگیری رییس مجموعه تئاترشهر و کارگردان اثر منجر شد.

* گاهی به دلیل تقابل های سیاسی یک اتفاق در عرصه فرهنگ و هنر بهانه قرار می گیرد تا ضربه سیاسی زده شود. به اعتقاد شما نگاه سیاست زده چقدر در این روند تاثیرگذار است؟

- فکر می کنم بیشتر بی اخلاقی است. وقتی خانه من در کوچه بالایی است با کوچه پایینی ها بد هستم و وقتی به کوچه پایین نقل مکان می کنم با کوچه بالایی ها بد هستم، این موضوع ربطی به آدم های کوچه بالا و پایین ندارد بلکه به موقعیت من ربط دارد. وقتی آرایش نیروهای سیاسی جامعه را رصد می کنم، در روز و ماه تغییر می کند اما جالب این است که جملات و حرف های هر کدام از این نیروهای سیاسی از راست و چپ و میانه همیشه ثابت است.

فکر می کنم چیزی که می تواند ما را ثابت قدم نگه دارد، موضوع اهل بیت است ولی متاسفانه این موضوع را هم دستمایه سیاست کرده اند. وقتی برخی آدم های نادان می گویند اگر کسی فلان موضوع سیاسی را قبول نداشته باشد، ولایت امیرالمومنین اش هم قبول نیست، به موضوع اهل بیت آسیب می زنند و نتیجه این می شود که الان می بینیم.

وقتی اندیشمندان و علما می گویند اگر انسانیت کسی برقرار بود می توانید با او همجواری داشته باشید، با این کار می خواهند دل ها را به هم نزدیک کنند ولی تندروها این شرایط را تخریب می کنند. تندروها از هر جناحی مدام در حال تقسیم بندی دیگران هستند و همه را با هم تقابل می دهند. این افراد در کل زندگی شان هیچوقت سازنده نبوده اند و هر جا وارد شده اند مثل بمب هسته ای همه چیز را تخریب کرده اند. اینها واقعا دیدگاهی برای ساختن ندارند.

سخت است در این شرایط کاری را استمرار دهید و با حوصله پرورش دهید. فکر می کنم باید با حوصله کار شود، نه کار نکردن دلیل بر کنار رفتن است و نه تند رفتن دلیل کار کردن است. من معتقدم کار خوب با پایه ها و قوت خوب می تواند موثر و ماندگار باشد.

* از دیدگاه شما هنرمندانی که ثبات ندارند و دایم تغییر موضع و جهت می دهند مثلا از حوزه تئاتر دینی و دفاع مقدس به سمت تولید کارهای تجاری می روند، به روند تئاتر دفاع مقدس و تئاتر دینی و نگاهی که نسبت به این حوزه ها وجود دارد، آسیب نمی زنند؟

-این طیف از آدم ها پاسخ نیاز افکار عمومی را می دهند و اتفاقا خوب است که حوزه تئاتر دفاع مقدس و تئاتر دینی را خراب نمی کنند. گاهی از ما پرسیده می شود که فلانی که تئاتر دینی کار می کرد و حالا کار تجاری می کند برای این کار دینی می کرد که قدرت و مسئولیت به دست بیاورد و پاسخ من این است که آن فرد یا افراد باید خودشان نسبت به روندشان پاسخگو باشند. من نمی توانم آن ها را زیر سوال ببرم ولی خودم سعی می کنم چنین کار و روندی نداشته باشم. ترجیح می دهم برای خودم شخصیت و پرستیژی را که جامعه از من در تئاتر در همین خط و مسیر دیده، حفظ کنم.

* می گویند وقتی گروه «فدک» می خواهد کار کند از امکانات وسیع و بودجه خوبی به عنوان حمایت برخوردار است. آیا اینگونه است؟

-وقتی حرفی زده می شود یا سندی برای اثبات خود دارد یا ندارد، در این موضوع که مطرح کردید اینگونه نیست. ما سال ۹۵ ریالی برای نمایش «خورشید کاروان» دریافت نکردیم. در آخرین دوره ای که مرحوم انوشیروان ارجمند در نمایش بازی می کرد به دلیل کمبود بودجه تصمیم گرفتم که اجرای کار را کنسل کنم، وقتی با مرحوم ارجمند این موضوع را در میان گذاشتم به من گفتند که اجرا داشته باشیم ولی به شکل محدود. همان اتفاق هم افتاد و ما با هزینه بسیار محدودی نمایش را اجرا کردیم.

