صید قاچاق؛ درد بی درمان ذخایر دریای خزر

ساری- ایرنا- تور صیادان مجاز در استان های شمالی کشور طی یک دهه گذشته هنگام بازگشت از دریا هر ساله خالی تر شد و این کسب و کار بر خلاف حوزه های اقتصادی دیگر در همه این سال ها فقط به امید بازنشستگی ادامه پیدا کرد.

به گزارش خبرنگار ایرنا، اگر چه کاهش ذخایر ماهیان دریای خزر مهم ترین علت کاهش صید اعلام می شود، ولی واقعیت این است که صیادان این استان ها بویژه در مازندران با رقیب غیرقابل مهار و طمعکاری به نام ' صید قاچاق ' باید رقابت کنند که هر ساله قوی تر شده و بر قدرت مانورش اضافه می شود.
صیادی غیرمجاز یا صید قاچاق پدیده جدیدی در استان های شمالی نیست ولی از آنجایی تبدیل به مشکل شد که بر دامنه فعالیت این دسته قاچاقچیان در حوزه دریای خزر افزوده شده و هر سال هم وارد حوزه های جدیدتری شده اند.
شاید زمانی صید قاچاق در دریای خزر تنها برای صید ماهیان خاویاری مصداق می یافت و برای قاچاقچیان نمی ارزید به صید ماهیان استخوانی و یا دیگر گونه های آبزی در این پهنه آبی اقدام کنند، ولی امروز حتی ماهیان کوچک و حتی گونه های نادر و کمیاب هم از دست آنها در امان نیست و به عبارتی آب دریا را غربال کشی می کنند تا چیزی برای آینده در آن باقی نماند.
مشکل زایی این دسته ماهیگیران تنها به همین جا ختم نمی شود و طمعکاری آنان زمان و مکان را در می نوردد تا جایی که در خارج از فصل صید هم به صیادی ادامه می دهند تا نسل ماهیان باور را از بین ببرند و مکان صیدشان هم علاوه بر دریا، جای جای رودخانه ها را که محل تخم ریزی ماهیان است، در بر می گیرد.
همچنین در حالی که بخشی از صیادان غیرمجاز با گذشت زمان مجهزتر شده و امکاناتی حتی مدرن تر از گاردهای صیادی دارند تا به قسمت های عمیق تر دریا دسترسی داشته باشند، بر تعداد تازه واردها نیز هر ساله به خاطر شرایط اقتصادی و بیکاری اضافه می شود که خود خطر جدی دیگری برای ذخایر ماهیان خزر محسوب می شوند.
شاید به همین دلیل است که مدیرکل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران می گوید که 40 تا 45 درصد انواع ماهیان استخوانی در دریا خزر توسط صیادان غیر مجاز صید می شود.
ماهیان استخوانی مهم ترین ذخایر دریای خزر و ممر درآمد دستکم چهار هزار و 200 صیاد مازندرانی و در مجموع 11 هزار صیاد استان های شمالی کشور است.
مختار آخوندی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که بیشتر صیادان غیر مجاز به صورت انفرادی با هدف معیشتی و به روش دام گستر فعالیت دارند ولی در مجموع فعالیت آنان درآمد صیادان عضو شرکت تعاونی صیادی پره استان های شمالی مازندران ، گیلان و گلستان را به حداقل رسانده است.
وی مهم ترین دلیل گسترش صید غیر مجاز ذخایر دریای خزر در استان های شمالی را افزایش آمار بیکاران دانست و افزود: به دلیل اینکه مسئولان در دیگردستگاههای اجرایی اشتغال جوانان بیکار سواحل دریای خزر را مهیا نکردند، آنان به صورت غیر مجاز اقدام به صید به روش دام گستر می کنند.
آخوندی با بیان اینکه صیادان غیر مجاز به ماهیان استخوانی مولد که به سمت رودخانه ها کوچ می کنند ، نیز رحم نمی کنند، بیان داشت: بررسی ها نشان می دهد بیشتر آنان اهمیت موضوع را نمی دانند و با هدف معیشتی صید را انجام می دهند.
مدیرکل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران با بیان اینکه حدود 11 هزار ماهیگیر در قالب 121 شرکت تعاونی صیادی پره در سواحل خزر سه استان شمالی مشغول کار هستند، افزود: البته آلودگی رودخانه ها و آلودگی آب دریای خزر هم در کنار صید غیرمجاز و صید ماهیان بارور از دیگر دلایل کاهش ذخایر ماهیان استخوانی است.
وی کاهش میزان آب ورودی ، پائین آمدن سطح آب و بی توجهی به غنی سازی ذخایر آبزی را از دیگر علل کاهش ذخایر ماهیان استخوانی در دریای خزر دانست و گفت: حجم صید ماهیان استخوانی دریای خزر در سال های اخیر به پائین ترین حد خود یعنی حدود هفت هزار تن رسیده است.
طبق بررسی علمی، 15 گونه ماهی استخوانی در دریای خزر وجود دارد که کپور ، سفید و کفال پرشمارترین آنها هستند.
