چرا علیرغم جریمه‌های میلیاردی، شرکت‌های تولیدکننده محصولات لبنی همچنان گرانفروشی می‌کنند؟

در چند روز اخیر شاهد آن بودیم که علیرغم ثابت بودن قیمت شیر، دوباره برخی از شرکت های تولیدکننده محصولات لبنی دست به افزایش قیمت زده اند. این در حالی است که طبق گفته سخنگوی سازمان تعزیرات برخی از این شرکت ها در سال جاری، مرتکب گرانفروشی شده و با جریمه های سنگین میلیاردی مواجه شده بودند ولی گویا این جریمه ها قدرت بازدارندگی کافی را نداشته است.

به گزارش تابناک اقتصادی، در اوایل مرداد ماه سال جاری بود که بعد از مدت ها افزایش قیمت بدون مجوز محصولات لبنی برخی شرکت های تولیدکننده، بالاخره نرخ جدید این محصولات به طور رسمی و قانونی با افزایش قیمت مواجه شد تا دیگر شاهد تخلفاتی چون گرانفروشی و کم فروشی در این محصولات نباشیم.

این افزایش قیمت ها که توسط سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مورد تایید قرار گرفته بود طی نامه ای به مورخه 3 مرداد 1397 توسط انجمن صنایع فرآورده های لبنی ایران به اعضا، جهت اعمال قیمت های جدید ابلاغ شد. در این نامه، به مصوبه کارگروه تنظیم بازار درباره حداکثر نرخ 1570 تومانی شیرخام دامداران نیز اشاره شده بود که در مقایسه با نرخ قبلی، این محصول حدود 9 درصد افزایش یافته بود.

علیرغم افزایش 9 درصدی قیمت شیرخام که حدود 70 درصد قیمت محصولات لبنی به قیمت این ماده اولیه بستگی دارد، قیمت برخی محصولات لبنی بیش از 17 درصد و 32 درصد افزایش داشتند. به عنوان مثال نرخ (مصوب) شیر پرچرب یک لیتری (3 درصد چربی) از 2800 تومان به 3700 تومان افزایش یافته بود. در زیر تصویر این نامه مشاهده می شود.

بعد از گذشت حدود دو ماه از این افزایش قیمت چشمگیر و رسمی محصولات لبنی، دوباره در این روزها شاهد افزایش قیمت های غیررسمی محصولات لبنی توسط برخی برندها هستیم.

این موضوع در حالی رخ می دهد که طبق مصاحبه داوود موسوی معاون نظارت بر کالاهای مصرفی و شبکه های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان هرگونه افزایش قیمت فرآورده ‌های لبنی بدون طی فرآیند مربوط، شامل بررسی قیمت و تهیه گزارش کارشناسی توسط این سازمان و تصویب در کارگروه تنظیم بازار، فاقد وجاهت قانونی است. وی افزود: در همین رابطه پرونده تخلف گران ‌فروشی برخی شرکت ‌های لبنی به سازمان تعزیرات حکومتی ارسال شده است. موسوی از مردم خواست تا در صورت دیدن تخلف گرانفروشی آن را به سامانه 124 جهت رسیدگی به تخلف، اطلاع رسانی کنند.

شایان ذکر است که طبق مصاحبه مورخه 18 مهر 1397 سیدیاسر رایگانی سخنگوی سازمان تعزیرات، یک شرکت لبنیاتی که امسال سه و نیم میلیارد تومان جریمه شده بود، دوباره در روز‌های اخیر اقدام به گرانفروشی کرده که این تخلف در حال رسیدگی است. همچنین وی نیز تاکید کرد که تاکنون هیچ مجوزی برای افزایش قیمت لبنیات صادر نشده است و طی چند روز گذشته سازمان حمایت از حقوق مصرف کنندگان، پرونده تخلف دو تولیدکننده محصولات لبنی را گزارش کرده که یک مورد با مبلغ ۹۳۵ میلیون تومان گرانفروشی و دیگری با ۸۰۰ میلیون تومان گرانفروشی به سازمان تعزیرات ارجاع شده است.

با این مصاحبه سخنگوی تعزیرات، این پرسش مطرح می شود که چگونه شرکتی که در سال جاری بخاطر گرانفروشی 3.5 میلیارد تومان جریمه شده است دوباره دست به گرانفروشی زده است؟

این موضوع سه دلیل عمده دارد: دلیل اول آن است که طبق تجربیات و اتفاقات گذشته در این زمینه، برخی از شرکت های تولیدکننده محصولات لبنی به محض آن که به دلیل گرانفروشی جریمه میلیاردی می شوند، به حکم اعتراض کرده و این جریمه را تا حد امکان کاهش می دهند. این در حالی است که این موضوع به این شکل در ذهن مردم نقش می بندد که شرکتی که مرتکب گرانفروشی شده به صورت میلیاردی جریمه شده، اما در عمل این اتفاق رخ نداده و شرکت مورد نظر با اعتراض به حکم، جریمه را کاهش داده یا به کلی حذف کرده است.

دلیل دوم نیز به این موضوع باز می گردد که جریمه های اعمال شده توسط سازمان تعزیرات برای شرکت های لبنی متخلف از قدرت بازدارندگی کافی برخوردار نیستند. به عنوان مثال شرکت لبنی که در مدت یک ماه و با ارتکاب به گرانفروشی سودی 10 میلیارد تومانی نصیبش شده است حالا مثلاً سه میلیارد تومان جریمه می شود. عملاً اگر این شرکت جریمه را نیز پرداخت کند باز هم سود 7 میلیارد تومانی از این گرانفروشی نصیبش شده است!

دلیل سوم نیز به عدم نظارت کافی و برخورد سریع توسط سازمان تعزیرات باز می گردد. این سازمان به دلیل نبود نیروی کافی جهت نظارت یا به هر علت دیگری، دیر به وجود گرانفروشی و تخلفات شرکت ها پی می برد و همین عامل باعث به دست آوردن سود کلان توسط شرکت های متخلف از قِبَل گرانفروشی می شود. بعد هم که این سازمان به این موضوع پی می برد دو دلیل قبلی، مانع از برخورد با قدرت بازدارندگی کافی می شود.

بنابراین تا زمانی که این شرکت ها به حکم جریمه های میلیاردی اعتراض کرده و آن را کاهش می دهند و یا حذف می کنند و یا تا زمانی که قانون اصلاح نشده و جریمه ها قدرت بازدارندگی کافی را نداشته باشند، این گرانفروشی محصولات لبنی ادامه خواهد داشت و با افزایش قیمت های پی در پی هم نمی توان جلوی راه آن را سد کرد و در این بین تنها مصرف کنندگان آسیب خواهند دید.