اگر واقعا بودجه خوبی در این حوزه وجود داشت که رفقای دیگر در این حوزه می ماندند و کار می کردند ولی وقتی آنها الان در این حوزه نیستند پس معلوم هست که اوضاع خیلی خراب استاگر دیگران از ما ریخت و پاشی دیده اند می توانند معترض شوند. اگر نمایش را اجرا می کردیم و تماشاگر نداشتیم ولی به کار خود ادامه می دادیم، نشان دهنده این بود که بودجه هنگفتی را گرفته ایم و دغدغه تماشاگر نداریم یا اگر تلاش می کردیم تماشاگر سازماندهی شده بیاوریم، این حرف صادق بود.

اگر واقعا بودجه خوبی در این حوزه وجود داشت که رفقای دیگر در این حوزه می ماندند و کار می کردند ولی وقتی آنها الان در این حوزه نیستند پس معلوم هست که اوضاع خیلی خراب است. کار کردن در حوزه تئاتر دینی و دفاع مقدس خیلی سخت است و دشواری های خود را دارد.

* فکر می کنید چه زمانی آماده تولید کاری جدید بشوید؟

-چند کار آماده را داریم که متن ها را به صورت کارگاهی و با حضور بازیگران نوشته و تکمیل می کنیم. صحبت هایی در زمینه تولید کار جدید شده و دوستان مدیران فرهنگی نیز که ما را گاه می بینند علاقه مند به کار ما هستند ولی در زمینه حمایت نمی توانند قاطعانه پاسخ بدهند. ما با سیستمی طرف هستیم که باید نیازهای ابتدایی را تامین کند. اگر در خانواده ای دغدغه تهیه خوراک برای بچه ها را داشته باشید شاید نماز صبح تان از فشار دغدغه قضا شود پس دیگر فکر کردن به تفریح و مسایل فرهنگی بچه ها که جای خود را دارد.

خوش به حال کسانی که این وضعیت را می بینند و آزار نمی بینند.

* درست است که مدیران درگیر شرایط اقتصادی کنونی هستند ولی اگر به گذشته اکثر آنها نگاهی بیندازیم می بینیم که در شرایط بهتر هم کمتر دغدغه هنر و تئاتر داشته اند.

برخی می گویند شرایط بحرانی است ولی من اعتقادی به شرایط بحرانی ندارم و معتقدم که مدیریت بحرانی است-تصورم این نیست که دغدغه ندارند. من در مقطعی تئاتر دینی را شروع کردم که وزرای اقتصادی ما را تشویق کردند ولی الان مدیران فرهنگی فرصت این را ندارند ما را ببینند و با ما صحبت کنند. این امر نشان دهنده خراب بودن دغدغه است.

آنقدر برای مدیران فرهنگی و هنری دردسر ایجاد شده است که دیگر نمی توانند دغدغه سالمی داشته باشند. پولدارترین فرد در تهران هم امروزه درگیر این ذهنیت است که چه کار کند که به لحاظ مالی ورشکسته نشود. وقتی چنین دغدغه هایی وجود داشته باشد مگر می توان با آرامش کار کرد.

سازمان «کار» از هم پاشیده شده است. برخی می گویند شرایط بحرانی است ولی من اعتقادی به شرایط بحرانی ندارم و معتقدم که مدیریت بحرانی است. ما که از شرایط جنگ بحرانی تر نداشتیم.

هنرمندی را دیدم که ۵۰۰ دلار خریده و نگران است که قیمت دلار پایین بیاید چه کار کند و از من کمک فکری جدی می خواست. با این شرایط آیا دغدغه فرهنگی باقی می ماند. این هنرمند چقدر دعوت به کار برای فعالیت در خارج از کشور داشته ولی به عشق میهن مانده و حالا با این دغدغه مالی زندگی می کند. این شرایط دومینووار منجر به فجایع دیگری می شود که در آینده دیده خواهد شد.