**دام گستری، تهدید جدی
مدیرکل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران روش دام گستر را روشی آسیب زا برای ذخایر دریای خزر دانست و گفت: بر اساس تحقیقات صورت گرفته روش صیادی پره بهترین روش صید ماهیان استخوانی است .
روش ' پره ' ، روشی است که در آن تورهایی با ارتفاع هفت تا 10 متر و به طول یک هزار و 200 متر به کمک یک قایق به صورت نیم دایره در فاصله مشخصی از ساحل دریا ( 14 متری عمق دریا ) پهن و پس از انباشته شدن از ماهیان استخوانی شامل گونه های کفال، سفید و کپور، به وسیله تراکتور به ساحل کشیده می‎شود.
آخوندی با اشاره به اینکه سالانه بین 200تا 250 میلیون قطعه بچه ماهی به صورت مصنوعی با همکاری شرکت های تعاونی و شیلات ایران تکثیر و در رودخانه های منتهی به دریای خزر رها سازی می شود، اظهار داشت: امسال نیر 23میلیون بچه ماهی به روش شیل گذاری رها سازی شد.
وی ذخایر دریای خزر را انفال دانست و گفت: برای حفظ ذخایر دریا به همکاری هر سه قوه اجرایی ،قضائیه و مجلس نیاز است تا علاوه بر حفظ و حراست ،بر اساس مقررات از آن بهره برداری اقتصادی شود.
این مسئول شیلاب ایران همچنین با تاکید بر اینکه آلودگی رودخانه های منتهی به دریای خزر از حد بحران گذشته است، گفت: امروز علاوه بر اینکه تکثیر طبیعی ماهیان استخوانی تا 95 درصد از بین رفته است، حتی کمتر از 10 درصد بچه ماهیان تکثیر مصنوعی رها سازی شده نیز در اثر بالا بودن آلودگی آب رودخانه و دریای خزر به مرحله صید و برداشت نمی رسند.
آخوندی با بیان اینکه جامعه صیادی شمال به این نتیجه رسیده است که اگر نسبت به محیط زیست دریای خزر بی توجهی کند و از رودخانه و دریا محافظت نکند سال به سال با کاهش صید مواجه شده و در نتیجه با کاهش شدید درآمد مواجه می شوند، گفت: به همین دلیل در سه سال اخیر خودشان اقدام به تولید و تکثیر طبیعی و مصنوعی بچه ماهی سفید و کپور می کنند.
وی گفت: به هر حال صید غیر مجاز در دریای خزر بیداد می کند و یگان حفاظت شیلات ایران نیز به تنهایی حریف صیادان غیر مجاز نمی شود چراکه بیشتر این افراد برای گذراندن زندگی به نیاز به صید ماهی برای فروش دارند.
این مسئول افزود: بررسی ها نشان می دهد که وضعیت صید غیر مجاز در 2 استان گیلان و گلستان حتی بدتر از مازندران است .
آخوندی با بیان اینکه صید غیر مجاز و قاچاق ماهیان خاویاری دریای خزر به مراتب بیشتر از ماهیان استخوانی است ، گفت: این درحالی است که در هشت سال اخیر بر اساس تصمیم کنوانسیون دریای خزر صید ماهیان استخوانی ممنوع اعلام شده است.
صید ماهیان خاویاری در خزر از سال 2010 میلادی بر اساس توافقی که پنج کشور حاشیه این دریا در کمیسیون منابع زنده دریای خزر به آن دست یافتند ، به مدت پنج سال ممنوع شد تا ذخایر این گونه ماهیان بازسازی شود.
از آنجایی که صید قاچاق ماهیان خاویاری زیاد بوده است ،مسئولان شیلاتی این پنج کشور در نشست بعدی توافق را به مدت پنج سال دیگر یعنی تا پایان 2020 میلادی تمدید کردند.
مدیرکل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران گفت: صیادان غیر مجاز صید و قاچاق ماهیان خاویاری را به صورت باندی انجام می دهند و این صیادان توسط برخی از سرمایه گذاران سود جو مورد حمایت امکاناتی و تجهیزاتی قرار می گیرند.
بر اساس گزارش های رسمی ، ذخایر ماهیان خاویاری که یک ذخیره مشترک بین پنج کشور حاشیه دریای خزر است، از سه هزار تن به کمتر از 500 تن رسیده که پایین ترین حد آن است.
همچنین میزان صید ماهیان استخوانی از بیشتر از 12 هزار تن در فصل صید یک دهه پیش در سال گذشته به 2 هزار و 300 تن کاهش یافت.
فصل صید ماهیان استخوانی همه ساله از نیمه دوم مهر ماه آغاز می شود و تا نیمه دوم فروردین ماه سال بعد ادامه می یابد.
بر اساس اعلام شیلاب مازندران امسال در روز پانزدهم مهر چهار هزار و 200 صیاد استان در قالب 54 شرکت تعاونی پره کار صید ماهیان استخوانی را در دریای خزر آغاز کردند.
6990/1654